Overleg Wikijunior:Het lichaam/Bloedsomloop

Suggesties voor paragrafen

Bloed

• Bloed bestaat voor ± 55% uit bloedplasma en voor ± 45% uit bloedcellen en bloedplaatjes.
• Bloedplasma: een lichtgele vloeistof.
  • Bloedplasma bestaat voor het grootste deel uit water.
  • Bloedplasma bevat eiwitten en opgeloste stoffen (o.a. zouten).
  • Functie: vervoeren van zuurstof (een klein beetje), voedingsstoffen en afvalstoffen (o.a. koolstofdioxide). Bloedplasma speelt ook een rol bij de bloedstolling.
• Rode bloedcellen: ronde schijfjes, in het midden iets dunner dan aan de rand.
  • Cellen zonder celkern.
  • Rode bloedcellen bevatten hemoglobine.
  • Functie: vervoeren van zuurstof.
• Witte bloedcellen: geen vaste vorm.
  • Cellen met celkern.
  • Kunnen door de wand van haarvaten heen.
  • Functie: afweer tegen ziekteverwekkers, bijv. door bacteriën in te sluiten.
• Bloedplaatjes: delen van uiteengevallen cellen, zonder celkern.
  • Functie: bloedstolling.

Bloedarmoede, etter en trombose

• Bloedarmoede: het bloed bevat te weinig hemoglobine. Daardoor kan iemand zich steeds zwak en moe voelen.
  • Mogelijke oorzaak: het voedsel bevat te weinig ijzerzouten (voor de vorming van hemoglobine is ijzer nodig).
• Etter: dode witte bloedcellen met gedode bacteriën.
• Trombose: een bloedstolsel binnen een bloedvat.
  • Het bloedvat kan hierdoor worden afgesloten.

Bloedsomloop

• Dubbele bloedsomloop: per omloop stroomt het bloed twee keer door het hart.
• Kleine bloedsomloop: hart – longen – hart.
  • Functie: zuurstof opnemen in het bloed en koolstofdioxide afgeven aan de lucht.
• Grote bloedsomloop: hart – rest van het lichaam – hart.
  • Functie: zuurstof en voedingsstoffen afgeven aan de cellen en koolstofdioxide en andere afvalstoffen opnemen in het bloed.

Bloedvaten

• Slagaders:
  • hierdoor stroomt bloed van het hart weg;
  • hoge bloeddruk;
  • dikke, stevige en elastische wand;
  • 'slag' merkbaar, o.a. in de polsen;
  • meestal diep in het lichaam gelegen;
  • alleen halvemaanvormige kleppen (aan het begin van longslagader en aorta).
• Haarvaten:
  • wand van één cellaag dik;
  • witte bloedcellen en vocht met zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen (o.a. koolstofdioxide) kunnen door de wand.
• Aders:
  • hierdoor stroomt bloed naar het hart toe;
  • lage bloeddruk;
  • dunne wand;
  • geen 'slag' merkbaar;
  • meestal ondiep in het lichaam gelegen;
  • op veel plaatsen liggen kleppen die verhinderen dat het bloed terugstroomt.

Zuurstofgehalte en stroomrichting

• Kleine bloedsomloop: longslagaders – longaders.
  • Door de longslagaders stroomt zuurstofarm bloed.
  • Door de longaders stroomt zuurstofrijk bloed.
• Grote bloedsomloop: aorta – armslagaders – armaders – halsslagaders – halsaders – verslagader – leverader – darmslagader – poortader – nierslagaders – nieraders – beenslagaders – beenaders – onderste holle ader – bovenste holle ader.
  • De meeste slagaders zijn genoemd naar het orgaan waar ze bloed naar toevoeren. Door deze slagaders stroomt zuurstofrijk bloed.
  • De meeste aders zijn genoemd naar het orgaan waar ze bloed van wegvoeren. Door deze aders stroomt zuurstofarm bloed.
  • Door de poortader stroomt zuurstofarm bloed van de wand van het darmkanaal naar de lever.

Afwijkingen in de bloeddruk

• Lage bloeddruk.
  • Mensen met een te lage bloeddruk hebben vaak last van hoofdpijn en duizelingen.
  • Een te lage bloeddruk is een onschuldige afwijking.
• Hoge bloeddruk.
  • Te hoge bloeddruk vergroot de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten.
  • De oorzaak van een te hoge bloeddruk is vaak niet bekend.

Hartinfarct

• Hartinfarct: een kransslagader of een aftakking ervan raakt verstopt.
  • Een deel van de hartspier krijgt geen zuurstof en voedingsstoffen meer. Hierdoor sterft dit deel van de hartspier af.
  • Een hartinfarct kan worden veroorzaakt door aderverkalking.
• Aderverkalking: vernauwing van de bloedvaten.
  • Oorzaak: door een hoog cholesterolgehalte van het bloed wordt cholesterol (vaak ook kalk) afgezet tegen de binnenwand van de bloedvaten.
• Je kunt de kans op een hartinfarct verkleinen door een gezonde leefwijze:
  • eet niet te veel vette voedingsmiddelen;
  • rook niet;
  • zorg voor regelmatige lichaamsbeweging;
  • vermijd stress.

Nieren en urinewegen

• Nier: bestaat van buiten naar binnen uit nierschors, niermerg en nierbekken.
  • Functie: afvalstoffen, overtollig water, overtollige zouten en schadelijke stoffen uit het bloed verwijderen. De verwijderde stoffen samen heten urine.
  • Nierschors en niermerg vormen de urine.
  • In de nierbekkens wordt de urine verzameld.
• Urineleiders: voeren de urine af van de nieren naar de urineblaas.
• Urineblaas: hierin wordt de urine tijdelijk opgeslagen.
• Urinebuis: voert de urine af uit het lichaam.