Engelse literatuur/Postmodernisme

Uit Wikibooks
Monument ter nagedachtenis aan Vladimir Nabokov in Montreux.

Postmodernisme is een intellectuele beweging die zich in de tweede helft van de twintigste eeuw vanuit de Verenigde Staten en Frankrijk in de hele westerse wereld verspreidde als een tegenbeweging tegen de literatuuropvattingen van de modernisten. In de VS was de term al in gebruik in de jaren zestig, naast andere zoals "the new fiction" en "sur-fiction". Met postmoderne literatuur worden nu met terugwerkende kracht alle nieuwe vormen van literair schrijven - voornamelijk proza ​​- aangeduid die zijn ontstaan ​​na de Tweede Wereldoorlog.

Zowel de modernistische als de postmodernistische literatuur betekenen een breuk met het realisme van de negentiende eeuw, waarin een verhaal werd verteld vanuit een objectief of alwetend perspectief. In de ontwikkeling van de personages verkennen ze beide het subjectivisme. Daarbij vertrekken ze vanuit de externe realiteit om de innerlijke staat van het bewustzijn te onderzoeken. Ze steunen in veel gevallen op voorbeelden van stream of consciousness zoals toegepast in de modernistische teksten van Virginia Woolf en James Joyce, of inspireren zich op experimentele gedichten zoals The Waste Land van T.S. Eliot. Daarnaast passen beide fragmentatie toe in de opbouw van het verhaal en bij de tekening der personages. Er is echter sprake van een verschillende opvatting over de manier waarop literatuur zich tot de werkelijkheid verhoudt. Zo zien de modernisten fragmentatie en extreme subjectiviteit als een existentiële crisis, of een intern freudiaans conflict, een probleem dus dat dient opgelost te worden, en precies daarin heeft de kunstenaar volgens hen een rol te vervullen. Postmodernen beschouwen chaos als iets onvermijdelijk. De kunstenaar is machteloos, en de enige troost die we hebben is om te spelen in deze chaos. Ook in in vele modernistische werken zoals bijvoorbeeld Finnegans Wake van Joyce of Virginia Woolfs Orlando is ironie aanwezig. Hierdoor lijken ze misschien op postmoderne werken, maar postmoderne literatuur stelt ironie centraal omdat het nastreven van orde en zin onwaarschijnlijk wordt geacht.

Postmoderne schrijvers en dichters reageren op allerlei manieren tegen de hoge pretenties van het modernisme. Het onderscheid tussen "hogere" en "lagere" cultuur is volgens hen kunstmatig. Zij zetten de aanval hiertegen in met de pastiche, de combinatie van culturele elementen, waaronder onderwerpen en genres die eerder niet geschikt werden geacht voor literatuur. Met een aantal structurele en stilistische kunstgrepen accentueren ze hun opvatting dat een schrijver geen 'compleet wereldbeeld' kan geven in zijn teksten. In de postmoderne roman heerst schijnbaar willekeur, doordat er geen verband is tussen de delen onderling en er geen poging wordt ondernomen om alles in een zinvol verband te brengen. Noch in de plot noch in de personages zit enige continuïteit, waardoor de handelingen van de personages in de roman vaak inconsequent overkomen. Het karakter van een personage uit een postmoderne roman lijkt niet vast te staan. Verhalen kunnen zich afspelen in onmogelijke werelden, of tegelijk in een pluraliteit van werelden. Met al deze vervreemdende procedés die de scheiding tussen fictie en realiteit ondermijnen, vestigt de schrijver de aandacht op de fictie, op de tekst zelf.

Kenmerken van de postmoderne roman een notendop
  • geen toepassing meer van de eenheidsconventie (geen verband tussen de delen, geen continuïteit in intrige en personages)
  • geen lineair opgebouwde vertelling
  • geen causaliteit
  • geen grens tussen fictie en realiteit
  • meerdere vertelinstanties
  • intertekstualiteit door bijvoorbeeld fragmenten op te nemen uit andere teksten, romans e.d.
  • de postmoderne tekst vestigt de aandacht op zichzelf (op de fictionaliteit)
  • samenvattend: alles reflecteert een groot wantrouwen tegenover wat wij 'de werkelijkheid' noemen. Het postmodernisme zet de manier *waarop wij denken en waarnemen tussen haakjes.
Postmoderne auteurs

In een lijst van postmoderne auteurs komen vaak de volgende (overwegend Amerikaanse!) namen voor: William Burroughs (1914-1997), Alexander Trocchi (1925-1984), Kurt Vonnegut (1922-2007), John Barth (b. 1930), Donald Barthelme (1931-1989), E. L. Doctorow (b. 1931), Robert Coover (1932), Jerzy Kosinski (1933-1991) Don DeLillo (geb. 1936), Thomas Pynchon (b. 1937), Ishmael Reed (1938), Kathy Acker (1947-1997) Paul Auster (1947) en Orhan Pamuk (1952).

