Dit is een kladje met een idee over het catalogeren van de Nederlandstalige Wikibooks.

Catalogeren Wikibooks

Algemeen

Wikibooks zijn vrije informatieve internetboeken. Deze beginnende internet-bibliotheek heeft uiteraard een goed classificatie-systeem nodig. In Wikimedia kan dit door indeling in categorieën.
Daarom is het, mijns inziens, nodig om hier een verstandig en makkelijk hanteerbaar systeem in te creëren waarin iedereen makkelijk zijn weg vindt. Hiervoor is enige uniformiteit en overzicht onontbeerlijk.
Overleg dient gepleegd te worden of men enkel de boeken wilt terugvinden in de catalogus of alle hoofdstukken en alle afzonderlijke pagina's wenst op te nemen in de algemene catalogus.

Het categorisatie-overzicht zal dan een volledig geordend bib-overzicht geven.

Hoofdstukken overzicht

Aangezien één van de beginselen van Wikibooks (boeksysteem) is om een overzicht te creëren via een menu, is het misschien niet nodig om hier de categorie-tool voor te gebruiken. Want dit brengt het overzicht van de boeken-catalogus mogelijk in gevaar als elk hoofdstuk en elke pagina apart vermeld staan.
Hoofdstukken worden nu reeds overzichtelijk teruggevonden met volgende tools:

Elk boek start met een overzichtsmenu van de hoofdstukken
Elk hoofdstuk staat als '/' achter de boeknaam. Bv. Discrete Kansrekening/Basisbegrippen
Elk hoofdstuk en elke pagina heeft bovenaan een automatische teruglink naar het boek en het hoofdstuk
Extra navigatie kan toegevoegd worden op elke pagina door
- <-- vorige en volgende -->
- menubalk
- navigatie-sjabloon
- ...
In de artikellijst staan alle artikels alfabetisch gerangschikt. Dus alle pagina's behorend tot een boek, staan verzameld. Overbodige pagina's (zoals weinig zinvolle redirects) worden best verwijderd. Het zoeksysteem gebeurt in Wikibooks best via de hoofdpagina, de alfabetische boekenlijst, op trefwoord of via de catalogus.
Indien gewenst kunnen alle pagina's uit een boek worden ondergebracht onder de categorie "Register Boektitel".

Artikelen overzicht

Indien men een overzicht van alle artikels (zijnde alle pagina's) wenst, is er nog steeds het algemeen alfabetisch overzicht van artikels (met zoekfunctie beginletters/woord). Door artikels afzonderlijk te categoriseren, bekomen we twee keer (bijna) hetzelfde en verliest Wikibooks de meerwaarde van een catalogus.

Functionele categorieën

Niet elk boek kan ingedeeld worden in opeen volgende hoofdstukken of pagina's onderverdelen in één enkel hoofdstuk. In dat geval is het interessant en nodig om de pagina's met behulp van een categorie in een samenhangend hoofdstuk te zetten. Een dergelijke categorie maakt uiteraard geen deel uit van de catalogus-structuur.

Voorwaarden voor een categorie-hoofdstuk

hoofdstukken zijn niet in volgorde plaatsbaar binnen de boekstructuur
hoofdstuk bevat een niet-eindige lijst met aparte losstaande pagina's
boek bevat vele pagina's die in meer dan 1 hoofdstuk ondergebracht dienen te worden

Voorbeelden

Het kookboek laat zich niet gestructureerd lezen. De recepten en andere artikels laten zich niet zonder meer onder één uniek hoofdstuk indelen. De recepten en menu's vormen een niet-eindige lijst aan afzonderlijke pagina's.
Hier is het zinvol (en nodig) om de artikels te structureren via categorieën. Op die manier vindt men toch automatisch de bij elkaar horende recepten. Door de verschillende categorieën toe te voegen via een goed opgesteld sjabloon, wordt het kookboek erg werkbaar.

Handige Harry laat zich niet gestructureerd lezen in hoofdstukken. Afzonderlijke pagina's vormen een niet-eindige lijst (nieuwe klusjes, nieuwe materialen, nieuwe werktuigen kunnen steeds toegevoegd worden).

Catalogus

De catalogus kan op onderstaande manier ingedeeld worden. Hiervoor moeten boeken (dus de voorpagina's van alle boeken) in één van volgende categorieën of subcategorieën ingedeeld worden.
Uiteraard betreft onderstaande 'catalogus' slechts een kladversie. Mensen met verstand van zaken kunnen zich beter buigen over hoe een dergelijke catalogus er uit dient te zien. Meer info valt te rapen op de universele SISO-code voor informatieve boeken en de Universal Decimal Classification. Op deze systemen rust echter auteursrecht en zijn niet vrij overneembaar.
Naar analogie van bovenvermelde classificatie-systemen en met ISBN, kunnen ook Wiki-boeken genummerd worden zodra er een compromis is over de catalogus. Klik hier voor meer info over WSBN.

