Leer jezelf ecologisch tuinieren/Athyrium

Athyrium is een geslacht met ongeveer 180 soorten varens uit de wijfjesvarenfamilie (Athyriaceae), waarvan er twee in van nature in Europa voorkomen. De wijfjesvaren (Athyrium filix-femina) is in België en Nederland één van de meest voorkomende varens.

De botanische naam Athyrium is afkomstig van het Oudgriekse athyrium (kleine deur), wat slaat op de dekvliesjes die als een deurtje aan een scharnier zijn opgehangen.

Soorten

In Europa komen van nature twee soorten voor, waarvan de Wijfjesvaren (Athyrium filix-femina) de enige en tevens één van de meest algemene soorten in België en Nederland, is.

• 
  Wijfjesvaren (Athyrium filix-femina)
• 
  Japanse regenboogvaren ' (Athyrium niponicum var. Pictum)

' Wordt in gematigde streken vaak als sierplant aangeplant en kan mogelijk ook verwilderd worden aangetroffen.

Kenmerken

De meeste Athyriums zijn overblijvende terrestrische geofyten, die overwinteren met korte, kruipende of opstijgende rhizomen. Enkele tropische soorten, zoals Athyrium oosorum, komen voor als boomvarens van meerdere meters hoog.

De fertiele en steriele bladen zijn gelijkvormig, lancetvormig tot elliptisch van vorm, meestal lichtgroen en één- tot drievoudig gespleten of gedeeld, naar de top toe minder. De bladsteel omvat twee vaatbundels die naar de top tot samensmelten tot één U- of sikkelvormige bundel.

De sporenhoopjes liggen in enkelvoudige rijen tussen de nerven en de bladrand aan de onderzijde van het blad. Ze zijn meestal lang-ovaal of komma-, haak- of hoefijzervormig gebogen en worden in de regel afgesloten door een dekvliesje met dezelfde vorm, opgehangen aan een zijdelings bevestigd scharnier. Het dekvliesje blijft meestal aanwezig tot de sporen rijp zijn. De vorm van de sporenhoopjes en de aanwezigheid van een dekvliesje zijn kenmerken waardoor het geslacht kan onderscheiden worden van de Streepvarens en de Niervarens.

Habitat en verspreiding

Athyrium zijn overwegend terrestrische varens uit subtropische en tropische streken. Ze zijn wijd verspreid over het noordelijk halfrond, vooral in China, met bijna 130 soorten, en over de rest van Azië. Ook in Afrika en Madagaskar komen meerdere soorten voor, en verder nog enkele in het Neotropische gebied (de beide Amerika's) en in Europa.

Taxonomie

Het geslacht wordt soms ook tot de Woodsiaceae gerekend.

Bronnen

• R. van der Meijden, 2005.: Heukels' Flora van Nederland, Wolters-Noordhoff, Groningen/Houten, ISBN: 90-01-58344-X
• Athyrium in Tela Botanica (fr)
• Athyrium op Farndatenbank.de
• Athyrium in de USDA Plants Database (en)
• Soortenlijst van de Familie Athyriaceae, geslacht Athyrium (en)
• Athyrium in de Flora of North America (en) ]