Quenya/Datief: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1: | Regel 1: | ||
==Gebruik== |
|||
{{Weg}} |
|||
We gebruiken de datief voor het meewerkend voorwerp (dit begint meestal met het voorzetsel "aan" of "voor"): |
|||
::'''i nér anta i parma <u>i eldan</u>''' "de man geeft het boek aan de elf" |
|||
De woordorde is vrij omdat we het meewerkend voorwerp altijd aan de uitgang herkennen: |
|||
::'''i nér anta <u>i eldan</u> i parma''' "de man geeft de elf het boek" |
|||
::'''<u>i eldan</u> i nér anta i parma''' "aan de elf geeft de man het boek" |
|||
::'''i nér <u>i eldan</u> anta i parma''' |
|||
Enkele werkwoorden hebben wel een meewerkend voorwerp maar geen lijdend voorwerp: |
|||
::'''i vendi liltar <u>i aranen</u>''' "de meisjes dansen voor de koning" |
|||
Het werkwoord '''apsen'''- "vergeven, pardonneren" heeft een lijdend voorwerp in de datief: |
|||
::'''i aran apsenë <u>i neren</u>''' "de koning pardonneert de man" |
|||
(dus eigenlijk: schenkt genade aan de man). |
|||
Het substantief na het voorzetsel '''rá''' "namens" staat in de datief: |
|||
::'''i orco tullë rá <u>Sauronden</u>''' "de ork kwam namens Sauron" |
|||
===Onpersoonlijke werkwoorden=== |
|||
De datief wordt ook gebruikt voor de ontvanger van een aantal onpersoonlijke werkwoorden: |
|||
::'''<u>i seldon</u> óla aiwion''' "de jongen droomt over vogels" |
|||
(zie ook: [[Quenya/Speciale werkwoorden]]) |
|||
==Vorming== |
|||
We bekijken elk getal afzonderlijk: |
|||
===Enkelvoud=== |
|||
De basisuitgang is -'''n''' na klinkers en -'''en''' na medeklinkers. |
|||
Bij de meeste woorden gebruik je simpelweg deze uitgang: |
|||
::'''aran''' "koning" → '''aranen''' |
|||
::'''tári''' "koningin" → '''tárin''' |
|||
::'''vendë''' "meisje" → '''venden''' |
|||
Woorden met een stamvorm gebruiken deze stamvorm: |
|||
::'''nís''' "vrouw" → '''nissen''' (stamvorm ''niss-'') |
|||
::'''curo''' "uitvinding" → '''curun''' (stamvorm ''curu-'') |
|||
::'''lómë''' "nacht" → '''lómin''' (stamvorm ''lómi-'') |
|||
===Meervoud=== |
|||
De uitgang is -'''in''': |
|||
::'''macil''' "zwaard" → '''macilin''' |
|||
::'''elda''' "elf" → '''eldain''' |
|||
(merk op: deze uitgang vormt een tweeklank in substantieven die eindigen op -'''a''', -'''o''' or -'''u'''). |
|||
Uitzonderingen: |
|||
* woorden op -'''ë''' laten -'''ë''' vallen en krijgen -'''ín''' als uitgang: |
|||
::'''lassë''' "blad" → '''lassín''' |
|||
* woorden op -'''ië''' laten -'''ië''' vallen en krijgen -'''ín''' als uitgang: |
|||
::'''mornië''' "duisternis" → '''mornín''' |
|||
* woorden op -'''i''' (of met een stamvorm op -'''i''') krijgen ook -'''ín''': |
|||
::'''tári''' "koningin" → '''tárín''' |
|||
::'''lómë''' "nacht" → '''lómín''' |
|||
===Duaal=== |
|||
Het duaal is regelmatig: |
|||
* u-dualen krijgen -'''n''': |
|||
::'''aldu''' "een paar bomen" → '''aldun''' (nom.enk.: alda) |
|||
* bij t-dualen wordt de eind-'''t''' vervangen door -'''nt''': |
|||
::'''ciryat''' "een paar schepen" → '''ciryant''' (nom.enk.: cirya) |
