Periodiek systeem/Stikstofgroep
Galerij
[bewerken]
|
Stikstof | Fosfor | Arseen | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
 |
 |
|||||||
| Vloeibare stikstof | Witte fosfor | Gedegen arseen Arseen (Harz, Duitsland) | |||||||
| Antimoon | Bismuth | Flerovium | |||||||
 |
 |
? | |||||||
| Antimoon | Bismut stukjes | Moscovium, te onbekend |
Elementen van de stikstofgroep (IUPAC groepsnummer 15, vroeger bekend als Va) uit het periodiek systeem waren vroeger ook bekend als pnicogenen. Tegenwoordig wordt de IUPAC naam stikstofgroep gebruikt. Deze elementen kenmerken zich doordat de buitenste p-schil 3 elektronen en 2 s-elektronen bevat. De stikstofgroep is de enige groep in het periodiek systeem waarbij de overgangen van metaal naar niet-metaal en van zuurvormend en basevormend zo duidelijk naar voren komt.
Het lichtste element uit deze groep (stikstof) is een niet-metaal en een matig sterke oxidator in reacties met metalen. Met bijvoorbeeld magnesium vormt het een nitride. Aan het andere uiterste van de stikstofgroep is bismut te vinden; een element dat duidelijk een metaal is.
Gasfase
[bewerken]Het eerste lid van deze groep is het bekende stikstofgas dat in de lucht voorkomt. Het is dan een tweeatomig gas (). De volgende twee leden zijn in de gasfase vier-atomig: en .
Biosfeer
[bewerken]Stikstof en fosfor zijn biologisch van groot belang omdat ze deel uitmaken van eiwitten en nucleïnezuren. Arseen daar en tegen is wijd en zijd bekend als giftig.
Gegevens
[bewerken]| Naam | Smbl | Nr | M | Smpnt | Kkpnt | EN | Rth | Rcov |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stikstof | N | 7 | 14,0067 | -209,8 | -195,8 | 3,04 | 56 | 65 |
| Fosfor | P | 15 | 30,974 | 44 | 280 | 2,19 | 98 | 100 |
| Arseen | As | 33 | 74,922 | 613[1] | - | 2,18 | 114 | 115 |
| Antimoon | Sb | 51 | 121,76 | 631 | 1587 | 2,02 | 133 | 145 |
| Bismut | Bi | 83 | 208,9804 | 271 | 1564 | 1,87 | 143 | 160 |
| Moscovium | Mc | 115 | [295] | - | - | - | - | - |
| Smbl | : Symbool |
| Nr | : Atoomnummer |
| Smbl | : Symbool |
| M | : Molaire massa (g/mol). Massa tussen [..]: niet natuurlijk voorkomend radioactief element, de massa van het meest stabiele isotoop is vermeld. |
| Smpntl | : Smeltpunt (°C)[2] |
| Kkpnt | : Kookpunt (°C)[3] |
| EN | : Elektronegativiteit (Pauling)[4] |
| Rth | : Op theoretische basis berekende atoomstraal (pm)[5] |
| Rcov | : Op basis van metingen aan covalent gebonden atomen berekende atoomstralen. (pm)[6] |
- ↑ Sublimeert
- ↑ Smeltpunten - behalve van waterstof - zijn afkomstig van de Nederlandstalige Wikipedia (6 juni 2023), de pagina's van de elementen. De daarin opgegeven waarden zijn in Kelvin. Zij zijn omgerekend en naar hetzelfde aantal significante cijfers gezet.
- ↑ Kookpunten - behalve van waterstof - zijn afkomstig van de Nederlandstalige Wikipedia (6 juni 2023), de pagina's van de elementen. De daarin opgegeven waarden zijn in Kelvin. Zij zijn omgerekend en naar hetzelfde aantal significante cijfers gezet.
- ↑ Ontleend aan de gegevens op de Engelstalige Wikipedia (Electronegativity
- ↑ Overgenomen uit de Engelstalige Wikipedia (Atomic radius) op 6 juni 2023. Daarin wordt verwezen naar: Clementi, E.; Raimond, D. L.; Reinhardt, W. P. (1967). Atomic Screening Constants from SCF Functions. II. Atoms with 37 to 86 Electrons. Journal of Chemical Physics 47 (4): 1300–1307. DOI: 10.1063/1.1712084.
- ↑ Overgenomen uit de Engelstalige Wikipedia (Atomic radius) op 6 juni 2023. Daarin wordt verwezen naar: Slater, J. C. (1964). Atomic Radii in Crystals. Journal of Chemical Physics 41 (10): 3199–3205. DOI: 10.1063/1.1725697.