Handige Harry/Freesmachine

Een freesmachine is een machine welke met een snel ronddraaiend stuk gereedschap een vorm of profiel kan verspanen uit een stuk materiaal.

Soorten houtfreesmachines:

• kettingfreesmachine
• handbovenfreesmachine
• bokfreesmachine
• bovenfreesmachine
• frees met NC of CNC-besturing
• kopieerfrees
• trappenfrees
• inkroosmachine

Bijzondere freesmachines:

• freesmachine met verstelbare tafel
• freesmachine met schuin stelbare freesas
• freesmachines met speciale uitrusting voor het maken van pennen (aangebouwde rollentafel)

Veiligheid

Alle hieronder genoemde aspecten zijn van toepassing bij manuele machines.

Aspecten die bijdragen tot het veilig werken met een freesmachine:

• goed onderhouden van de machine
• gebruik van goed snijdend gereedschap
• zuivere machine en omgeving
• aanvoerapparaat gebruiken (verlengt ook de standtijd van het gereedschap).
• een duwhout gebruiken als de vingers in de nabijheid van het snijgereedschap komen.
• korte stukken aan elkaar laten om ze te frezen.
• veiligheidsbril, stofmasker en gehoorbescherming dragen.
• vooraleer de freesmachine te starten controleren of alles goed vast staat.
• vooraleer de freesmachine te starten de freesas eens met de hand ronddraaien (juiste afstelling van de schoen).

Voordelen van een aanvoerapparaat bij het werken op een freesmachine:

• veiliger werken: handen kunnen niet gewond worden door het terugslaan van het werkstuk.
• langere standtijd van het gereedschap: dit wil zeggen: het gereedschap wordt minder snel bot en gaat dus langer mee.

Oorzaken van het terugslaan van het werkstuk:

• gebruik van gereedschap met een open vorm.
• kromme of scheluwe stukken.
• trillingen door het werken met bot gereedschap.
• het werkstuk sluit niet goed aan op de tafel of tegen de geleider.

Bij handdoorvoer moet zo veel mogelijk onderaan gefreesd worden:

• voor de veiligheid: de handen kunnen de frees niet raken
• bij het knikken van (vooral lange) werkstukken wordt onherstelbare profielschade voorkomen.

De opening in de freestafel moet zo klein mogelijk gehouden worden bij het bovenaan frezen:

• om maximaal steun te geven aan het werkstuk. Dit is vooral belangrijk bij werkstukken met een kleine houtsectie.

De geleiderschoenen moeten zo dicht mogelijk bij het snijgereedschap aansluiten:

• dit geeft grotere veiligheid wegens maximale steun aan het werkstuk (vooral belangrijk bij keliener houtsecties).
• de aanvoergeleiderschoen werkt eveneens als spaanbreker zodat afsplintering voorkomen wordt.

Bij het frezen van grote profielen wordt een dichte aansluiting van de geleiderschoenen verkregen door:

• een houten (multiplex) schoen opgelegd, zodat de gehele profieldiepte in de opgelegde schoen kan opgenomen worden.

Kleine stukken kunnen veilig geprofileerd worden:

• een liniaal als geleider in de geleideropening
• een aangepast duwhout
• een verticale drukker
• een handgreep te plaatsen op het duwhout
• een klemtoestel, met klemming door een excentrische schijf: hoe harder het toestel op de tafel gedrukt wordt, hoe groter de klemming op het werkstuk wordt.

Bij handdoorvoer van kleine stukken gebruikt men steeds:

• duwhout, handgreep, verticale drukker, liniaal als geleider in de geleideropening, klemtoestel

Bij het uitvoeren van invalwerk moet men rekening houden met:

• voor lijsten en sponningen steeds zo veel mogelijk onderaan werken
• steeds zorgen voor een goede aanslag
• bij groefprofielen steeds sterke aandacht voor goede aanslag op tafel om terugslag te vermijden

Gebruik van mallen voor gebogen werk

Het op maat frezen van gebogen vormen gebeurt met een mal, meestal vervaardigd uit multiplex.

De mallen worden langer gemaakt om de werkstukken juist te kunnen positioneren door aanslagblokjes op de mal aan te brengen

Om de mal met het werkstuk volgens een gebogen vorm langs de snijcirkel te voeren, moet de mal smaller, breder, of gelijk zijn aan de benodigde vorm:

• de mal is smaller dan het werkstuk als de tafelring groter is dan de snijcirkel
• de mal wordt breder dan het werkstuk gemaakt als de tafelring kleiner is dan de snijcirkel.

Het frezen van gebogen vormen, met aanvoer via een regelbare excentrische ringgeleider heeft voordelen:

• door het excentrische verloop ontstaat een veilige aanloopzone, via dewelke gemakkelijker onder de gebogen verticale drukker te komen is.
• het inzetten bij invalwerk is gemakkelijker uit te voeren.

Voor het frezen van buitenbogen, kunnen de rechte tafelschoenen behouden blijven, als een doorlopende geleider (liniaal, sluitstuk) in de geleideropening voorzien wordt.

Bij het frezen van dubbel gebogen werkstukken op de bokfreesmachine, moet het werkstuk tijdens het frezen aan twee zijden gesteund worden:

• aan de achterzijde door een verticaal opgestelde aanlooprol.
• aan de onderzijde door een bok (vinger of zadel) waarop willekeurig manoeuvreren van het werkstuk mogelijk is.

Een handbovenfreesmachine van behoorlijke capaciteit kan omgebouwd worden tot een kleine bokfreesmachine.

Zie ook: Frees