Schilderen/Horizon

De horizon is niet alleen van belang voor de ligging van het verdwijnpunt, zoals aangegeven in het hoofdstuk perspectief. De horizon speelt ook een rol bij de schijnbare grootte van afgebeelde voorwerpen of personen.

Ooghoogte

De hoogte van de horizon is gelijk aan de hoogte van je oog. Dat kan je zien als je kijkt naar andere mensen die even groot zijn als jij, en op dezelfde bodem staan. Je kan dat heel goed zien op een strand, of in een weiland, waar de horizon in de verte te zien is. De horizon ligt op de hoogte van de ogen van die mensen die even lang zijn als jij. Voor kleinere mensen dan jij, bijvoorbeeld kinderen loopt de horizon boven hun hoofd, voor grotere mensen loopt de horizon door een lager deel van hun lichaam. Dit verschijnsel geldt altijd, voor mensen die dichtbij zijn, of voor mensen die ver van je af staan.

Muzikanten op het strand van Acapulco. In deze foto wordt geïllustreerd wat de ligging van de horizon zegt. De fotograaf heeft zijn toestel op ooghoogte gehouden van de middelste man in het blauwe shirt. Waarschijnlijk was deze man even groot als de fotograaf. De horizon loopt dus juist door de ogen van deze man. Bij de wat dikkere man links vooraan zie je dat de horizon iets onder zijn ogen loopt; deze man is dus iets groter dan de man in het blauwe shirt. Voor de man links achter geldt dat de horizon door zijn schouders loopt. Deze man zal dus flink groter zijn dan de fotograaf. Iedere beschouwer van deze foto ziet ook dat deze man aanzienlijk langer is dan de man in het blauwe shirt, al is zijn lengte op de foto in absolute zin kleiner. Wij weten dat de man langer is, doordat we automatisch inzien hoe het werkt met de hoogte van de horizon. De man met de harmonica is ongeveer net zo groot als de man in het blauwe shirt, maar omdat hij zijn hoofd schuin houdt, gaat de horizon door zijn voorhoofd. Overigens is het strand niet volledig vlak, dat heeft natuurlijk ook effect. Zo staan de mannen helemaal achteraan rechts iets hoger dan het groepje muzikanten.

Kijk trouwens ook eens naar de kleuren van deze foto. Het rood, wit en blauw maakt dat de foto een heel vrolijke indruk maakt, dat kan je natuurlijk ook in een schilderij gebruiken. De broeken van de mannen zijn spierwit. Het schuim van de golven heeft een iets blauwige tint.

Toepassing

Dit gegeven kan je gebruiken in je werk, het is gewoon heel erg handig. Als je bijvoorbeeld een huis wil schilderen vanaf je staande positie, dan weet je waar de horizon ongeveer door de voordeur loopt. Als je hetzelfde huis vanaf kikvorsperspectief wil schilderen, je oog is dus bijna bij de grond, moet je ervoor zorgen dat de horizon nog lager ligt dan de brievenbus. Als je datzelfde huis van een toren af schildert, zorg er dan voor dat de horizon ver boven het huis loopt. De horizon is dan namelijk net zo hoog als jij op die toren!

Horizon in de compositie

Door een keus van de ligging van de horizon kun je de compositie van een schilderij sterk beïnvloeden. Kies je een hoge horizon, dan komt er meer nadruk op het landschap. Kies je een lage horizon, dan krijgt vooral de lucht veel aandacht. Dat kies je dus als je vooral de wolken wil schilderen.

	Peder Severin Krøyer (1851–1909) Zomeravond aan het strand in Skagen. De kunstenaar met zijn vrouw.	Archip Koeindzji (1842–1910) Nacht	János Jankó (1833–1896) Maanverlicht Hongarijë
	In deze drie schilderijen met maanlicht is een verschillende positie van de horizon toegepast. Kijk naar de belangrijkste delen van de compositie. Kijk ook eens hoe met de lichtval is omgegaan. Het middelste schilderij is het meest realistisch, daar is de voorgrond heel donker. Het rechter schilderij, met de mensen op het strand, is erg vreemd. Er is een andere lichtbron aanwezig waardoor de personen verlicht worden en ook kleur krijgen. Normaliter zie je in het donker heel weinig kleuren. In het rechter schilderij zijn vele lichtbronnen aanwezig naast de maan, de ramen, een lamp, zelfs een vuur in de verte. Het schilderij maakt hierdoor een wat rommelige indruk.

Bij de horizon is het lichter

Op bovenstaande schilderijen is de lucht lichter bij de horizon dan hoger in de lucht. Dit is ook overdag het geval. Het hangt samen met de verstrooiing van het zonlicht door de atmosfeer. Uitzondering is als er laaghangende, donkere wolken boven de horizon hangen.