Quenya/Substantieven: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 46: | Regel 46: | ||
Daarom vertalen we het duaal niet door "twee" maar door "een paar": |
Daarom vertalen we het duaal niet door "twee" maar door "een paar": |
||
::'''pé''' "lip" → '''peu''' "een paar lippen" |
::'''pé''' "lip" → '''peu''' "een paar lippen" |
||
::'''alda''' " |
::'''alda''' "boom" → '''aldu''' "een paar bomen" |
||
but |
but |
||
::'''atta pér''' "twee lippen" |
::'''atta pér''' "twee lippen" |
||
Regel 90: | Regel 90: | ||
== |
==Partitief meervoud== |
||
Het partitief meervoud vervangt de woorden 'sommige' of 'enkele'. Het gewone meervoud heeft dus eigenlijk de bijbetekenis 'al waarover ik spreek'. |
|||
The partitive plural replaces the words 'some' or 'a few'. The ordinary plural has the additional implied meaning 'all I am talking about'. |
|||
::'''i ciryar nar fánë''' " |
::'''i ciryar nar fánë''' "de schepen zijn wit" |
||
Dit betekent dus in feite 'al de schepen waarover ik praat, zijn wit'. |
|||
Het gebruik van het partitief meervoud impliceert dus dat er ook schepen van een andere kleur zijn: |
|||
But the partitive plural implies that there are also ships that have a different colour. |
|||
::'''i ciryali nar fánë''' " |
::'''i ciryali nar fánë''' "sommige/enkele schepen zijn wit" |
||
Je kan het partitief meervoud ook gebruiken om iets aan te duiden dat een deel is van een groter geheel: |
|||
The partitive plural can also denote something that is part of a bigger entity. |
|||
::'''i cirya rancë ondolissë''' " |
::'''i cirya rancë ondolissë''' "het schip brak op enkele rotsen" |
||
Dit betekent dat er nog meer rotsen zijn dan die waar het schip tegen voer. |
|||
This means that there are more rocks, but the ship didn't sail into them. |
|||
Soms bedoelen we een groep die behoort tot een grotere groep: |
|||
Sometimes it is used for a group that belongs to a larger group. |
|||
::'''eldali nar altë''' " |
::'''eldali nar altë''' "sommige elfen zijn groot" |
||
Dus er zijn ook elfen die niet zo groot zijn. |
|||
So we mean that there also are elves that are not so large. |
|||
Maar als we het gewone meervoud gebruiken... |
|||
But in the ordinary plural... |
|||
::'''eldar nar altë''' " |
::'''eldar nar altë''' "elfen zijn groot" |
||
dan bedoelen we "elke elf is groot". |
|||
Versie van 10 okt 2006 16:50
Substantieven hebben in Quenya 9 naamvallen en 4 getallen, dus in totaal 36 vormen.
Paradigma's van de standaardverbuigingen van de substantieven zonder stamvormen kan je op volgende pagina vinden: Quenya/Verbuigingsparadigma's.
Meervoud
Er zijn 2 mogelijke uitgangen om het meervoud aan te geven: -r en i.
- Woorden op -a, -i, -o, -u, -ië krijgen -r:
- alda → aldar (boom)
- tári → tárir (koningin)
- ondo → ondor (rots)
- heru → herur (heer)
- tië → tier (weg)
- Woorden op een medeklinker krijgen -i:
- aran → arani (koning)
- macil → macili (zwaard)
- Woorden op -ë maar niet -ië veranderen de eind-ë naar -i:
- aurë → auri (dag)
- lassë → lassi (blad)
Volgende substantieven zijn onregelmatig:
- op -ë:
- mallë → maller (straat)
- rotsë → rotser (pijp)
- tyávë → tyáver (smaak)
- tyellë → tyeller (helling)
- op -a
- hína → híni (kind)
- ónona → ónoni (tweeling)
Duaal
In Quenya gebruiken we het duaal om natuurlijke paren aan te duiden. Als we bvb. over de twee ogen van eenzelfde persoon spreken dan gebruiken we het duaal. Praten we daarentegen over twee ogen van verschillende personen dan gebruiken we het gewone meervoud.
