Decamerone/Proloog
| « Hier begint het boek Decamerone, bijgenaamd Prins Galeotto, waarin honderd verhalen worden verteld in tien dagen door zeven dames en drie jongemannen. » |
De proloog ("proemio") begint met Boccaccio's relaas over zijn herstel na een periode van lijden, veroorzaakt door een ongelukkige liefde en gebrek aan appetijt. Dit lijden overwon hij dankzij 'verrukkelijke gesprekken' met een vriend. "De heerlijke conversatie en de troost die hij me bood, verlichtte mijn pijn zodanig dat ik ervan overtuigd ben dat het me van de dood heeft gered." Dit thema van de ongelukkige geliefde die door een vriend gered wordt herinnert sterk aan Ovidius' Remedia Amoris. De ondertitel die Prins Galeotto vernoemt refereert aan een bekende episode met Paolo en Francesca in Dantes Inferno (V) ("Galeotto was het boek en degene die het schreef"). Dantes invloed is werkzaam doorheen Boccaccio's hele werk. Zo begint zowel Dantes Commedia als Boccaccio's Decamerone met een autobiografische verwijzing naar een midlifecrisis waarbij de auteur ternauwernood aan de dood is ontsnapt.
In de Decamerone bedankt de schrijver zijn vrienden, zonder wie hij "ongetwijfeld zou zijn omgekomen." Dankbaar voor de hulp die hij in deze tijden van nood van anderen ontvangt, presenteert hij zijn werk als een gids voor de smoorverliefden. Hij richt zich in het bijzonder op de vrouwen. Vrouwen, zo zegt hij, zijn onderworpen aan de wil van hun familie en zijn ook inactief. Mannen, daarentegen, kunnen wanneer zij verteerd zijn door passie, hun toevlucht nemen tot jagen, gokken, zakendoen, enz. Vrouwen zijn "opgesloten binnen de nauwe grenzen van hun kamers ... willen een ding en tegelijkertijd ook het tegenovergestelde". De auteur presenteert zijn verhalen, verteld door een "waardige "groep van zeven vrouwen en drie mannen", met de bedoeling deze door liefde afgeleide vrouwen bezig te houden en hun instructie te geven. In de verhalen kunnen immers "nuttige adviezen" gevonden worden die de dames zullen helpen "te herkennen wat moet worden vermeden en ook wat moet worden nagestreefd" om de pijn van de liefde te verlichten.