Filosofisch woordenboek/C
Uiterlijk
- Causaliteit ofwel oorzakelijkheid - De betrekking tussen oorzaak en gevolg. Aristoteles onderscheidde vier vormen van causaliteit: naar substantie, vorm, "doener" en norm.
- Chakra - Chakra's worden in de oosterse filosofie en geneeskunde opgevat als energiecentra. Zij duiden verbindingspunten aan tussen het fysieke en het fijnstoffelijke lichaam. De chakra's voor onze instinctieve kant bevinden zich aan het onderste gedeelte van het lichaam, de hoogste zijn onze mentale kant. In totaal zijn er zeven van zulke punten gesitueerd op de middenlijn van het lichaam.
- Chinese filosofie - een door de tijden heen in hoofdzaak humanistische filosofie die mens en maatschappij centraal stelt, met als centrale thema's politiek, ethiek en de verbondenheid van mens en universum. De historisch belangrijkste filosofische scholen van China zijn het confucianisme, het legalisme en het taoïsme.
- Compatibilisme - De opvatting dat de vrije wil verenigbaar is met het determinisme. Het tegengestelde is indeterminisme.
- Conceptualisme - Een filosofische theorie volgens dewelke een concept (algemeen of abstract idee) slechts een geestelijk object is, en niet meer dan dat. Conceptualisme bevindt zich halverwege tussen nominalisme en realisme. Het stelt dat, hoewel universalia (abstracties of abstracte ideeën) geen bestaan hebben in de buitenwereld, de gedachten en concepten in onze geest toch meer zijn dan alleen maar woorden (zoals het nominalisme stelt).
- Confucianisme: - Ethisch-filosofisch systeem dat de leer van Confucius volgt. Centraal staat het komen tot een vorm van innerlijke vervolmaking, die echter niet in dienst staat van het individu maar van de gehele samenleving. Het is de tegenhanger van het taoïsme. Zie ook neoconfucianisme.
- Confucianist- Aanhanger van het confucianisme.
- Confucius (eigenlijke naam Kongqiu, geromaniseerd als Kong Fuzi) - de eerste grote denker en sociaal filosoof uit het Oude China (551 – 479 v.Chr.).
- Consequentialisme ofwel gevolgenethiek - Een uit het utilitarisme voortgekomen ethisch-filosofische stroming die stelt dat het al dan niet moreel juist zijn van handelingen uitsluitend bepaald wordt door het eindresultaat. Het tegenovergestelde is deontologie.
- Continentale filosofie - Een term die vooral in de Angelsaksische wereld wordt gebruikt voor de filosofie op het Europese vasteland, als tegenhanger van de analytische filosofie. De continentale filosofie richt zich vooral op vragen over het bestaan, zonder daarbij de wetenschap boven alles te plaatsen. De continentale filosofie valt uiteen in vele substromingen.
- Cynische school - Een door Antisthenes gestichte filosofische school waarin de autarkeía ofwel zelfgenoegzaamheid centraal staat en traditionele waarden zoals bezit en vaderlandsliefde worden losgelaten. De aanhangers van deze school werden kynikoi genoemd. Zij gedroegen zich vaak bijzonder grof en schaamteloos naar de buitenwereld.
- Cynisme - zie Cynische school: voor de Cynici diende het doel van het leven erin te bestaan in deugd te leven, in overeenstemming met de natuur. De moderne betekenis van 'cynisme' benadrukt de negatieve aspecten van het cynisme: schaamteloosheid, en vooral geen vertrouwen hebben in de goede bedoelingen van andere mensen.
- Cyrenaïsche school - Een door Aristippos van Cyrene gestichte filosofische school waarin het genieten van het moment centraal staat, i.p.v. het bereiken van deugd en volmaaktheid