Schilderen/De eerste schets

Zomaar op een wit doek beginnen te schilderen, dat kan. Maar het geeft je meer houvast als je eerst een paar ruwe schetsjes maakt. En dat geldt zeker als je een heel ingewikkeld onderwerp wilt schilderen. Met zo een tekening kan je zien of alles op de juiste plaats terecht zal komen en voorkomt teleurstellingen of de noodzaak van grote correcties achteraf.

Begin met een kladschets op papier en bedenk hoe je wil dat je eindresultaat eruit gaat zien. Teken of schilder met dunnen lijnen vervolgens op de definitieve ondergrond. Je kan tekenen met houtskool, maar veeg dan de overtollige houtskool goed weg met een lap voordat je gaat schilderen; het houtskool verdwijnt dan onder de verf, tenzij je het natuurlijk expres wil laten zien. Ook kan de houtskool gefixeerd worden.

Je kan ook tekenen met potlood, maar bedenk dat potlood meestal zichtbaar blijft in het definitieve schilderij. Maar daar kan je natuurlijk ook juist gebruik van willen maken, want dunne potloodlijnen kan je met verf niet makkelijk maken. Zo kan je potloodschets al letterlijk tekening in je schilderij brengen.

	Jean-Auguste-Dominique Ingres, potloodschets voor het portret van Madame Moitessier	Ingres (1851)
	Ingres heeft een heel globale schets gemaakt ter voorbereiding op het schilderij. Hij heeft wat zitten proberen met de stand van de rechterarm, hangend naar beneden op twee manieren, of gebogen. Uiteindelijk koos hij in het definitieve schilderij voor een gebogen arm. Kijk ook eens naar de compositie. De zwarte jurk domineert het hele schilderij. De lichtere voorwerpen zijn er slim omheen geplaatst. Niet alleen het gezicht en de arm, maar let ook eens op de voorwerpen links onderaan. Zonder deze zou het schilderij een heel statisch geheel zijn geweest. Met deze voorwerpen wordt het levendig. De waaier in de linkerhand van Madame Moitessier lijkt ook te wijzen naar deze voorwerpen, om er extra de aandacht op te vestigen.

	Winslow Homer, de levenslijn, 1882–83, houtskool en wit krijt	Homer (1884)
	De schets van Homer was zeer gedetailleerd om er een definitief schilderij van te maken. Toch is hij afgeweken van de schets. In de schets is het gezicht van de man zichtbaar. In het schilderij is het verborgen achter de rode sjaal. Wat een dramatisch eindresultaat heeft Homer hier verkregen. De personen staan volledig in het midden, maar door de schuine lijnen van de golven raakt het hele schilderij in beweging. De dramatiek wordt nog vergroot door de roze tinten in de golven. Kijk ook eens hoe het gezicht van de vrouw contrasteert met de witte wolken erachter. Niets in dit schilderij is aan het toeval overgelaten