Huisdierengids rat/Rattraining

Huisdierengids

← Vorige  |  Inhoudsopgave  |  Volgende →

De tamme rat: Rat-training

Een rat is een bijzonder huisdier om verschillende redenen. Zijn uitzonderlijke intelligentie maakt dat je een rat allerlei trucs kan aanleren. Bovendien is het een groepsdier, waardoor het ook met de mens een band kan aangaan.

In dit hoofdstuk kun je enkele voorbeelden vinden van mogelijke training van ratten.

Basisregels voor training

Net als een hond of een paard kan je een rat trainen. Er zijn echter een aantal basisprincipes die je moet kennen.

• Een rat leert vooral uit interesse en nieuwsgierigheid. Hij zal dus vooral graag gaan verkennen. Het is deze natuurlijke interesse die je zal stimuleren en opwekken bij de training.
• Een rat straffen werkt echt niet, daar wordt hij/zij alleen maar bang van. Vele pogingen zijn ondernomen, allen met zeer slecht resultaat. Je hoort een vertrouwensband met je rat op te bouwen. Een rat moet weten dat ie altijd veilig is bij jou. Slaan, bang maken, treiteren, hardhandig vastpakken of straffen op welke manier ook, zijn dingen die je nooit mag doen bij een rat. Het zal maken dat je rat angstig wordt en vooral geen commando's of trucs van jou zal leren.
• Een rat werkt vooral op aanmoediging. Hij verstaat commando's, handgebaren, bewegingen en andere vormen van suggesties zoals bijvoorbeeld lichaamshouding of geluiden. Je kan een rat dus makkelijk sturen.
• Beloningen met voedsel werken ook, maar zijn vooral aangewezen om de eerste stappen te leren. Zo is voedsel een handig lokmiddel om hem te leren komen als je roept. Eenmaal hij echter begrepen heeft dat hij gericht moet reageren op je stem, ben je vertrokken. Dan is het beter om geen voedsel als beloning te geven. Anders zal hij uitsluitend op zoek gaan naar het voedsel en niet bezig zijn met training. Goede beloningen bestaan vooral uit aaien, lovende woordjes, aanhalingen enzoverder.

Handtam maken

Een tamme rat is een rat die graag omgaat met mensen, niet bijt, spontaan op de hand kruipt of zich heel makkelijk laat opnemen. Hij rent niet weg en kent geen angst voor mensen.
Ratten tam maken begint al 14 dagen na de geboorte en zal dus gebeuren door de fokker. Een goede fokker zal uitsluitend handtamme ratten verkopen. De verdere training van de rat ligt bij het toekomstige baasje.

Van een tamme rat mag je dus verwachten dat hij :

• zich makkelijk laat hanteren door mensenhanden
• zich op zijn gemak voelt bij de mens
• geïnteresseerd is in de mens en spontaan contact zoekt
• het verschil kent tussen vingers en eten

Menselijk contact

Vanaf dag 1 De eerste dagen zijn met nadruk voor de moeder en de jongen, raadzaam is het nest met rust te laten en de rittens lekker te laten genieten van de warmte en zorgen van moeder. Er zijn mensen die denken dat het socialiseren op dag één begint, maar dat is absoluut niet het geval. De jongen dieren zijn naakt en hulpeloos geboren en zijn helemaal afgestemd op de voeding en de zorg van moeder. Op die leeftijd aan de dieren komen moet stellig afgeraden worden. Een tamme moeder die veel uit de kooi genomen wordt zal niet reageren op de inbreuk van het baasje. Maar het echte, bewuste socialiseren waar opvoeding echt aanvangt is als de ogen open gaan. Dan zien de jongen wat moeder doet en op die leeftijd kan het baasje beginnen met de gewenning van indrukken buiten de kooi.

