Schilderen/Palet

Een palet is geen noodzakelijk bezit om te kunnen schilderen, maar je moet op de een of andere manier je verf wel kunnen verdunnen en mengen met andere kleuren. Je kan ook je verf mengen op een bord, op je tafel (als het niet erg is als die vies wordt) of bijvoorbeeld op een verrijdbaar tafeltje. Niettemin gebruiken veel schilders wel een palet.

Palet voor olieverf of acrylverf

Een palet in de traditionele niervorm van donker hout

Het palet voor olieverf of acrylverf is meestal een houten plank, waarop toefjes verf uit de tube worden aangebracht en waarop de verf gemengd kan worden met een paletmes of met een kwast of penseel. Een traditioneel palet is ovaal, moderne paletten zijn vaak rechthoekig.

Er bestaan ook paletblokken van behandeld papier, afscheurpalet genoemd. Dit heeft een gelijmde kant, zoals een schetsblok. Je mengt de verf op het bovenste papier. Na gebruik wordt het bovenste vel afgescheurd en weggegooid, dat bespaart de kunstschilder schoonmaakwerk. De volgende dag begin je weer op een schoon nieuw palet.

De kleur van het palet

Een wit palet

De kleur van het hout van het palet is een kwestie van smaak. Op een donker houten palet zal verf door de optische werking lichter lijken. Dat heeft tot gevolg dat de schilder als vanzelf donkerder gaat schilderen. Zo'n palet is geschikt voor schilderijen in bijvoorbeeld de donkere stijl van Rembrandt. Een palet met een lichte kleur is beter geschikt voor schilderijen in een lichte stijl, zoals de schilderstijl van de impressionisten. Een spierwit palet, zoals de papieren wegwerppaletten, kan ertoe leiden dat de schilder té licht gaat schilderen, omdat alle tinten dan donkerder tonen. Maar dat kan natuurlijk juist de persoonlijke voorkeur van de schilder zijn.

Zelf een palet maken

De vorm van een palet is eenvoudig, dus zelf maken uit een plankje (traditioneel wordt donker mahoniehout gebruikt) is niet moeilijk. Behandel het voor gebruik wel een aantal malen, enkele dagen achter elkaar, met een dunne laag lijnolie. Dit zorgt ervoor dat de verf niet in het hout gaat trekken. Het palet met harde (boot)lak behandelen kan uiteraard ook. Maar doe niet al te veel moeite om het erg mooi te maken. Het palet is een gebruiksartikel, het wordt vies en gekrast op den duur.

Het gat in het palet

Het gat in het palet is niet bedoeld om de penselen erdoorheen te steken, zoals op deze Russische postzegel

Het gat in het palet is bedoeld om je duim erdoorheen te steken. In een goed palet is het gat daarom afgeschuind. Let op bij het kopen dat het palet goed in de hand ligt, ook natuurlijk als je linkshandig bent. Dan houd je het palet in je rechterhand, je kwasten uiteraard links.

De grootte van het palet

Een wel zeer groot palet

Een klein palet heeft een afmeting van ca. 30 cm over de langste zijde gemeten. Deze grootte is voldoende voor kleine schilderijen. Als je groot werkt heb je uiteraard ook een groter palet nodig, omdat je dan de verf in grote hoeveelheden wil aanmaken.

Een zeer groot palet, zoals op bijgaand plaatje, is niet zo handig om vast te houden.

Het vasthouden of neerleggen van het palet

Het palet is theoretisch bedoeld om in de hand te houden, met de duim door het gat. Veel schilders leggen het palet echter liever gewoon op een tafel. Denk even na waar je het neerlegt, als je rechtshandig bent, is het fijn om het palet ook aan je rechterhand neer te leggen.

