Maatschappijleer/Lessenserie 1 (mavo)

Overzicht

Les	Thema	Hoofdstuk	Inhoud	Onderwerpen	Doelen	Opdrachten
1	Wat is maatschappij- leer?	De samenleving	Samenleven - Je hebt anderen nodig - Afspraken maken - Wat leer je bij maatschappijleer? - De samenleving in het klein	1. Thema's maatschappijleer p4 2. Sociale omgeving 3. Afhankelijkheid 4. Wie is afhankelijk van jou? 5. Gedragsregels	uitleggen (met behulp van voorbeelden) wat er wordt bedoeld met sociale omgeving beschrijven waarin mensen afhankelijk zijn van elkaar beargumenteren wat de zin is van gedragsregels in de samenleving	6 Met wie ga je om? p5 7 In de media p5
1/2	Wat is maatschappij- leer?	Hoe maken we keuzes?	Waarden en normen - Belangen - Macht - Kanker is een ziekte, geen scheldwoord	1. Waarden en normen p6 2. Waarden en normen 3. Wat vind je belangrijk? 4. Waar heb je belang bij? 5. Personen met macht 6. Machtsmiddelen 7. Botsende waarden en normen 8. De macht van de overheid	benoemen en beschrijven wat de relatie is tussen waarden en normen drie voorbeelden geven van verschillende (tegengestelde) belangen van mensen vier voorbeelden geven van machtsmiddelen	9 Welke normen en waarden? p7 10 Vloeken p7 11 Belangen p7 14 Welk machtsmiddel? p9 15 Wie heeft de meeste macht? p9
2	Wat is maatschappij- leer?	Hoe onderzoek je de samenleving?	Wie en welk belang? - Waardoor en waarom? - Wat doen we eraan? - Je mening vormen - "Wat je eet is hartstikke belangrijk"	1. Maatschappelijk probleem p10 2. Maatschappelijk probleem 3. Een goede mening 4. Mening en vooroordeel 5. Feit en mening 6. Feit, mening en vooroordeel	drie kenmerken noemen van een maatschappelijk probleem beargumenteren of een gesteld probleem ook een maatschappelijk probleem is aan de hand van kenmerken uitleggen wat het verschil is tussen een goede mening (beargumenteerd en gebruikmakend van feiten) en een vooroordeel	7 Wel of niet met het vliegtuig? p11 8 In het nieuws p12 9 Gameverslaafd p12
3	Jongeren	Hoe word je wie je bent?	Aangeboren - Cultuur en socialisatie - Waar socialiseer je? - Aangeboren of aangeleerd? - "Naar school kan ik altijd nog"	1. Nederlandse cultuur p18 2. Socialisatie 3. Socialisatie 4. Invloed van media 5. Socialisatie 6. Aangeboren en aangeleerd 7. Stotteren 8. Max Verstappen	uitleggen wat het doel is van socialisatie voorbeelden geven van personen en instanties die betrokken zijn bij socialisatie voorbeelden geven van aangeboren en aangeleerde eigenschappen	9 Van wie leer je het meest? p19 10 Aangeboren of aangeleerd? p19 11 In de media p19
3/4	Jongeren	Een leven lang leren	Hoe leren we? - Goed of fout gedrag? - Steeds opnieuw aanpassen - Zonder na te denken - Jouw identiteit - Rolgedrag - "Ik jatte schoenen uit de moskee"	1. Socialisatie p20 2. Sancties 3. Hufterboete 4. Internalisatie 5. Sociale controle 6. Identiteit	Voorbeelden geven van sociale controle Een voorbeeld geven van een positieve en negatieve sanctie Aan de hand van kenmerken uitleggen wat we bedoelen met identiteit	8 Sujit groeide op als kip p21 10 Sociale controle p21
4	Jongeren	Wat is normaal?	Je grenzen opzoeken - Normen waarden en verschillen - Groepsnormen - Verschillen met ouders - "Ik dacht: straks ben ik de volgende"		Aan de hand van voorbeelden uitleggen wat abnormaal of asociaal gedrag is Uitleggen wat groepsdruk inhoudt Oorzaken noemen van een generatieconflict	7 Puberteit p23 8 In de media p23 10 Vroeger of nu? p24
