ei

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  ei    (hulp, bestand)
• IPA: / ɛi / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /ɛɪ/
  • (Vlaanderen, Brabant): /ɛː/
  • (Limburg): /ɛɪ̯/

Woordafbreking

• ei

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘vrouwelijke geslachtscel, kiem’ aangetroffen vanaf 1230

erfwoord afkomstig van : Middelnederlands: ei, ey, mv eyere o Oudsaksisch: ei Germaans: *ajją, (genitief) *ajjaz, *ajjiz (mv + -en) Indo-Europees: *h₂ōwyó- lett. ‘bij de vogel behorend’, evt. met voorzetselverbinding *h1o- 'dichtbij', *h1o-h₂(e)uyó- ‘wat zich bij de vogel bevindt’

Verwant in Germaans: West: Engels: ey (verouderd), (mv eyren (verouderd) (Angelsaksisch: ǣġ), Duits: Ei o, mv Eier (Oudhoogduits: ei), Fries aai Noord: Zweeds: ägg, Deens: æg, Noors: egg (Oudnoords: egg) Oost: Gotisch: (Krim) ada

Verwant in andere, oudere Indo-Europese talen Oudgrieks: ᾠόν (ōión) o Avestisch: aēm Latijn: ovum Klassiek Armeens: ju Oudkerkslavisch: jaje

• tw van Middelnederlands  ei tw  /  ey tw , in de betekenis van ‘uitroep van verrassing’ aangetroffen vanaf 1566

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	ei	eieren
verkleinwoord	eitje	eitjes, eiertjes

Zelfstandig naamwoord

het ei o

betekenissen geordend van meest gangbaar naar meest omvattend

1. (voeding) dierlijk voedingsmiddel voor de mens in een schaal

   • Ik lust wel een lekker zachtgekookt ei. 

   ▸ Haar fles cannabisolie stond doodleuk tussen de mayo en de eieren in de ijskast.

2. (dierkunde) (vogels) ovaal voorwerp met harde schaal waarin een kuikentje groeit

   • De kip zat op een ei te broeden. 

3. (dierkunde) min of meer ronde huls met daarin een embryo en voedingsstoffen, zoals die door vrouwelijke dieren wordt gelegd of afgezet

   • Een kruisspin maakt een cocon om haar eitjes te beschermen. 

4. (plantkunde) haploïde cel in de zaadknop
5. (biologie) vrouwelijke kiemcel die met de mannelijke samensmelt voor de voortplanting

   • Het eitje komt vrij bij de eisprong. 

• 
  [1]. Een kippenei
• 
  [2]. Verschillende eieren van vogels.

Synoniemen

• [2] eicel

Hyponiemen

   

Russisch ei batterijei broedei chocolade-ei duivelsei duivenei eendenei Fabergé-ei fipronilei frietei ganzenei gifei hanenei hennenei hoenderei hoeve-ei kalkei kievietsei kievitsei kippenei klutsei kooi-ei krapé-ei krielei kwartelei legbatterijei luizenei mierenei nestei paasei papegaaienei roerei scharrelei schildpaddenei scholpei slangenei spiegelei struisvogelei thee-ei visei vissenei vogelei volière-ei vrije-uitloopei windei zwanenei

Afgeleide begrippen

   

eeneiig ei zo na eicel eideling eidooier eierbal eierbier eierboer eierbrood eierdans eierdooier eierdoos eierdop eiereneten eierenetend eiereten eiergerecht eierhandel eierhandelaar eierhandelaarster eierhouder eierklutser eierkoek eierkoker eierkolen eierkrans eierleggend eierlepel eierlepeltje eierlevendbarend eierlijst eiermarkt eiermengsel eiermijn eierplant eierpoeder eierpoeier eierprikker eierproductie eierpunch eierrek eiersalade eiersaus eierschaal eierscheider eierschelp eierschil eiersnijder eiersplitser eierstok eierstruif eiertikken eierveiling eiervreter eiervrucht eierwarmer eierwekker eigeel eigerecht eiglans eihoofd eiland eileider eiloof eimengsel eipoeder eipoeier eiproduct eirond eisalade eischaal eisprong eitand eitempera eivlies eivol eivorm eivormig eiwit kip-eisituatie kip-eiverhaal kip-eivraag kip-en-eiprobleem zeveneiig

Verwante begrippen

[2] termen uit de ornithologie:

•  adelaarshorst  
•  adelaarsjong  
•  adelaarsnest  
•  akkervogel  
•  auerhaan  
•  badderen  
•  baltsroep  
•  baltsvlucht  
•  bidden  
•  bosvogel  
•  broedpaar  
•  broedseizoen  
•  daguil  
•  dompelaar  
•  duiver  
•  eclipskleed  
•  foerageren  
•  gakken  
•  gander  
•  ganzerik  
•  geertelsel  
•  gent  
•  haan  
•  heidevogel  
•  hen  
•  klamper  
•  koekoeksjong  
•  kuiken  
•  kustvogel  
•  moerasvogel  
•  nachtuil  
•  nachtvogel  
•  overzomeren  
•  papegaaienbek  
•  pullus  
•  roeipotig  
•  roofvogel  
•  roodhals  
•  schreeuwvogel  
•  sneeuwtrekker  
•  takkeling  
•  trekvogel  
•  tuingast  
•  tuinvogel  
•  waadpoot  
•  watervogel  
•  weidevogel  
•  winterkleed  
•  zomerkleed  
•  zwemeend  
•  zwemvogel  +

Uitdrukkingen en gezegden

   

