Nederlands/Zinsontleding
(Leerstof 2de graad TSO in het volwassenen onderwijs module 1)
1. Zinnen in stukjes.
- Zinsdelen herkennen.
- Als we iemand iets willen vertellen, door iets op papier of op de pc te zetten, dan kunnen we dit niet zonder 'ons verhaal' in deeltjes te knippen. Geen enkele lezer is in staat één lange informatiestroom zonder pauzes te lezen. Daarom delen we 'ons verhaal' op in stukjes. We plaatsen een punt, vraagteken of uitroepingsteken achter zo een stukje. Zo een afgerond stukje noemen we een zin.
- Vb. Ik ga elke avond om 5 uur naar huis.
- Een zin bestaat op zijn beurt uit nog kleinere stukjes. Deze stukjes vormen op zich ook een afgerond geheel. Dit noemen we een zinsdeel. Het onderstaande zinnetje bestaat uit vijf zinsdelen.
- Vb. /Ik/ga/elke avond/om 5 uur/naar huis./
- Zoals je ziet in bovenstaande zin, kan een zinsdeel uit één woord (vb. ik) bestaan of uit meerdere woorden (vb. elke avond).
- Zinsdelen kan je herkennen door de verplaatsingsproef. Als je een woord of groep woorden gemakkelijk kan verplaatsen, dan heb je te maken met een apart zinsdeel.
- Vb. Ik ga elke avond om 5 uur naar huis.
- Verplaats het eerste woord ik:
- Ga ik elke avond om 5 uur naar huis?
- Elke avond ga ik om 5 uur naar huis.
- Elke avond om 5 uur ga ik naar huis.
- Ik kan gemakkelijk verplaatst worden, ik is dus een zinsdeel.
- Verplaats het tweede woord ga:
- Ga ik elke avond om 5 uur naar huis?
- Elke avond ga ik om 5 uur naar huis.
- Elke avond om 5 uur ga ik naar huis.
- Ga kan gemakkelijk verplaatst worden, ga is dus een zinsdeel.
- Verplaats het derde woord elke:
- Elke ga ik avond om 5 uur naar huis. (???)
- Ik elke ga avond om 5 uur naar huis. (???)
- Ik ga avond elke om 5 uur naar huis. (???)
- Elke kan niet verplaatst worden, elke is dus géén zinsdeel (maar een zinsdeelstuk).
- Verplaats het vierde woord avond:
- Avond ga ik elke om 5 uur naar huis. (???)
- Ik avond ga elke om 5 uur naar huis. (???)
- Ik ga elke om 5 uur avond naar huis. (???)
- Avond kan niet verplaatst worden, avond is dus géén zinsdeel (maar een zinsdeelstuk).
- Verplaats het derde en vierde woord samen elke avond:
- Elke avond ga ik om 5 uur naar huis.
- Om 5 uur ga ik elke avond naar huis.
- Naar huis ga ik om 5 uur elke avond.
- Elke avond kan gemakkelijk verplaatst worden, elke avond is dus een zinsdeel.