Quenya/Datief: verschil tussen versies

Uit Wikibooks
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Dirk math (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Dirk math (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1: Regel 1:
==Gebruik==
{{Weg}}

We gebruiken de datief voor het meewerkend voorwerp (dit begint meestal met het voorzetsel "aan" of "voor"):
::'''i nér anta i parma <u>i eldan</u>''' "de man geeft het boek aan de elf"


De woordorde is vrij omdat we het meewerkend voorwerp altijd aan de uitgang herkennen:
::'''i nér anta <u>i eldan</u> i parma''' "de man geeft de elf het boek"
::'''<u>i eldan</u> i nér anta i parma''' "aan de elf geeft de man het boek"
::'''i nér <u>i eldan</u> anta i parma'''


Enkele werkwoorden hebben wel een meewerkend voorwerp maar geen lijdend voorwerp:
::'''i vendi liltar <u>i aranen</u>''' "de meisjes dansen voor de koning"


Het werkwoord '''apsen'''- "vergeven, pardonneren" heeft een lijdend voorwerp in de datief:
::'''i aran apsenë <u>i neren</u>''' "de koning pardonneert de man"
(dus eigenlijk: schenkt genade aan de man).


Het substantief na het voorzetsel '''rá''' "namens" staat in de datief:
::'''i orco tullë rá <u>Sauronden</u>''' "de ork kwam namens Sauron"



===Onpersoonlijke werkwoorden===

De datief wordt ook gebruikt voor de ontvanger van een aantal onpersoonlijke werkwoorden:
::'''<u>i seldon</u> óla aiwion''' "de jongen droomt over vogels"

(zie ook: [[Quenya/Speciale werkwoorden]])




==Vorming==

We bekijken elk getal afzonderlijk:



===Enkelvoud===

De basisuitgang is -'''n''' na klinkers en -'''en''' na medeklinkers.

Bij de meeste woorden gebruik je simpelweg deze uitgang:
::'''aran''' "koning" &rarr; '''aranen'''
::'''tári''' "koningin" &rarr; '''tárin'''
::'''vendë''' "meisje" &rarr; '''venden'''


Woorden met een stamvorm gebruiken deze stamvorm:
::'''nís''' "vrouw" &rarr; '''nissen''' (stamvorm ''niss-'')
::'''curo''' "uitvinding" &rarr; '''curun''' (stamvorm ''curu-'')
::'''lómë''' "nacht" &rarr; '''lómin''' (stamvorm ''lómi-'')



===Meervoud===

De uitgang is -'''in''':
::'''macil''' "zwaard" &rarr; '''macilin'''
::'''elda''' "elf" &rarr; '''eldain'''
(merk op: deze uitgang vormt een tweeklank in substantieven die eindigen op -'''a''', -'''o''' or -'''u''').


Uitzonderingen:
* woorden op -'''ë''' laten -'''ë''' vallen en krijgen -'''ín''' als uitgang:
::'''lassë''' "blad" &rarr; '''lassín'''
* woorden op -'''ië''' laten -'''ië''' vallen en krijgen -'''ín''' als uitgang:
::'''mornië''' "duisternis" &rarr; '''mornín'''
* woorden op -'''i''' (of met een stamvorm op -'''i''') krijgen ook -'''ín''':
::'''tári''' "koningin" &rarr; '''tárín'''
::'''lómë''' "nacht" &rarr; '''lómín'''



===Duaal===

Het duaal is regelmatig:
* u-dualen krijgen -'''n''':
::'''aldu''' "een paar bomen" &rarr; '''aldun''' (nom.enk.: alda)
* bij t-dualen wordt de eind-'''t''' vervangen door -'''nt''':
::'''ciryat''' "een paar schepen" &rarr; '''ciryant''' (nom.enk.: cirya)
::'''aranet''' "een paar koningen" &rarr; '''aranent''' (nom.enk.: aran)
(merk op: deze woorden zijn de enige Quenya-woorden die op meer dan één medeklinker eindigen).



===Partitief meervoud===

We voegen altijd -'''n''' toe aan de nominatief partitief meervoud:
::'''ciryali''' "enkele schepen" &rarr; '''ciryalin''' (nom.enk.: cirya)



----

>> [[Quenya]] >> [[Quenya/Substantieven]] >> [[Quenya/Datief]]

[[Category:Quenya]]

Versie van 6 nov 2006 20:21

Gebruik

We gebruiken de datief voor het meewerkend voorwerp (dit begint meestal met het voorzetsel "aan" of "voor"):

i nér anta i parma i eldan "de man geeft het boek aan de elf"


De woordorde is vrij omdat we het meewerkend voorwerp altijd aan de uitgang herkennen:

i nér anta i eldan i parma "de man geeft de elf het boek"
i eldan i nér anta i parma "aan de elf geeft de man het boek"
i nér i eldan anta i parma


Enkele werkwoorden hebben wel een meewerkend voorwerp maar geen lijdend voorwerp:

i vendi liltar i aranen "de meisjes dansen voor de koning"


Het werkwoord apsen- "vergeven, pardonneren" heeft een lijdend voorwerp in de datief:

i aran apsenë i neren "de koning pardonneert de man"

(dus eigenlijk: schenkt genade aan de man).


Het substantief na het voorzetsel "namens" staat in de datief:

i orco tullë rá Sauronden "de ork kwam namens Sauron"


Onpersoonlijke werkwoorden

De datief wordt ook gebruikt voor de ontvanger van een aantal onpersoonlijke werkwoorden:

i seldon óla aiwion "de jongen droomt over vogels"

(zie ook: Quenya/Speciale werkwoorden)



Vorming

We bekijken elk getal afzonderlijk:


Enkelvoud

De basisuitgang is -n na klinkers en -en na medeklinkers.

Bij de meeste woorden gebruik je simpelweg deze uitgang:

aran "koning" → aranen
tári "koningin" → tárin
vendë "meisje" → venden


Woorden met een stamvorm gebruiken deze stamvorm:

nís "vrouw" → nissen (stamvorm niss-)
curo "uitvinding" → curun (stamvorm curu-)
lómë "nacht" → lómin (stamvorm lómi-)


Meervoud

De uitgang is -in:

macil "zwaard" → macilin
elda "elf" → eldain

(merk op: deze uitgang vormt een tweeklank in substantieven die eindigen op -a, -o or -u).


Uitzonderingen:

  • woorden op -ë laten -ë vallen en krijgen -ín als uitgang:
lassë "blad" → lassín
  • woorden op - laten - vallen en krijgen -ín als uitgang:
mornië "duisternis" → mornín
  • woorden op -i (of met een stamvorm op -i) krijgen ook -ín:
tári "koningin" → tárín
lómë "nacht" → lómín


Duaal

Het duaal is regelmatig:

  • u-dualen krijgen -n:
aldu "een paar bomen" → aldun (nom.enk.: alda)
  • bij t-dualen wordt de eind-t vervangen door -nt:
ciryat "een paar schepen" → ciryant (nom.enk.: cirya)
aranet "een paar koningen" → aranent (nom.enk.: aran)

(merk op: deze woorden zijn de enige Quenya-woorden die op meer dan één medeklinker eindigen).


Partitief meervoud

We voegen altijd -n toe aan de nominatief partitief meervoud:

ciryali "enkele schepen" → ciryalin (nom.enk.: cirya)



>> Quenya >> Quenya/Substantieven >> Quenya/Datief

Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.