Vanaf de 14e dag is het belangrijk dat er dagelijks voldoende tijd per ratje wordt gespendeerd. Nu de ogen open gaan, ervaart het ratje alles immers anders. Het is van groot belang dat het ratje niet schrikt en zijn natuurlijke interesse voor het nieuwe (dus ook voor de mens) volop kan ontwikkelen. Leg daarom de hand met de palm naar boven in de kooi zodra de ratjes hun ogen open hebben en zelfstandig op verkenning uit gaan in de kooi. Geef ze ruimschoots de tijd om op je hand te kruipen en er te spelen. Maak geen bruuske gebaren. Ze zullen aan nagels proberen te knibbelen, maar geen schrik, hun tandjes zijn nog veel te klein om te kunnen bijten. Ze testen alleen de eetbaarheid.
Zodra je je verzekerd hebt dat ze geen schrik hebben van de hand, neem je de rittens weer op de gebruikelijke manier uit de kooi voor hun dagelijks aai-sessies. Nu is het van groot belang er op te letten vooral geen ratjes over te slaan. Zodra ze rondkruipen, wordt het immers goed opletten welke ratjes nog niet aan de beurt zijn geweest.

Ook van belang is het om geregeld de ratjes te aaien terwijl ze nog in de kooi zitten. Op die manier zullen ze ermee vertrouwd zijn dat mensenhanden hen op een aangename manier zullen aanraken, ongeacht of ze zich in of uit de kooi bevinden.
Door tegen de ratjes te praten tijdens hun dagelijkse knuffelsessies, raken ze vertrouwd met de menselijke stem.

Niet bijten

Een tamme rat zou in regel nooit een mens mogen bijten. Een slecht opgevoede rat kan echter soms een vinger verwarren met eten. Meestal gaat het om ratjes die heel gretig voedsel van tussen de tralies willen weggraaien of in erge gevallen zelfs denken dat een hand in de kooi aangeboden voedsel is.

Opvoeden

Om te voorkomen dat ratten een dergelijke bijtreflex gaan vertonen is het van belang dat ze vaak opgenomen worden in de eerste levensweken. Door voedsel al van jongs af aan in de handpalm te leggen terwijl het ratje op de hand zit, zal het makkelijk het onderscheid maken tussen eten en hand.

Een volgende stap is het aanbieden van het voedsel door het uit te steken naar de rat. Een jonge goed gevoede rat zal niet naar het eten graaien, maar al verkennend beginnen snuffelen en als het goed is, het eten ook aannemen. Daarbij is het van belang het eten ook los te laten op het moment dat het ratje het eten aanneemt. Op die manier zal het leren dat het eten voor hem is. Neemt het per ongeluk een vinger met pindakaas, dan zal het meteen weten dat het niet bestemd is voor hem, omdat de vinger niet meegeeft.

Leer ook de rittens kennis maken met vingers door de tralies. Door rittens van jongs af aan ermee vertrouwd te maken dat uitsteeksels door de tralies vingers zijn, zullen in hun latere leven zich hierin nooit vergissen. Dit is heel belangrijk als de ratjes bij (jonge) kinderen gehouden worden. Kinderen steken immers graag hun vingers door de tralies.
Een jonge rat kan je nu ook het verschil leren tussen vingers en eten door de tralies. Daarvoor moet je je er eerst van verzekeren dat ze vertrouwd zijn met het concept vingers door de tralies.
Weet je dat geen enkel van de rittens zich hierin nog vergist, dan kan je voedsel aanbieden door de tralies. Let er wel op dat het geen wedstrijd wordt tussen de ratjes om het voedsel als eerste en zo snel mogelijk te bemachtigen. Het is in het heetst van de strijd dat ze er soms net te laat achter komen dat het gegeerde voorwerp een vinger blijkt te zijn. Ze laten wel meteen los, maar het tandje zat intussen wel door het vel van het baasje.

Daarom rustig voedsel aanbieden en geregeld afwisselen tussen voedsel en vinger. Eventueel beiden gelijktijdig door de tralies steken. Zo leert de rat dat ie zelf moet onderzoeken wat wat is.

Afleren

Wanneer de rat niet goed opgevoed werd, kan het zijn dat hij zeer hebberig naar alles graait dat door de tralies gestoken wordt. In erge gevallen ook naar alles wat in de kooi komt. Deze bijtreflex naar eten is makkelijk af te leren.

Fase I

1. Was je handen goed alvorens de rat te hanteren (gebruik ook geen zeep die naar fruit ruikt). Op die manier zal de geur hem alvast niet in verwarring brengen.
   