[1] koek en ei Eieren voor je geld kiezen (noodgedwongen) met minder genoegen nemen dan men eerder wilde Beter een half ei dan een lege dop Iets, al is het weinig, is nog steeds beter dan niets. De kip met gouden eieren slachten Een iets met veel rendement wegdoen Het ei wil wijzer zijn dan de kip Het kind denkt het beter te weten dan de ouder Iets voor een appel en een ei verkopen Voor een erg lage prijs verkopen In mei legt ieder vogeltje een ei In mei doet het weer aan de zomer denken Je kan geen omelet maken zonder eieren te breken Om iets te bereiken moet je kosten maken of moeite doen Met het zout komen als het ei op is Pas met een oplossing komen als het probleem waar het om ging er niet meer is Voor een appel en een ei iets hebben gekocht/verkocht Iets voor een veel te lage prijs hebben gekocht of verkocht Zijn ei niet kwijt kunnen (raken) Niet kunnen zeggen wat iemand wil zeggen Het ei van Columbus Een erg simpele en tegelijk geniale oplossing Op eieren lopen zeer voorzichtig te werk gaan Zijn ei kwijt zijn Niet meer weten waar men mee bezig was Zijn ei [niet] kwijt kunnen [niet] de gelegenheid hebben zich te uiten; of, zijn creativiteit te kunnen gebruiken Dat is het hele eiereneten Dat is alles (met de bijgedachte dat het al met al niet moeilijk is) Dat is een eitje Gezegd van iets heel eenvoudigs

Vertalingen

    1. dierlijk voedingsmiddel voor de mens in een schaal   

Afrikaans: eier (af) Angelsaksisch: æg (ang), æig (ang) Aroemeens: ou (rup) Bobot: tolin Bulgaars: яйце (bg) o Catalaans: ou (ca) m Deens: æg (da) o Duits: Ei (de) o Engels: egg (en) Esperanto: ovo (eo) Fins: muna (fi) Frans: œuf (fr) m Fries: aai (fy) Grieks: αβγό (el) o (avgó) Iers: ubh (ga) v Hongaars: tojás (hu) Ido: ovo (io) Indonesisch: telur (id) Inupiak: mannik (ik) Italiaans: uovo (it) m

Jamaicaans Patois: eg (jam) Kituba: diaki Latijn: ovum (la) o Limburgs: ei (li) o Litouws: kiaušinis (lt) m Middelengels: ey Middeliers: og Minangkabaus: talua Oudegyptisch: SWḤT Oudhoogduits: ei Papiaments: webu Pools: jajko (pl) o Portugees: ovo (pt) m Reto-Romaans: öv (rm) Russisch: яйцо (ru) o Sloveens: jajce (sl) o Spaans: huevo (es) m Tsjechisch: vejce (cs) o Turks: yumurta (tr) Xhosa: iqanda 5 Zweeds: ägg (sv) o

Tussenwerpsel

ei!

1. (verouderd) uitroep van verbazing oei, o!

   • "Ei, ei!" riep hij op een' spottenden toon uit, "wildet gij dan, dat het nijmphen, of godinnen waren, of toovergodinnen, zoo als gij ze noemt?" 

Uitdrukkingen en gezegden

• ei zo na

op een haartje na, bijna, net niet

1. «Zij belandde ei zo na onder een vrachtwagen.»

   Zij belandde op een haar na onder een vrachtwagen.

Gangbaarheid

• Het woord ei staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "ei" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Estisch

Bijwoord

ei

1. nee

Faeröers

Bijwoord

ei

1. niet

Synoniemen

• ikki

Fins

Bijwoord

ei

1. nee

IJslands

Bijwoord

ei

1. (archaïsch) niet

Synoniemen

• ekki

Latijn

Uitspraak

• IPA: /ˈɛ.jiː/

	enkelvoud			meervoud
	mannelijk	vrouwelijk	onzijdig	mannelijk	vrouwelijk	onzijdig
nominatief	is	ea	id	eī, iī	eae	ea
accusatief	eum	eam		eōs	eās
genitief	eius			eōrum	eārum	eōrum
datief	eī			eīs, iīs
ablatief	eō	eā	eō

Persoonlijk voornaamwoord

ĕī

1. zij; deze/die (nominatief mannelijk meervoud van de derde persoon)
2. aan/voor hem; aan/voor deze/die (datief mannelijk enkelvoud van de derde persoon)
3. aan/voor haar; aan/voor deze/die (datief vrouwelijk enkelvoud van de derde persoon)
4. eraan, ervoor; hieraan/hiervoor, daaraan/daarvoor (datief onzijdig enkelvoud van de derde persoon)

Lets

Tussenwerpsel

ei

1. hé

Limburgs

Uitspraak

• IPA: /ɛ^ɪ/ (Etsbergs)

Zelfstandig naamwoord

ei o

1. ei.

Verbuiging

	enkelvoud				meervoud
	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind
nominatief	ei	èè	ijke	èèke	eier	ijjer	ijkes	èèkes
genitief	eis	èès	ijkes	èèkes	eier	ijjer	ijkes	èèkes
locatief	ijjes	ijjes	ijjeske	ijjeske	ijjese	ijjese	ijjeskes	ijjeskes
datief	ijje	ijje	ijke	èèke	eier	ijjer	ijkes	èèkes
accusatief	ei	èè	ijke	èèke	eier	ijjer	ijkes	èèkes

Synoniemen

• eg

Nynorsk

Telwoord (nno)
0
1 1 1	11	10	100	103
2	12	20	200	106
3	13	30	300	109
4	14	40	400	1012
5	15	50	500	1015
6	16	60	600	1018
7	17	70	700	1021
8	18	80	800	1024
9	19	90	900	1027

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: / æj /

Hoofdtelwoord

ei

1. een

Schrijfwijzen

• ein (voor mannelijke en vrouwelijke woorden)
• ett (voor onzijdige woorden)

Savoenees

Zelfstandig naamwoord

ei

1. water