Afrikaans/Afrikaanse bijvoeglijke naamwoorden

Oppervlakkig lijken bijvoeglijke naamwoorden in het Afrikaans vrij sterk op die van het Nederlands, maar schijn kan bedriegen.

Verbogen vorm

Veel bijvoeglijke naamwoorden hebben net als in het Nederlands een verbogen vorm, die uitgaat op -e, maar het gebruik ervan verschilt tamelijk van die van het Nederlands. Voor een Nederlandstalige is het gevaarlijk op het eigen taalgevoel af te gaan.

Indien een bijvoelijk naamwoord een verbogen vorm heeft -en dat is niet voor alle het geval- wordt de verbogen vorm gebruikt voor attributief en de onverbogen vorm voor predicatief:

predicaat: die huis is groot.

attribuut: dis 'n grote huis

Afrikaans kent geen woordgeslacht meer en maakt dus geen verschil tussen onzijdige woorden en die van mannelijk of vrouwelijk geslacht.In het Nederlands vervalt de uitgang bij een onbepaald onzijdig woord. Dit geldt dus niet voor het Afrikaans:

'n wilde perd - een wild paard

Gesubstantiveerd volgt Afrikaans het Engelse voorbeeld (the big one) en voegt ene toe:

Dis die grote ene.

Er zijn echter ook bijvoeglijke naamwoorden die geen verbogen vorm kennen en het gebruik is onderhevig aan veel uitzonderingen.

De algemene regel is dat meerlettergrepige adjectieven wél en éénlettergrepige adjectieven niet verbogen worden, tenzij tenzij de laatste in overdrachtelijke zin gebruikt worden.

'n ryp peer - een rijpe peer

na rype beraad - na rijp beraad

Er zijn echter ook eenlettergrepige adjectieven die een anderee vorm hebben bij predicatief en attributief gebruikt:

'n ou man - die man is ou'd.

'n lang pad - die pad is lank.

Medeklinkerverandering

In die gevallen waarin de buigings-e in het Nederlands een stemhebbende medeklinker hoor- en zichtbaar maakt, zijn er verschillen:

Ned. dwaas - dwaze

Afr. dwaas - dwase

Daar waar in het Nederlands een v opduikt heeft het Afrikaans w:

Nld. gaaf - gave

Afr gaaf - gawe

Dit kan ook gebeuren met ff:

Nld. straf - straffe

Afr. straf - strawwe

Vergrotende en overtreffende stap

De vergrotende trap heeft in de regel -er en de overtreffende -ste en bij deze vormen is er geen sprake van buigingsverschillen meer (anders dan in het Nederlands). De s van -ste wordt ook geschreven als het woord al eindigt op een -s: dwaas, dwaasste.