2. Bied eten in de beginfase enkel aan in een voerbakje of op een schoteltje, maar niet rechtstreeks uit de hand
   
3. Stop met eten door de tralies te steken en steek in eerste fase ook geen vingers door de tralies
   

De rat moet terug leren onderscheid maken tussen eten en zijn baasje. Zeker wanneer het slecht verzorgde ratjes zijn (bv. prooidierratjes), kan het zijn dat je eerst moet zorgen dat het ratje voldoende kan bij-eten. Zorg dat er altijd voldoende basisvoer in de kooi is en verschaf het dagelijks wat lekkers in apart voerbakje/schoteltje.
Wanneer je met het lekkers aankomt, praat je tegen je ratje. Zo associeert het jouw aanwezigheid met iets aangenaams. Bied eerst het schoteltje met lekkers aan en zodra het ratje al een behoorlijke portie op heeft, breng je je hand bij het ratje in de kooi. Hou je hand gestrekt met de vingers tegen elkaar en de handpalm naar boven. Het ratje heeft zijn honger gestild en zal vervolgens op verkenning uitgaan op je hand. Hij zal snuffelen, likken en mogelijk proberen of je vinger ook eetbaar is. Merk je dat hij zijn tandjes in je vel wil zetten, dan blaas je meteen op het gezicht van de rat en je verplaatst je hand een beetje. Hij zal heel snel beseffen dat je hand geen eten is.

Fase II
Na enkele dagen is je ratje zover dat hij je hand in de kooi herkent. Je kan hem nu aanleren om eten uit de hand aan te nemen zonder schrik te hebben dat hij ook je vingers meegraait. Hiervoor blijf je eerst lekkers aanbieden in een schoteltje, maar bijkomend leg je iets lekkers op je uitgestrekte hand. De rat zal weten dat het je hand is, maar nu ontdekken dat er iets op je hand ligt.

Ook het introduceren van vingers door de tralies kan nu gebeuren. De rat heeft intussen het onderscheid tussen vingers en eten geleerd. Bied steeds eerst lekkers in een schoteltje en steek daarna pas je gewassen vingers door de kooi terwijl je tegen de rat praat. Zo blijft ie extra bedacht op je aanwezigheid en zal hij extra voorzichtig worden. Merk je dat hij je vinger als eten gaat verwarren, blaas je krachtig door de tralies in het gezicht van de rat.

Het is soms aangewezen ratjes geen eten meer aan te bieden door de tralies. Op die manier zal het er in de toekomst steeds van uit gaan dat het vingers zijn en is ook een toevallige kindervinger altijd veilig.

Schouderzitten

Deze rat kijkt nieuwsgierig rond op de schouder. Baasje probeert hem een stukje knackworst te geven.

Heel typisch aan ratten is dat ze op de schouder blijven zitten wanneer ze met hun baasje op stap zijn (als hen dat is aangeleerd) Reeds vanaf de leeftijd van drie weken kan men beginnen met het oefenen in schouderzitten. Indien een fokker hier aandacht aan besteedt, zal de rat reeds kunnen schouderzitten wanneer de rat naar zijn nieuwe baasje gaat.

Om het schouderzitten aan te leren, neem je voorzichtig de rat op, verwijder jezelf van de kooi en plaats de rat voorzichtig op je schouder. Zorg ervoor dat de rat naar voor kijkt en zijn staart over je schouder hangt. Laat de rat los, maar hou je hand in de buurt van je schouder, zodat je je rat kan opvangen als hij dreigt van je schouder te vallen. Uiteraard zorg je ervoor dat je je schouder recht houdt, zodat de rat er niet af tuimelt. Eenmaal je merkt dat de rat een paar seconden blijft stilzitten, neem je voorzichtig enkele stapjes. Op die manier leert de rat zich vast te houden en te blijven en niet op verkenning uit te gaan. Zodra de rat aanstalten maakt om te bewegen en een uitweg begint te zoeken, neem je hem meteen van je schouder. Doe dit enkele keren na elkaar zolang de rat rustig is. Na amper een drietal dagen zal de rat weten dat als hij op je schouder gezet wordt, dat je begint te stappen en dat hij moet bijven zitten. Het schouderzitten is aangeleerd.
Hij zal nu ook blijven zitten wanneer je stilstaat of zit. Alleen wanneer je onderuitgezakt zit en je schouder tegen de bankleuning komt, zal hij dat als uitnodiging zien om van je schouder af te stappen en op verkenning uit te gaan.