(zie ook Amerikaanse literatuur)

Bekende voorbeelden van postmoderne literatuur[bewerken]

(Chronologisch gerangschikt)

  • The Cannibal (1949) van John Hawkes
  • The Recognitions (1955) van William Gaddis
  • Naked Lunch (1959) van William Burroughs
  • The Sot-Weed Factor (1960) van John Barth
  • Catch-22 (1961) van Joseph Heller
  • The Lime Twig (1961) van John Hawkes
  • Mother Night (1961) van Kurt Vonnegut
  • Pale Fire (1962) van Vladimir Nabokov
  • The Man in the High Castle (1962) van Philip K. Dick
  • V. (1963) van Thomas Pynchon
  • Hopscotch (1963) van Julio Cortázar
  • The Crying of Lot 49 (1966) van Thomas Pynchon
  • Lost in the Funhouse (1968) van John Barth
  • Slaughterhouse-Five (1969) van Kurt Vonnegut
  • The French Lieutenant's Woman (1969) van John Fowles
  • Ada or Ardor: A Family Chronicle (1969) van Vladimir Nabokov
  • Moscow-Petushki (1970) van Venedikt Erofeev
  • The Atrocity Exhibition (1970) van J. G. Ballard
  • Fear and Loathing in Las Vegas (1971) van Hunter S. Thompson
  • Invisible Cities (1972) van Italo Calvino
  • Chimera (1972) van John Barth
  • Gravity's Rainbow (1973) van Thomas Pynchon
  • Crash (1973) van J. G. Ballard
  • Breakfast of Champions (1973) van Kurt Vonnegut
  • J R (1975) van William Gaddis
  • The Illuminatus! Trilogy (1975) van Robert Shea]] en Robert Anton Wilson
  • The Dead Father (1975) van Donald Barthelme
  • Dhalgren (1975) van Samuel R. Delany
  • Options (1975) van Robert Sheckley
  • It's Me, Eddie (1976) van Eduard Limonov
  • The Public Burning (1977), van Robert Coover
  • Life: A User's Manual (1978) van Georges Perec
  • If on a winter's night a traveler (1979) van Italo Calvino
  • Mulligan Stew (1979) van Gilbert Sorrentino
  • How German Is It (1980) van Walter Abish
  • Sixty Stories (1981) van Donald Barthelme
  • Lanark: A Life in Four Books (1981) van Alasdair Gray
  • The Transmigration of Timothy Archer (1982) van Philip K. Dick
  • Mantissa (1982) van John Fowles
  • The New York Trilogy (1985–86) van Paul Auster
  • White Noise (1985) van Don DeLillo
  • Watchmen (1984) van Alan Moore
  • A Maggot (1985) van John Fowles
  • The Infinite Deadlock (1985-1988) van Dmitry Galkovsky
  • Women and Men (1987) van Joseph McElroy
  • The Mezzanine (1988) van Nicholson Baker
  • Foucault's Pendulum (1988) van Umberto Eco
  • Empire of Dreams (1988) van Giannina Braschi
  • Wittgenstein's Mistress (1988) van David Markson
  • My Cousin, My Gastroenterologist (1990) van Mark Leyner
  • American Psycho (1991) van Bret Easton Ellis
  • Omon Ra (1991) van Victor Pelevin
  • What a Carve Up! (1991) van Jonathan Coe
  • Generation X: Tales for an Accelerated Culture (1991) van Douglas Coupland
  • Vurt (1993) van Jeff Noon
  • A Frolic of His Own (1994) van William Gaddis
  • The Tunnel (1995) van William Gass
  • Infinite Jest (1996) van David Foster Wallace
  • Chapayev and Void (1996) van Victor Pelevin
  • Underworld (1997) van Don DeLillo
  • The Wind-Up Bird Chronicle (1997) van Haruki Murakami
  • The Hundred Brothers (1998) van Donald Antrim
  • Tomcat in Love (1998) van Tim O'Brien
  • Yo-Yo Boing! (1998) [[Giannina Braschi
  • Generation "П" (1999) van Victor Pelevin
  • The Rings of Saturn (1999) van W. G. Sebald
  • Blue Salo (1999) van Vladimir Sorokin
  • Q (1999) van Luther Blissett
  • House of Leaves (2000) van Mark Danielewski
  • The Verificationist (2000) van Donald Antrim
  • This is Not a Novel (2001) van David Markson
  • Life of Pi (2001) van Yann Martel
  • Austerlitz (2001) van W. G. Sebald
  • Everything Is Illuminated (2002) van Jonathan Safran Foer
  • 2666 (2004) van Roberto Bolaño
  • Lunar Park (2005) van Bret Easton Ellis
  • Remainder (2007) van Tom McCarthy
  • The Last Novel (2007) van David Markson
  • Generation A (2009) van Douglas Coupland
  • Z213: Exit (2009) van Dimitris Lyacos
  • C (2010) van Tom McCarthy
  • The Pale King (2011) van David Foster Wallace
  • United States of Banana (2011) van Giannina Braschi
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.