	Toegeschreven aan Simone Cantarini De heilig Lucas, patroonheilige van schilders, schildert de Madonna	Hetzelfde schilderij met denkbeeldige lijnen
	In dit schilderij mengt de schilder de verf op het palet met zijn penseel. Kijk ook eens naar de denkbeeldige lijnen in dit schilderij. Het beentje van het kind loopt ongeveer diagonaal en wijst naar de hand van de schilder. De onderkant van de blauwe doek loopt parallel aan die lijn. De andere diagonaal loopt langs de kraag van de schilder. Het penseel in zijn hand loopt daaraan parallel. De lijn via de penseel kruist de lijn vanuit de blauwe doek in de rode verf op het palet. Er zijn ook enkele belangrijke horizontalen in dit schilderij: De blik van de Madonna loopt horizontaal van rechts naar links. De penselen in de linkerhand van de schilder onderaan van links naar rechts. Ook de blik van de schilder loopt horizontaal, richting de ogen van het kindje Jezus. Het kindje zelf kijkt onbestemd in de verte, richting zijn toekomst misschien?

Paletdoppen

Een modern rechthoekig palet van lichtgekleurd hout, met paletdoppen

Bij het werken met olieverf gebruiken de meeste schilders paletdoppen. Dat zijn een soort bakjes die op het palet geschoven kunnen worden, meestal twee stuks. Vul de ene met terpentijn en de andere met een vetter medium, zoals lijnolie of standolie. De paletdoppen zijn soms afsluitbaar en soms ook gewoon open. Plastic paletdoppen zijn goedkoop, maar hebben niet het eeuwige leven. Ze gaan op termijn lekken, of je krijgt de draaidop er niet meer af.

De verf op het palet

Sommige boeken geven het advies om de onvermengde verf in een vaste volgorde op het palet aan te brengen. De reden is dat je dan altijd weet waar je kleuren liggen. Dit heeft ook een voordeel bij moeilijk te onderscheiden donkere kleuren. De schrijfster van dit boek maakt meestal een puinhoop van haar palet, en legt de kleuren liefst ver uit elkaar om makkelijk grote vlakken met tussenkleuren te mengen. Dit advies is dan ook niet voor iedereen haalbaar.

Het schoonmaken van het palet

Het Palet van Van Gogh. Aan het eind van zijn leven heeft Van Gogh het palet in elk geval niet meer schoongemaakt. Het is goed te zien welke kleurnuances hij maakte en gebruikte

Niet alle schilders maken hun palet regelmatig en heel grondig schoon, maar voor het mengen van verf is het wel prettig als het palet enigszins vlak is en als de klodders verf niet al te dik zijn opgedroogd.

Schoonmaken gaat als volgt: Schraap eerst de overgebleven verf van het palet af met een paletmes. Maak een voor olieverf gebruikt palet vervolgens schoon met een doek of keukenpapier, eerst droog en vervolgens met terpentine. Herhaal dat enkele malen tot je het voldoende schoon vindt.

Het is zinvol om het palet af en toe in te wrijven met wat lijnolie. Dat zorgt ervoor dat het hout van het palet de verf blijft afstoten.

Een palet voor acrylverf wordt niet met terpentine schoongemaakt, maar met water door het af te spoelen onder de kraan, eventueel met wat zeep.

Palet voor aquarel

Omdat aquarelverf bij het verdunnen met water transparant is, wordt voor aquarelleren altijd een wit palet gebruikt. Veel doosjes voor aquarelverf bevatten speciale gedeelten waar de verf verdund en gemengd kan worden.

De verf op het palet bewaren

Acrylverf kan, eenmaal aangebracht op het palet, slechts kort bewaard worden. Acrylverf droogt snel in en het is raadzaam voortijds voldoende te verdunnen met water, af te dekken en op een koele plek te bewaren.

Olieverf kan op het palet wel enkele dagen bewaard worden, mits je het palet bedekt met aluminiumfolie. De verf blijft dan zacht.

Aquarelverf kan je op het palet rustig laten indrogen. Bij opnieuw mengen met water lost de verf gewoon weer op.