Een goed getrainde rat weet waar hij aan toe is en zal niet angstig worden op je schouder. Angstige of ongetrainde ratten kunnen schrikken en van angst plassen of keutels laten. Daarom is het goed je rat te trainen. Je kan er gerust de trap mee op en neer, mee naar buiten wandelen enzoverder. Zorg wel dat de rat je helemaal vertrouwt vooraleer je je bv. op de bus bevindt of op café gaat met hem. In een nieuwe omgeving zal hij zich dan veilig blijven voelen op je schouder en zal er minder risico zijn op plas-ongelukjes.

Let wel: een heel jong ratje van drie à vier weken heeft minder kracht om zijn evenwicht te bewaren. Blijf voorzichtig zodat het ratje zeker niet van je schouder tuimelt. Een ongetrainde oudere rat zal niet zo makkelijk vallen, maar zal eerder proberen langs je arm, rug of borstkas naar beneden te kruipen.

Makkelijk

Wanneer de rat reeds heeft geleerd om te schouderzitten, kan je de rat opnemen en op je schouder plaatsen. De rat zal dan blijven zitten tot je hem weer van je schouder neemt.

Gevorderd

Meer gevorderd stapt de rat zelf op je hand als je je open hand, met de palm naar boven, voor de rat houdt. Hou je hand vervolgens voor je schouder, zodat de rat zelf op je schouder stapt. Hij blijft zitten tot je weer je hand voor je schouder houdt en hij weer op je hand stapt.

Moeilijk

Je kan je rat ook leren om zelf over je arm naar boven te lopen en op je schouder te blijven zitten. Hou daarvoor je hand met de palm naar boven voor je rat en hou je arm schuin gestrekt. Laat de rat van je hand omhoog lopen naar je schouder. De positie van je pols is hierbij belangrijk. Hou je pols niet naar beneden, maar in rechte lijn tussen je hand en arm of zelfs iets hoger. Eenmaal de rat over je gestrekte arm tot op je schouder is geraak, ontspan je de arm terug. De rat zal nu blijven zitten. Om de rat van je schouder te laten lopen, strek je opnieuw je arm en beweeg je je schouder naar beneden. Komt hij niet spontaan in beweging, raak dan even zijn achterwerk aan en geef een zacht duwtje richting arm. Stimuleer de rat ook door ertegen te spreken.

Expert

Leer de rat op commando op je schouder te stappen. Wanneer de rat bv. in de boekenkast zit, kan je hem aansporen zelf op je schouder te stappen. Ga hiervoor zodanig staan dat de rat bijna tegen je schouder komt en leun naar hem toe met je schouder. Spoor hem nu aan met je stem en tik op je schouder om aan te geven dat hij op je schouder moet stappen. Indien hij één van voorgaande technieken kent, kan hij deze truc ook aanleren. Zorg er vooral voor dat je voldoende dichtbij staat, want hij zal niet springen om op je schouder te geraken. Als je eenmaal een vertrouwensband hebt met je rat, en je zet hem op de schouder van iemand anders, zal hij misschien ook overspringen omdat jij bij hem vertrouwder bent.
Als tussenstap kan je je hand tussen je rat en je schouder houden, zodat hij je hand als loopbrug gebruikt.

Zindelijkheid

Je kunt een rat zindelijk maken. Dit is niet zo heel moeilijk. Kies een plek uit in de kooi en zet daar een hoek-toilet neer of een ander soort knaagdieren-toilet. Leg steeds als ze hun behoefte doen de keuteltjes in het toilet. Na een tijdje beginnen ze te snappen dat ze daar hun behoefte moeten doen. Dit scheelt een stuk in het schoonmaken van de kooi.