4/5	Jongeren	Bij welke groep hoor je?	Groepjes - Een 'klik' hebben - Groepsgevoel - Hoe ontstaat een groepsgevoel? - Ontstaan jongerenculturen - 'Wij' tegenover 'zij' - "Er komen allemaal mensen die elkaar respecteren"		Uitleggen wat bedoelen met identificatie Redenen noemen waarom mensen zich met elkaar verbonden voelen Kenmerken van (het ontstaan van ) jongerenculturen noemen	8 Met wie ben jij het eens? p27 11 Wat heb jij met muziek? p28 12 In de media p28
5	Jongeren	Wie heb je nodig?	Elkaar nodig hebben - Soorten bindingen - Meestal een combinatie - We zijn afhankelijk van elkaar - De weg van een iPhone		voorbeelden geven van vier soorten bindingen uitleggen wat we bedoelen met sociale cohesie de relatie beschrijven tussen wij-gevoel en tolerantie	In de media p29 8 Mensen hebben elkaar nodig p30 9 Jouw bindingen p30
6	Politiek	Wat is politiek?	Wie nemen besluiten? - Besluiten voor iedereen - Democratie - "Ik schrok me kapot, ons huis stond op instorten"		de definitie geven van politiek aan de hand van voorbeelden uitleggen wie er voor de overheid werken de rol van het volk in een democratie beschrijven	6 Wat hebben zij met politiek te maken? p35 7 In het nieuws p35
6/7	Politiek	Op wie ga je stemmen?	Verkiezingen - Links, midden, rechts? - Na de verkiezingen - Compromis - "Als we niet recyclen wordt het een puinzooi"		voorbeelden geven van actief en passief kiesrecht de visie op de rol van de overheid van links, midden en rechts beschrijven voorbeelden geven van linkse, midden en rechtse partijen	7 De juiste volgorde p38 9 Links of rechts? p39 10 Hoe links of rechts ben jij? p39
7	Politiek	Stromingen in de politiek	Drie stromingen - Liberalisme - Sociaal-democratie - Christen-democratie - Niet altijd in één hokje - Hannah (13) weigerde een harttransplantatie		de drie hoofdstromingen benoemen en beschrijven twee waarden noemen van elke hoofdstroming voorbeelden geven van partijen die niet in de hoofdstromingen passen	9 Wat hoort bij elkaar? p42 11 Welke stroming? p43 12 Ik ben tegen ... p43
7/8	Politiek	De parlementaire democratie	Grondwet - Verkiezingen - Macht van het parlement - Scheiding van machten - "Stop de overvolle klassen"		Kenmerken van de Nederlandse democratie noemen Grondrechten of mensenrechten benoemen die in de grondwet beschreven staan Aan de hand van kenmerken uitleggen wat een rechtsstaat inhoudt Aan de hand van de taakverdeling uitleggen wat de trias politica inhoudt	9 Wel of niet stemmen vanaf 16 jaar? p45 11 In het nieuws p45 12 In het nieuws p46
8	Politiek	Wie bestuurt Nederland?	De regering - Het regeerakkoord - Ministers en staatssecretarissen - Ministers werken samen - Wat doet de koning? - Prinsjesdag - "Ik accepteer alles, daar ben ik koning voor"		Het verschil benoemen tussen regering en kabinet, ministers en staatssecretarissen Aan de hand van voorbeelden uitleggen wat het regeerakkoord inhoudt Taken van de koning noemen	9 Miljoenennota 2018 p48 10 In het nieuws p48 15 Dilemma p51
8/9	Politiek	Het parlement	Eerste en Tweede Kamer - Rechten bij de wetgevende taak - Rechten bij de controlerende taak - Coalitie en oppositie - Glaucio en Marcia mogen blijven		Rechten noemen van de 1e en 2e kamer De twee hoofdtaken van het parlement noemen en uitleggen In grote lijnen beschrijven hoe een wet tot stand komt	10 Wie doet wat? p53 13 Taken van het parlement p54 16 Welk recht? p55
9	Politiek	Gemeente en provincie	De gemeente - Gemeentepolitiek - Meer taken voor de gemeente - De provincie - "We zijn aan een ramp ontsnapt"		Taken noemen van B en W Taken noemen van de gemeenteraad Voorbeelden geven van zaken die door de provincie worden geregeld	10 In het nieuws p57 11 Schema gemeentebestuur p58 12 Schema provinciaal bestuur p58

