Quenya/Genitief

Quenya heeft twee naamvallen die samen de functies van de traditionele genitief van de meeste talen vervullen (bvb. Latijn, Duits, Grieks): de genitief en de possessief.

Daarom is het belangrijk dat je voor elk van beide weet wanneer je deze naamval moet gebruiken.

Gebruik

Er is een vrij uitgebreide lijst van de gevallen waarin we de genitief gebruiken:

1. origine

De plaats waar iets gemaakt werd of waar iemand geboren is, staat in de genitief:

cirya Tiriono "het schip uit Tirion"

seldo Alqualondëo "de jongen uit Zwaanhaven"

Deze betekenis verwijst helemaal niet naar een beweging; de jongen komt wel uit Zwaanhaven maar het betekent niet dat hij pas gearriveerd is uit Zwaanhaven.

2. vorige eigenaar

rocco arano "het paard van de koning"

Dit betekent dat het paard ooit van de koning was, maar dat het nu in het bezit is van iemand anders.

3. partitieve genitief

Dit wijst erop dat iets deel is van iets groters:

i elenion ancalima "de helderste van de sterren"

ranqui i arano "de armen van de koning"

4. familierelaties

i arano yondor "de zonen van de koning"

indis ohtaro "de bruid van een soldaat"

5. waar een titel vandaan komt

aran Sindaron "de koning van de Sindar"

heru i cormaron "de heer van de ringen"

6. substantieven na "over"

equessi arano "de uitspraken over de koning"

Het gebeurt echter regelmatig dat een "over" in deze betekenis vervangen wordt door "van", zo we moeten zorgvuldig uitkijken naar de betekenis van deze "van":

i naucor quetir altë harmaron "de dwergen spreken van (over) grote schatten"

quenta Silmarillion "het verhaal van (over) de Silmarillen"

quentalë Noldoron "de geschiedenis van (over) de Noldor"

(voor meer hierover, zie de pagina Quenya/Verbale substantieven)

7. samengestelde plant- of diernamen

asëa aranion "koningskruid"

8. het woord volgende op quanta "vol"

quanta masso "vol brood"

9. na het voorzetsel ú "zonder" en het adjectief arwa "met, in bezit van"

ú calo "zonder licht"

aran arwa ohtarion "een koning met/in het bezit van soldaten"

Het adjectief arwa heeft arwë als meervoud, dit wordt gebruikt als er meer dan één eigenaar is:

neri arwë collo "mannen met/in het bezit van een mantel"

Woordvolgorde

De genitief kan voor of achter het substantief waar deze bijhoort geplaatst worden:

i nórëo aldar "bomen van het land"

aldar i nórëo "bomen van het land"

Er zijn twee gevallen waarin de genitief altijd vooraan geplaatst wordt:

als het substantief een voorzetsel heeft:

ve osto aran "zoals de koning van een stad"

nu tirino tópa "onder het dak van een toren"

als er zowel een woord in de genitief als in de possessief aanwezig is:

i eldaron macil atarwa "vaders zwaard (komende) van de elfen"

Een genitief kan ook als gezegde gebruikt worden:

i corma ná Saurondo "de ring is (oorspronkelijk) van Sauron"

Gebruik van het lidwoord

Een substantief dat vergezeld is van een substantief in de genitief krijgt normaal geen lidwoord i (het kan echter uitzonderlijk wel om poëtische redenen).

Een substantief in de possessief kan dus zowel met een bepaald als een onbepaald lidwoord vertaald worden:

indis ohtaro "een bruid van een soldaat"/"de bruid van een soldaat"

ohtaro indis "een bruid van een soldaat"/"de bruid van een soldaat"

i ohtaro indis "een bruid van de soldaat"/"de bruid van de soldaat"

indis i ohtaro "een bruid van de soldaat"/"de bruid van de soldaat"

Vorming

We bekijken elk getal afzonderlijk:

Enkelvoud

De basisuitgang is -o.

Bij de meeste woorden gebruik je simpelweg deze uitgang:

aran "koning" → arano

tári "koningin" → tário

vendë "meisje" → vendëo

Woorden met een stamvorm gebruiken deze stamvorm:

nís "vrouw" → nisso (stamvorm niss-)

curo "uitvinding" → curuo (stamvorm curu-)

lómë "nacht" → lómio (stamvorm lómi-)

Woorden op -o hebben een genitief enkelvoud die gelijk is aan de nominatief enkelvoud:

rocco "paard" → rocco

Bij woorden op -a wordt deze eindletter vervangen door -o:

máma "schaap" → mámo

Woorden op -ië verlengen de eind-ë:

mornië "duisternis" → morniéo

lië "volk" → liéo

Meervoud

In het meervoud voegen we -on toe aan de nominatief meervoud (dit is uitzonderlijk vermits alle andere meervoudsnaamvallen vertrekken van de nominatief enkelvoud):

aldar "bomen" → aldaron (nom.enk.: alda)

eleni "sterren" → elenion (nom.enk.: elen)

rávi "leeuwen" → rávion (nom.enk.: rá)

nissi "vrouwen" → nission (nom.enk.: nís)

Woorden op -ië hebben een verlende eind-ë:

mornië "duisternis" → morniéron

lië "volk" → liéron

Duaal

In het duaal is uitgang eveneens -o:

ciryat "een paar schepen" → ciryato (nom.enk.: cirya)

aldu "een paar bomen" → alduo (nom.enk.: alda)

rávet "een paar leeuwen" → ráveto (nom.enk.: rá)

Als het substantief een t-duaal heeft en de nominatief enkelvoud eindigt op een enkele medeklinker (-l, -n, -r, -s), dan verdwijnt de -e- van de nominatief duaal in de genitief:

aranet "een paar koningen" → aranto (nom.enk.: aran)

macilet "een paar zwaarden" → macilto (nom.enk.: macil)

ëaret "een paar zeeën" → ëarto (nom.enk.: ëar)

Bij woorden op -ië verlengen we weer de eind-ë:

mornië "duisternis" → morniéto

lië "volk" → liéto

Partitief meervoud

We gebruiken altijd -on als uitgang bij de nominatief partitief meervoud:

ciryali "enkele schepen" → ciryalion (nom.enk.: cirya)

>> Quenya >> Quenya/Substantieven >> Quenya/Genitief