|||
::'''aranet''' "een paar koningen" → '''aranent''' (nom.enk.: aran) |
|||
(merk op: deze woorden zijn de enige Quenya-woorden die op meer dan één medeklinker eindigen). |
|||
===Partitief meervoud=== |
|||
We voegen altijd -'''n''' toe aan de nominatief partitief meervoud: |
|||
::'''ciryali''' "enkele schepen" → '''ciryalin''' (nom.enk.: cirya) |
|||
---- |
|||
>> [[Quenya]] >> [[Quenya/Substantieven]] >> [[Quenya/Datief]] |
|||
[[Category:Quenya]] |
Versie van 6 nov 2006 20:21
Gebruik
We gebruiken de datief voor het meewerkend voorwerp (dit begint meestal met het voorzetsel "aan" of "voor"):
- i nér anta i parma i eldan "de man geeft het boek aan de elf"
De woordorde is vrij omdat we het meewerkend voorwerp altijd aan de uitgang herkennen:
- i nér anta i eldan i parma "de man geeft de elf het boek"
- i eldan i nér anta i parma "aan de elf geeft de man het boek"
- i nér i eldan anta i parma
Enkele werkwoorden hebben wel een meewerkend voorwerp maar geen lijdend voorwerp:
- i vendi liltar i aranen "de meisjes dansen voor de koning"
Het werkwoord apsen- "vergeven, pardonneren" heeft een lijdend voorwerp in de datief:
- i aran apsenë i neren "de koning pardonneert de man"
(dus eigenlijk: schenkt genade aan de man).
Het substantief na het voorzetsel rá "namens" staat in de datief:
- i orco tullë rá Sauronden "de ork kwam namens Sauron"
Onpersoonlijke werkwoorden
De datief wordt ook gebruikt voor de ontvanger van een aantal onpersoonlijke werkwoorden:
- i seldon óla aiwion "de jongen droomt over vogels"
(zie ook: Quenya/Speciale werkwoorden)
Vorming
We bekijken elk getal afzonderlijk:
Enkelvoud
De basisuitgang is -n na klinkers en -en na medeklinkers.
Bij de meeste woorden gebruik je simpelweg deze uitgang:
- aran "koning" → aranen
- tári "koningin" → tárin
- vendë "meisje" → venden
Woorden met een stamvorm gebruiken deze stamvorm:
- nís "vrouw" → nissen (stamvorm niss-)
- curo "uitvinding" → curun (stamvorm curu-)
- lómë "nacht" → lómin (stamvorm lómi-)
Meervoud
De uitgang is -in:
- macil "zwaard" → macilin
- elda "elf" → eldain
(merk op: deze uitgang vormt een tweeklank in substantieven die eindigen op -a, -o or -u).
Uitzonderingen:
- woorden op -ë laten -ë vallen en krijgen -ín als uitgang:
- lassë "blad" → lassín
- woorden op -ië laten -ië vallen en krijgen -ín als uitgang:
- mornië "duisternis" → mornín
- woorden op -i (of met een stamvorm op -i) krijgen ook -ín:
- tári "koningin" → tárín
- lómë "nacht" → lómín
Duaal
Het duaal is regelmatig:
- u-dualen krijgen -n:
- aldu "een paar bomen" → aldun (nom.enk.: alda)
- bij t-dualen wordt de eind-t vervangen door -nt:
- ciryat "een paar schepen" → ciryant (nom.enk.: cirya)
- aranet "een paar koningen" → aranent (nom.enk.: aran)
(merk op: deze woorden zijn de enige Quenya-woorden die op meer dan één medeklinker eindigen).
Partitief meervoud
We voegen altijd -n toe aan de nominatief partitief meervoud:
- ciryali "enkele schepen" → ciryalin (nom.enk.: cirya)
>> Quenya >> Quenya/Substantieven >> Quenya/Datief