Italiaanse renaissance/Duitse renaissance

Albrecht Dürer. Zelfportret op 28-jarige leeftijd, 1500

De Duitse renaissance maakt deel uit van wat de Noordelijke renaissance wordt genoemd. Het was een culturele en artistieke stroming die zich onder invloed van de Italiaanse renaissance verspreidde onder de Duitse denkers en kunstenaars in de 15e en 16e eeuw. Dit was een gevolg van het feit dat de Duitse kunstenaars naar Italië reisden om meer te leren en geïnspireerd te raken door de renaissancebeweging. De bewondering voor de klassieke cultuur stimuleerde in Duitsland de oprichting van academies en was er de aanleiding voor dat wetenschappers meer energie richtten op de wereld om hen heen in plaats van op de hemel. Dit was ook in Duitsland een belangrijk keerpunt in de geschiedenis.

Duitsland was al voorzien van universiteiten, waarvan er zeven werden opgericht tussen 1348 en 1409. In deze leercentra vonden de nieuwe studies ingang na het jaar 1440, voornamelijk door de invloed van de reizende hoogleraren Peter Luder en Samuel Karoch. Duitse wetenschappers vonden hun weg naar Lombardische en Toscaanse lezingen, en keerden terug met de methoden van de humanisten. De kennis van het Grieks, Latijn en Hebreeuws maakte al snel deel uit van de bagage van Duitse intellectuelen. Ze namen ook de gewoonte van de Italiaanse humanisten over om hun naam te latiniseren: Crotus Rubeanus en Pierius Graecus, Capnion en Lupambulus Ganymedes, Oecolampadius en Melanchthon zijn daar enkele voorbeelden van. Een paar van de Duitse vorsten, onder wie Maximiliaan, Frederik van Saksen en Everhard van Württemberg, speelden een belangrijke rol in de stichting van nieuwe universiteiten en het patronaat van geleerden. De steden Straatsburg, Neurenberg, Augsburg en Bazel werden intellectuele centra waar geleerden als Wimpheling, Brant, Peutinger, Schedel en Pirckheimer, en kunstenaars als Albrecht Dürer en Hans Holbein naartoe kwamen. Hoewel de geest van de renaissance op deze manier verspreid werd, nam zij toch een ander karakter aan dan in Italië. Zo leverde de gotiek, die van oorsprong Duits was, maar weinig in ten gunste van de zuidelijke invloeden.