Leer jezelf ecologisch tuinieren/Plantkunde/Opbouw van zaadplanten

Ecologisch tuinieren

Inleiding
De tuinkalender
Register
Wat zijn planten
Algemene begrippen
Sorteringslijsten
Grondbewerking
Plantkunde
Vermeerderen
Plantenfamilies
Geslachten
Soorten
Plantenziekten
Problemen
Het dierenleven
De moestuin
De kruidentuin
De boomgaard
De siertuin
De speeltuin

Meer plantkunde:
Anatomie
Cel
Parenchym
Collenchym
Sklerenchym
Meristeem
Zaad
Kiem
Wortel
Stengel
Tak
Knop
Blad
Bladmoes
Bladvorm
Groenblijvend
Bloeiwijze
Bloem
Vruchtbeginsel
Vrucht

De zaadplanten zijn opgebouwd uit drie hoofdorganen: wortel, stengel en blad. Alle plantendelen die op het eerste gezicht niet tot een van deze drie gerekend kunnen worden, blijken bij nader inzien meestal toch uit een van deze drie afgeleid te kunnen worden. Deze delen worden daarom afgeleide organen genoemd.
Hoofdorganen zijn:

Afgeleide organen zijn:

bloem(deel): veranderd blad
stengelbol
wortelknol
doornen
bladdoornen: rozen hebben stekels; deze zijn niet afleidbaar
stengelrank
bladrank
wortelstok: ondergrondse stengel

Een zaadplant bestaat uit een wortel, stengel, blaadjes en cotylen. Cotylen zijn verdikte bladeren met reserve stoffen. De anatomie richt zich op de inwendige bouw en structuur van het organisme.

De plantaardige cel

Een plantaardige cel bestaat van buiten naar binnen uit een dunne celwand, een celmembraan, een dun laagje cytoplasma, en een grote, centrale ruimte die gevuld is met water en opgeloste stoffen: de vacuole. In het cytoplasma kunnen zich diverse soorten korrels bevinden, zoals bladgroenkorrels.
De celwand bestaat uit verschillende lagen: van buiten de primaire celwand, van binnen de secundaire celwand. De cellen zijn aan elkaar geplakt met een laagje pectine, waaraan gerefereerd wordt als de middenlamel. Bij het koken van aardappelen lossen de middenlamellen op en raken de cellen los van elkaar.

De primaire weefsels

De primaire weefsels zijn Parenchym, Collenchym, en Sklerenchym.
Parenchym bestaat uit levende cellen met een overal even dunne celwand en vele intercellulaire ruimten. Het dient vaak als vulweefsel.
Collenchym bestaat ook uit levende cellen. De primaire celwanden hebben echter wandverdikkingen, waardoor de functie duidelijk wordt: steunweefsel.
Sklerenchymcellen vormen een dikke, verhoute, secundaire celwand en gaan dan dood. Sklerenchym dient ook als steunweefsel.

De primaire stengel

Aan de toppen van de stengels en de wortels bevinden zich de groeipunten. De stengels en de wortels die uit deze groeipunten ontstaan, heten primair. Op dwarsdoorsnede onderscheiden wij aan de primaire stengel van buiten naar binnen drie gebieden: epidermis, schors en stele. In de stele liggen, omgeven door parenchym, de vaatbundels. Deze liggen bij tweezaadlobbigen in een ring. De vaatbundels zijn verdeeld in een buitenste deel, het floëem, met bastvaten, en een binnenste deel, het xyleem, met houtvaten. Bij eenzaadlobbigen liggen de vaatbundels verspreid.

Bastvaten vervoeren assimilatieproducten, met name suiker, en de houtvaten vervoeren water en opgeloste stoffen. Alles wat binnen de ring van de vaatbundels ligt, noemt men het merg van de stengel.

De primaire wortel

De wortel bestaat van buiten naar binnen uit de volgende weefsels:

de Rhizodermis
de Exodermis
de Schors
de Endodermis
het Pericambium, later pericykel
de Centrale cilinder

Rhizodermis

Is een laag van aaneengesloten cellen aan de buitenkant van de wortel, die naar binnen toe 1- of meerlagig exodermis vormt. De exodermis neemt bij het ouder worden van de wortel de taak van de dan afgestorven rhizodermis laag over.

Schors

De primaire schors wordt cortex genoemd en vult de zone tussen de rhizodermis en de centrale cilinder. De schors bij de secundaire wortel bestaat bij planten waar de wortel ook als opslagorgaan dient voor het grootste deel uit parenchymcellen gevuld met zetmeelkorrels.

Endodermis

De endodermis is de binnenste laag van de schors en dient als fysiologische barrière tussen de schors en de centrale cilinder. De dicht tegenelkaar liggende cellen bevatten een wasachtige stof (w:suberine), waardoor de laag cellen voor water ondoordringbare is. Hierdoor kan water slechts in één richting stromen namelijk naar het midden van de wortel waar de centrale cilinder ligt.

Centrale cilinder

De centrale cilinder bestaat uit houtvaten (xyleem) en zeefvaten (floëem) en zorgt voor het transport van water, voedingsstoffen en assimilaten. De hout- en zeefvaten worden omsloten door 1- of meerdere lagen cellen, dat pericambium en bij oudere wortels pericykel wordt genoemd. In deze laag worden de apicale meristemen voor de zijwortels gevormd.

Het blad

Het blad bestaat uit een bladsteel en een bladschijf. De bladschijf bestaat uit bladmoes en nerven.

De secundaire stengel en wortel

Secundaire diktegroei

Als een primaire stengel of primaire wortel dikker moet worden, kan dit niet gebeuren door vergroting van de reeds aanwezige cellen, aangezien deze voor het grootste deel uitgedifferentieerd zijn. De enige mogelijkheid nu is de productie van nieuwe cellen.

Secundaire diktegroei is de uitbreiding van het aantal cellen in de breedte van een plant. Het cambium dat verantwoordelijk is voor de secundaire diktegroei ligt bij primaire dicotyle stengels in eerste instantie tussen primair hout en primaire bast, dus in de vaatbundels. Zodra de secundaire diktegroei begint, breidt het cambium zich tussen de vaatbundels uit. Uiteindelijk vormt het cambium een gesloten schede, de cambiumring. Het cambium gaat nu naar binnen toe secundair xyleem (houtcellen) en naar buiten toe secundair floëem (bastcellen) vormen.

Wortel

Stengel

Stikstofknolletjes

Vlinderbloemigen, zoals de tuinboon en sojaboon, leven in symbiose met de wortelknobbelbacterie. Deze bacterie (Rhizobium sp.) stimuleert de wortels tot het vormen van knolletjes, waarin de bacteriën zitten.

Externe link

http://biologi.uio.no/plfys/haa/anatomi/mikro.htm : prachtige doorsneden verschillende organen