Belgische jazz/1930 - 1940

Groeiende populariteit van de jazz

Toots Thielemans

Tommy Dorsey's bigband had veel succes in de jaren '30 en '40 en inspireerde ook de Belgische muzikanten om grote orkesten te vormen.

Op het einde van de jaren twintig werden in België experimenten gedaan met radio en in 1930 werd het NIR opgericht. De radio speelde veel nieuw uitgebrachte Amerikaanse platen. In 1932 stichtte Faecq de "Jazz Club de Belgique" en Goffin publiceerde zijn eerste jazzboeken. Faecq organiseerde met zijn Jazz Club de Belgique een jaarlijks internationaal toernooi voor amateur-jazzmuzikanten. In die periode begon ook de vernieuwende muziek van Louis Armstrong door te dringen in België. Goffin zag meteen het genie in van deze muzikant en begon ook over hem te schrijven. Hij zou later ook bevriend raken met Armstrong. Goffin schreef in zijn Aux Frontières du jazz over 'het ware genie van de jazz' (Armstrong) en over de 'zwarte jazz' die hij nu ontdekt had.

Robert De Kers en Gus Deloof

In de vroege jaren 30 traden twee Belgische trompettisten op het voorplan die de jazz-scene in België gingen beheersen: Robert De Kers en Gus Deloof. De Kers had in 1926 de leiding van Pacquets (beter bekend onder zijn artiestennaam Peter Packay) orkest overgenomen, ging dan naar het buitenland en stichtte na het uiteenvallen van de groep waar hij in meespeelde in Spanje de Cabaret Kings, bestaande uit een gedeelte zwarte muzikanten, een paar Spanjaarden en vijf Belgen. Daar trad hij mee op tot aan de Spaanse revolutie in 1931. De Cabaret Kings zouden echter gedurende 20 jaar in wisselende bezettingen actief blijven. Een typische bezetting uit die tijd bestond onder meer uit de volgende muzikanten: trompettist De Kers, saxofonisten Jean Robert (bijgenaamd "de Belgische Coleman Hawkins"), Oscar Toussaint en André Geysens, bassist Fernand Fonteyn, pianist Henri Segers en... gitarist Toots Thielemans.

Swing-periode

In de V.S. was in de jaren 30 de swingperiode aangebroken met bigbands en kleinere swingcombo's die opwindende dansmuziek brachten. Een aantal van die Amerikaanse orkesten kwamen ook naar België. Hun optredens werkten inspirerend. In 1936 waren liefst drie grote Belgische bigbands actief: de band van saxofonist Fud Candrix, die van Stan Brenders en die van Jean Omer. Candrix zou verschillende bands leiden en een honderdtal platen opnemen. Klarinettist Jean Omer vormde zijn eerste orkest al in 1926 na het beluisteren van platen van King Oliver en Louis Armstrong. Hij opende in 1937 de Brusselse nachtclub Le Boeuf sur le toit ("De Os op het Dak") waar zijn orkest Jean Omer Jazz Orchestra (met een bezetting van 16 tot 18 muzikanten) optrad naast andere jazzbands. Eveneens in 1936 stichtte pianist en componist Stan Brenders voor het NIR zijn eigen orkest, officieel Het grote jazzorkest van België genoemd. Met name zijn ritmesectie verwierf internationale vermaardheid en werd zelf vergeleken met die van Count Basie.

Band battle

In 1939 vond de zogenaamde 'band battle' plaats, een 'uitwisselingsconcert met de bekende Nederlandse band 'The Ramblers en het orkest van Stan Brenders, waarbij The Ramblers op het NIR in Brussel kwamen spelen en Brenders bij de VARA in Hilversum. Brenders, die stevige swingnummers speelde, won de 'battle' op een overtuigende manier. Brenders zou heel wat opnames realiseren voor de radio en kreeg ook de kans om samen met Django Reinhardt een opname te maken. Hij verwierf ook als componist faam, met nummers zoals "So Many People" en "I envy" met Nat King Cole. Ook het "Symfonisch Jazz Orkest van België" - met een bezetting van 40 muzikanten - werd door hem opgericht. Heel wat nieuwe orkesten zagen door de activiteiten van deze drie jazzmusici (Candrix, Brenders en Omer) het daglicht en voor veel muzikanten garandeerden de grote vooroorlogse bigbands en andere ensembles een vast inkomen. De arrangementen werden gewoonlijk geleverd door de al eerder genoemde Peter Pacquet en David Bee. Een derde naam die in deze groep thuishoort is de klassiek opgeleide Frank Engelen die behalve een uitstekend gitarist ook een gewaardeerd componist en arrangeur was. Enkele van zijn bekendste composities zijn 'Badinage', 'Bagatelle', 'La Piste', 'Avondschemering' en 'Studio 24'.