Beginsituatie

Leerlingen hebben het vak mens en maatschappij gehad en levensbeschouwing. Zijn bekend met basisbegrippen als waarden, normen, politiek, Tweede Kamer, etc. Minder bekend met het fenomeen maatschappelijk probleem en de onderwerpen die te maken hebben met socialisatie. 18 leerlingen uit Den Haag en omgeving van ongeveer 15 jaar.

Het artikel (de wiki-opdracht)

De leerlingen hebben een onderwerp gekozen uit een selectie van maatschappijleer-begrippen. Zij schrijven aan de hand van een stappenplan een eigen rubriek over dit onderwerp en maken daarbij gebruik van andere wiki-artikelen en websites over dit onderwerp. Ook gebruiken zij hierbij het lesboek.

Het doel is een algemene indruk te geven van het gekozen onderwerp: een definitie en uitleg. Een aantal voorbeelden en/of situatiebeschrijvingen en een duidelijke bronvermelding. Dit doen de leerlingen door informatie op te zoeken, te selecteren/analyseren en te verwerken tot een goed lopende tekst in eigen woorden.

Ook wordt er aandacht besteed aan de opmaak/bladspiegel van de tekst en eventueel (zelf gemaakt) beeldmateriaal toegevoegd.

Les 1: Hoe werkt de samenleving?

min	onderdeel	leerlingen	leerkracht	werkvorm	materialen
0	entree	binnenkomst en spullen pakken	ontvangen, begroeten	carré-opstelling	aandachtsrichter
2	zelfstandig lezen	Tekst lezen en (kopjes) afvinken in de planner	spullen voor de les klaarzetten, ingaan op vragen	klassikaal	Dia ZL
10	theorie/bespreken	luisteren, meedenken, stelling innemen en beargumenteren, aantekeningen maken	instructie, begeleiden, bevragen, doorvragen, tijd bewaken	klassikaal	essener
30	opdrachten maken	lezen, bestuderen, samenwerken	instructie, begeleiden, bevragen, doorvragen	individueel of in tweetallen	Dia OM
50	wiki uitwerken	informatie opzoeken, analyseren, verwerken, typen, vragen stellen	begeleiden, checken, bevragen, tijd bewaken	computerlokaal	Wiki opdracht
80	evaluatie	luisteren, meedenken, bevragen	begeleiden	klassikaal bespreken	Evaluatie
90	vooruitblik/huiswerk	lezen, bestuderen, samenwerken			V&H
99	afronden
100	einde	verlaten lokaal	dank voor de aandacht

Evaluatie les 1

→ uitleggen (met behulp van voorbeelden) wat er wordt bedoeld met sociale omgeving

→ beschrijven waarin mensen afhankelijk zijn van elkaar

→ beargumenteren wat de zin is van gedragsregels in de samenleving

→ benoemen en beschrijven wat de relatie is tussen waarden en normen

→ voorbeelden geven van verschillende belangen van mensen

 

Les 2: Welke problemen zijn er in de samenleving?

min	onderdeel	leerlingen	leerkracht	werkvorm	materialen
0	entree	binnenkomst en spullen pakken	ontvangen, begroeten	carré-opstelling	aandachtsrichter
2	zelfstandig lezen	Tekst lezen en (kopjes) afvinken in de planner	spullen voor de les klaarzetten, ingaan op vragen	klassikaal	Dia ZL
10	theorie/bespreken	luisteren, meedenken, stelling innemen en beargumenteren, aantekeningen maken	instructie, begeleiden, bevragen, doorvragen, tijd bewaken	klassikaal	maatschappelijk probleem - waarden, normen en identiteit - tegengestelde belangen - informele macht - machtsmiddelen
30	opdrachten maken	lezen, bestuderen, samenwerken	instructie, begeleiden, bevragen, doorvragen	individueel of in tweetallen	Dia OM
50	wiki uitwerken	informatie opzoeken, analyseren, verwerken, typen, vragen stellen	begeleiden, checken, bevragen, tijd bewaken	computerlokaal	Wiki opdracht
80	evaluatie	luisteren, meedenken, bevragen	begeleiden	klassikaal bespreken of 1 leerling voor de klas?	Evaluatie - MP of niet?
90	vooruitblik/huiswerk	lezen, bestuderen, samenwerken			V&H
99	afronden
100	einde	verlaten lokaal	dank voor de aandacht

Evaluatie les 2

Lesdoelen les 2

→ drie voorbeelden geven van verschillende (tegengestelde) belangen van mensen

→ vier voorbeelden geven van machtsmiddelen

→ drie kenmerken noemen van een maatschappelijk probleem

→ beargumenteren of een gesteld probleem ook een maatschappelijk probleem is aan de hand van kenmerken