Mogelijk kan Wikibooks NL hier het voortouw nemen voor de hele Wikigemeenschap. Grondig denkwerk en de nodige analyses van de bestaande structuren is daarvoor noodzakelijk.

Zie ook idee.

WSBN

(Hier alvast een kladje voor WSBN ter illustratie)

nl-00-00-00-00000 

taalcode - hoofdthema - subthema - (subsubthema) - unieke boekcode

0. Vrij (of buiten categorie, eventueel voor andere wiki-projecten?)

Exacte en natuurwetenschappen
1. astronomie
2. aardrijkskunde
3. biologie
4. natuurkunde
5. scheikunde
6. ..
7. ..
8. ..
9. wiskunde
Multimediale wetenschappen
1. communicatie
  1. boekdrukkunst
  2. radio
  3. telefonie
  4. televisie
  5. sateliet
2. internet
3. computer
4. informatica (programma's,...)
5. elektronica
Toegepaste kennis en technologie
1. medische wetenschappen
2. biotechnologie
3. landbouwkunde
4. engineering
5. kantoorvaardigheden (boekhoudkunde)
6. huishoudkunde (kookboek, voedingsleer)
7. basisvaardigheden (scoutisme, ...)
Humane samenleving
1. sociologie
2. politiek
3. economie
4. recht
5. handel
6. transport
7. etniciteit (gender, raciale diversiteit, minderheidsgroepen,...)
Psyche en metafysica
1. paranormaliteit
2. religie
3. filosofie
4. psychologie
5. pedagogie
Vrije expressie
1. architectuur
2. beeldende kunst (fotografie, film, ...)
3. plastische kunst (beeldhouwkunst, knutselen, ...)
4. muziek (muziekgeschiedenis, muziekpartituren, ...)
5. sport
6. spel (groepsspel, bordspel, computerspel, games allerhande)
Taal en Letterkunde
1. linguïstiek
2. taalcursus
3. literatuurstudie
Geschiedenis
1. wereldgeschiedenis
  1. oudheid
  2. middeleeuwen
  3. nieuwe tijd
  4. nieuwste tijd
2. continentale geschiedenis
  1. Geschiedenis van Europa
  2. Geschiedenis van Azië
  3. Geschiedenis van Afrika
  4. Geschiedenis van Amerika
  5. Geschiedenis van Oceania, de poolgebieden,
3. individuele geschiedenis (= biografieën)
... (nog vrij)

Opgelet!

Woordenboeken vallen onder Wiktionary (tenzij gespecialiseerd behorend tot taal en letterkunde)
Encyclopedie valt onder Wikipedia
Niet-informatieve boeken vallen onder Wikisource, Wikinovels, Wikifictie, Wikiquote, Wikipoetry, ...
Mythologie hoort bij Wikifictie (oudheid) (tenzij het op godsdienstwetenschappelijke wijze wordt behandeld)
Research valt onder Wikilabs / Wikacademy / Wikiresearch
Discussies en fora vallen onder Wikidebat / Wikireason
Multimedia-illustraties vallen onder Wikicommons (geluidsfragmenten, afbeeldingen, ...)

Wiki-junior

De jeugd- en kinderboeken kunnen best een apart portaal krijgen, zodat ze eenvoudig terug te vinden zijn in de Wiki-bib.
Ter herkenning kan, in navolging van de Engelstalige Wikibooks, Wikijunior voor de boektitel geplaatst worden.

Voordelen

Kinder- en jeugdboeken hebben een heel specifiek, doch groot publiek die afgeschrikt worden door de nogal strakke uitlijning van WB-volwassenen.
Kinder- en jeugdboeken zijn makkelijker te schrijven dan volwassen varianten, omdat ze inhoudelijk eenvoudiger zijn. Ze hoeven ook niet tot in detail wetenschappelijk correct te zijn. Het is belangrijker de inhoud begrijpelijk over te brengen en het geheel-plaatje duidelijk te maken.

Nadelen

Er zijn momenteel nog geen aanwezige kinder- of jeugdboeken in de Nederlandse Wikibooks.
Risico op betutteling van de lezer.

Wikiversity

Onderscheid Wikibooks - Wikiversity

Wat onderscheidt Wikiversity van de rest van Wikibooks?
= verschil tussen onderwijsboeken en informatieve boeken

Let wel!

Discussie is reeds bezig (op Engels- en Duitstalige Wiki's)

om Wikiversity niet onder Wikibooks te plaatsen,

doch als aparte Wiki-.

Onderwijsboeken zijn ingedeeld in lessen, lespakketten, leerjaren, enzoverder. Ook zelfstudie-pakketten onder deze vorm (bv. voor talen) kunnen hier aangeboden worden.

Informatieve boeken bundelen gestructureerd de volledige informatie zonder rekening te houden met een onderwijssysteem. Informatieve kunnen echter eveneens gradueel opgesteld zijn, dus basisbegrippen eerst en vervolgens meer specialistisch.

Waarom een Wikiversity?