Watergewenning

Sommige ratten houden erg van zwemmen, in de natuur zijn ratten dan ook goede zwemmers. Op een warme dag kan een badje voor een welkome verkoeling zorgen. Vul een niet te diepe dune bak met lauw, niet te warm en niet te koud water. Zet de bak in een hoek van de kamer neer en leg hier een grote handdoek omheen (het kan namelijk een erg natte boel worden). Laat de ratten zelf het badje instappen, dwing ze niet en zet ze er ook niet in, want anders zullen ze nooit de stap durven nemen. In het begin zullen ze misschien alleen op de rand gaan zitten en een beetje nieuwsgierig over het water heen hangen. Je kunt ze enigzins aansporen door rijst of graankorrels in het water te strooien. Het is een prachtig zicht om te zien hoe de ratten deze dan opduiken. De ratten zullen steeds een korte tijd in het water verblijven en er dan weer uitspringen, daarom is het erg belangrijk een zo groot mogelijke handdoek te gebruiken. Eventuele keutels dien je direct uit het water te halen.

Wandelen

Je kan je rat natuurlijk ook in de kamer laten rondlopen, maar let er dan wel op dat ze niet aan kabels of andere gevaarlijke spullen kunnen knabbelen. Zorg er ook voor dat je bij iedere plek de rat snel kunt pakken indien nodig. Blijf bij ze in de buurt en raak ze niet uit het oog want ze zijn snel. Als ze ergens van schrikken kunnen ze nog altijd snel naar jou toe kruipen en zich verschuilen. Vergeet niet de ramen dicht te doen indien de ratten erbij zouden kunnen komen, zodat ze niet kunnen ontsnappen. Ook oppassen voor gaten en hoekjes waar ze uit kunnen ontsnappen. Veiliger is een rattentuigje dat verkrijgbaar is bij een dierenspeciaalzaak.

Trucjes

De rat roepen

Als je de rat roept zal hij naar je toekomen omdat hij nieuwsgierig is. Als de rat bij je is dan geef je hem wat lekkers. Op die manier leert hij je stem en de toon/klank combineren met wat lekkers. Als je dit vaak genoeg doet en alleen wat lekkers geeft als je zijn naam roept of bijvoorbeeld het woord 'hier' dan zal de rat vanzelf doorhebben dat hij wat lekker krijgt bij dat woord of die toonhoogte/klank. Als de rat het eenmaal doorheeft kan je stoppen met het geven van wat lekkers, een flinke aai over de bol vinden ze ook fijn.

De rat laten draaien

Als je rat eenmaal zijn naam heeft geleerd, kun je ook andere trucjes leren, bijvoorbeeld draaien. Houd iets lekkers voor zijn snuit en draai dat om hem heen, langzaam, zodat hij de lekkernij kan volgen. Als hij bijna helemaal is gedraaid, zeg je: 'draai', zo weet hij dat wat hij aan het doen is 'draai' heet. Als hij vervolgens een heel rondje heeft gedraaid, geef je hem de lekkernij. Dit doe je een paar keer achter elkaar. Let op: niet langer dan 10 minuten bezig zijn met het leren van trucjes, dan is het voor de rat niet meer bijzonder.

Agility

Agility, oftewel behendigheid is niet door iedere rat gewild. Om te kijken of of jouw rat het wil, en er geschikt voor is, kun je kijken of deze je wil volgen door wat lekkers in de hand te nemen. Om het dier te trainen, kun je verschillende objecten, oftewel obstakels maken. Hiervan zijn genoeg voorbeelden op het internet te vinden. Er worden ook wel wedstrijden georganiseerd, met verschillende hindernisbanen. Bij deze wedstrijden is ook een onderdeel voor de mooiste rat dat is vooral leuk als je rat geen trucjes kent!

Hiërarchie

Ratten leven in groepsverband en kennen een hiërarchie. Om te bepalen wie de baas is, wordt er gevochten. Dit kan meerdere keren voorkomen. In de meeste gevallen gebeurt dit echter maar zelden. Bij mannetjesratten kan testosteron een reden tot vechten zijn. In dat geval dient de man gecastreerd te worden. Echter is dat niet zonder gevaar. Een rat kan in de narcose blijven 'hangen'. Lees meer op: Huisdierengids_rat/Gedrag onder kopje "Groepsgedrag"

Huisdierengids

← Vorige  |  Inhoudsopgave  |  Volgende →