Nieuwgrieks/Trappen van vergelijking

De trappen van vergelijking (οι βαθμοί) hebben in het Grieks zowel een omschreven vorm als een vorm in één woord.

De Griekse naam voor de trappen van vergelijking is als volgt:

de stellende trap: ο θετικός
de vergrotende trap of comparatief: ο συγκριτικός
de overtreffende trap of superlatief: ο υπερθετικός

Comparatief

de omschreven vorm

De omschreven vorm bestaat uit πιο voor de stellende trap:

Η Μαρία είναι πιο μικρή από την Ελένη. "Maria is kleiner dan Helena."

Deze vorm bestaat voor alle adjectieven.

de vorm in één woord

De vorm in één woord krijgt in groep 1 en 2 de uitgang -ότερος, -η, -ο:

Η Μαρία είναι μικρότερη από την Ελένη. "Maria is kleiner dan Helena."

De adjectieven van groepen 3 (-ός, -ιά, -ό) en 4 (-ύς, -ιά, -ύ) krijgen evenwel -ύτερος, -η, -ο:

γλυκός, -ιά, -ό → γλυκύτερος "zoeter"

βαθύς, -ιά, -ύ → βαθύτερος "dieper"

Enkele adjectieven kunnen zowel -ότερος als -ύτερος krijgen:

ελαφρός, -ιά, -ό → ελαφρότερος / ελαφρύτερος "slapper"

κοντός, -ή, -ό → κοντότερος / κοντύτερος "korter"

χοντρός, -ή, -ό → χοντρότερος / χοντρύτερος "onbeschofter"

De adjectieven van groep 8 (-ης, -ης, -ες) krijgen -έστερος, -η, -ο:

ελώδης, -ες → ελωδέστερος "moerassiger"

De adjectieven van groep 10 (-ων, -ων, -ον) krijgen een analoge uitgang -ονέστερος, -η, -ο:

ευγνώμων, -ον → ευγνωμονέστερος "dankbaarder"

De groepen 5, 6, 7 en 9 hebben geen comparatief in één woord. Ook de onverbuigbare adjectieven hebben zo geen comparatief.

inferioriteit

Dat iets minder goed is dan iets anders drukken we uit door λιγότερο voor de stellende trap te plaatsen:

λιγότερο ωραίος "minder mooi"

Superlatief

Relatieve superlatief

Deze superlatief wordt in het Nederlands gekenmerkt door de uitgang -ste. In het Grieks vormen we deze door het bepaald lidwoord voor de comparatief te plaatsen:

Η Μαρία είναι η καλήτερη. "Maria is de mooiste."

Ο Σταύρος είναι ο πιο μεγάλος απ'όλους. "Stavros is de grootste van allemaal."

Absolute superlatief

Deze superlatief vertalen we in het Nederlands vertalen door "zeer" of "heel".

Ook deze superlatief heeft twee varianten, de omschreven vorm bestaat uit πολύ gevolgd door de stellende trap:

πολύ καλός "zeer goed", "heel goed"

De vorm in één woord vinden we door -τερος, -η, -ο van de comparatief te vervangen door -τατος, -η, -ο:

γλυκύτατος "zeer zoet", "heel zoet"

Deze vorm bestaat dan ook enkel als er een comparatief in één woord bestaat.

Onregelmatige adjectieven

Er zijn 9 onregelmatige adjectieven:

απλός, -ή, -ό → απλούστερος → απλούστατος "naïef"

γερός, -ή, -ό → γεροντότερος → — "oud"

κακός, -ή, -ό → χειρότερος → κάκιστος / χειρίστος "slecht"

καλός, -ή, -ό → καλύτερος → κάλλιστος / άριστος "goed"

λίγος, -η, -ο → λιγότερος → ελάχιστος "weinig"

μεγάλος, -η, -ο → μεγαλύτερος → μέγιστος "groot"

μικρός, -ή, -ό → μικρότερος → ελάχιστος "klein"

πολύς, -λλή, -ύ → περισσότερος → — "veel"

πρώτος, -η, -ο → πρωτύτερος → πρώτιστος "vroeg"

Opmerkingen:

Er bestaat voor πολύς ook nog de zeldzame comparatief πιότερος.
De adjectieven γερός en πολύς hebben geen absolute superlatief in één woord.
Bij κακός en καλός is er een betekenisverschil tussen de beide absolute superlatieven: κάκιστος wordt gebruikt om aan te duiden dat iets een gemene of misdadige oorsprong heeft, κάλλιστος is de tegenhanger die juist op een eerlijke of zuivere oorsprong wijst.

Er zijn ook nog 5 adjectieven die geen stellende trap hebben, ze zijn gebaseerd op een voorzetsel in plaats van een adjectief:

άνω → ανώτερος → ανώτατος "boven, hoger, heel hoog"

(άπω) → απώτερος → απώτατος "ver, verder, heel ver"

κάτω → κατώτερος → κατώτατος "beneden, lager, heel laag"

(πλησίον) → πλησιέστερος → πλησιέστατος "dichtbij, dichter bij, heel dichtbij"

(υπέρ) → υπέρτερος → υπέρτατος "super, superieur, heel superieur"

En dan zijn er tenslotte nog 3 comparatieven die geen stellende trap en evenmin een superlatief hebben:

προτιμότερος "uitverkoren"

προγενέστερος "vroeger, eerder"

μεταγενέστερος "later, nakomend"

>> Nieuwgrieks >> Adjectieven >> Trappen van vergelijking