Omdat goede onderwijsboeken vaak moeilijk te vinden zijn, is een goede bib aan zelfgeschreven onderwijsboeken zeker in de toekomst een must. Veel leerkrachten zouden graag hun eigen leerstof anders formuleren of structureren. Binnen Wikibooks is hiervoor ruimte. We kunnen ze groeperen onder de categorie of het portaal Wikiversity.
Er moet wel op gelet worden dat de leerstof voldoet aan de overheidseisen voor onderwijs. Enkele pagina's zijn reeds gestart:

Voordelen

Makkelijk terug te vinden onderwijsboeken
Boeken aangepast aan de wettelijke leerplannen
Boeken aangepast aan niveau van de leerlingen
Boeken uitgerust met testjes, proeven, oefeningen
Boeken zijn pedagogisch verantwoord en bevatten de nodige didactische verwijzingen (bv. naar andere Wikibooks of Wiki-hoofdstukken).
Leerkrachtenhandleiding kan voorzien worden
Goedkope toegang tot boeken en cursussen voor iedereen

Nadelen

Mogelijk overlapping met bestaande boeken (bv. geschiedenis)
Doch geen bezwaar. Overlap blijkt toegestaan in Wikibooks EN en DE
Nederland en België mogelijk anders ingedeelde leerplannen
Doch geen bezwaar. Aparte boeken voor verschillende leerplannen zijn toegestaan in Wikibooks EN en DE
Nederland en België hebben andere indelingen wat studiejaren en onderwijsrichtingen betreft.
Doch geen bezwaar. Boeken gespecifieerd per land zijn toegestaan in Wikibooks EN en DE
Lateraal overzicht moet gehouden kunnen worden (opbouw van de leerboeken doorheen de studiejaren). Dit is niet eenvoudig zonder grondig overleg, structuur en intensief werk.
GFDL: Hierdoor zal het mogelijk relatief lang duren alvorens de nodige afbeeldingen en andere didactische hulpmiddelen toegevoegd zullen worden.
Hoe staat het met de printbaarheid van de boeken? (PDF?, DOC?, ODT?, HTML?)

Leesboeken

In de toekomst kunnen leesboeken van allerlei genres integraal online gepubliceerd worden dankzij Wiki. Wikibooks echter bevat uitsluitend informatieve boeken. Voor leesboeken is daarom een nieuwe wiki in ontwikkeling (zoals Wikifictie en Wikinovels) die hierin zal voorzien. Hoe het echter zit met de overlap met Wikisource die bv. oude (en minder oude) boeken opneemt als document, is nog niet duidelijk.
bv. verschijnt een Harry Potter als Wikifictie of in Wikisource?

Het is zinvol nu reeds na te denken over de overkoepelende structuur van boeken (wikibooks, wikisource, wikinovels, wikifictie) en eventueel de naamgeving van de betreffende projecten aan te passen naar meer toepasselijke namen voor het gebied dat de projecten beslaan.

Printversie

Wikimedia voorziet in 'printvriendelijke versies'. Moet in geval van boeken dan een speciale code ingevoerd worden die (onzichtbaar) pagina-eindes markeert en eventueel pagina-nummering toevoegt?
Zeker een noodzakelijke tool voor onderwijsboeken die vrij geprint kunnen worden voor leerlingen.

Op de Engelstalige Wikibooks heeft men PDF-versies van Wikibooks. Evil berry 16 jun 2006 23:02 (CEST)

Andere mogelijke formaten zijn .doc (Microsoft Word), .odt (OpenOffice.org Writer) of .html (Webbrowser). Evil berry 4 aug 2006 16:26 (CEST)

Het voordeel van .pdf of .doc en .html: de beperkte grootte (compressie) en de mogelijkheid links in te voegen MADe 4 aug 2006 20:04 (CEST)

Ik denk dat .odt over het algemeen wel kleiner is dan .doc. PDF heeft wel het nadeel dat het niet vlot bewerkbaar is. Evil berry 4 aug 2006 21:59 (CEST)

Wanneer catalogeren

De vraag rijst ongetwijfeld wanneer men dient van start te gaan met het catalogeren. Enthousiastelingen zijn reeds in de weer met het op grote schaal plaatsen van modules in categorieën. Een consensus hieromtrend lijkt zich dientengevolge spoedig op te dringen.

Later

Men kan van mening zijn dat het nog te vroeg is om te catalogeren omdat er op de Nederlandstalige Wikibooks

weinig boeken zijn
heel weinig volwaardige boeken zijn
weinig auteurs zijn
heel weinig erg actieve auteurs zijn

Nu

Men kan ook van mening zijn dat een goede structuur makkelijker ingevoerd kan worden wanneer er nog maar weinig boeken in de bib zijn.

Aanpassingen naar de nieuwe structuur vraagt minder arbeid als er maar weinig boeken en artikels aangepast moeten worden
Nieuwe auteurs kunnen meteen in een uniforme structuur aan de slag.
Gebruikers zijn immers reeds bezig naar eigen oordeel te categoriseren. Door nu tot een overzicht te komen, kan dubbel werk en onoverzichtelijkheid misschien nog vermeden worden.