Daarom vertalen we het duaal niet door "twee" maar door "een paar":
- pé "lip" → peu "een paar lippen"
- alda "boom" → aldu "een paar bomen"
but
- atta pér "twee lippen"
- atta aldar "twee bomen"
Als het duaal door het lidwoord i voorafgegaan wordt, dan vertalen we dit door "beide":
- i peu "beide lippen"
- i aldu "beide bomen"
Vorming:
- De uitgang -u wordt gebruikt indien het substantief een d- of een t-klank bevat of als het een lichaamsdeel is:
- sarat "teken" → saratu "een paar tekens"
- lár "oor" → laru "een paar oren"
- Als deze substantieven op -a of -o eindigt, dan vervangt de -u van de uitgang deze klinkers:
- alda "boom" → aldu "een paar bomen"
- tiuco "dij" → tiucu "een paar dijen"
- Als het substantief op -i of -ë (met meervoud op -i) eindigt, dan verkrijgen we in het duaal volgende tweeklanken:
- tári "koningin" → táriu "een paar koninginnen"
- tanwë "toestel" → tanweu "een paar toestellen"
- Alle andere woorden krijgen een duaal op -t:
- cirya "schip" → ciryat "een paar schepen"
- lassë "blad" → lasset "een paar bladeren"
- Als het woord op een medeklinker eindigt, gebruiken we -et:
- aran "koning" → aranet "een paar koningen"
Er zijn een aantal woorden die nooit een duaal op -u hebben, de uitgang is altijd -t:
- woorden op -u:
- cundu "prins" → cundut "een paar prinsen"
- woorden op -ië:
- tië "weg" → tiet "een paar wegen"
- woorden op -ë met -r in het meervoud:
- rotsë "pijp" → rotset "een paar pijpen"
Het substantief veru "(getrouwd) koppel" is altijd duaal.
Partitief meervoud
Het partitief meervoud vervangt de woorden 'sommige' of 'enkele'. Het gewone meervoud heeft dus eigenlijk de bijbetekenis 'al waarover ik spreek'.
- i ciryar nar fánë "de schepen zijn wit"
Dit betekent dus in feite 'al de schepen waarover ik praat, zijn wit'.
Het gebruik van het partitief meervoud impliceert dus dat er ook schepen van een andere kleur zijn:
- i ciryali nar fánë "sommige/enkele schepen zijn wit"
Je kan het partitief meervoud ook gebruiken om iets aan te duiden dat een deel is van een groter geheel:
- i cirya rancë ondolissë "het schip brak op enkele rotsen"
Dit betekent dat er nog meer rotsen zijn dan die waar het schip tegen voer.
Soms bedoelen we een groep die behoort tot een grotere groep:
- eldali nar altë "sommige elfen zijn groot"
Dus er zijn ook elfen die niet zo groot zijn.
Maar als we het gewone meervoud gebruiken...
- eldar nar altë "elfen zijn groot"
dan bedoelen we "elke elf is groot".
When a noun in the partitive plural is accompanied by an adjective, the adjective has the normal plural form.
- wenyë lasseli "some/a fex green leaves"
But in the partitive plural the rule of the last declinable word is not applied. So the case-suffix is always applied to the noun even when there are adjectives or pronouns following behind the noun (see Quenya/Adjectives)
- rimbalissen hallë "on some/a few high walls"
Formation:
The basic rule is to add the suffix -li to nouns ending in a vowel:
- lassë "leaf" → lasseli
- cirya "ship" → ciryali
When the noun ends on -l, the same suffix is added.
- macil "sword" → macilli
The final letters -r, -n and -s change into -l-.
- atar "father" → atalli
- elen "star" → elelli
- cos "quarrel" → colli
Note: because of this rule it is possible that two entirely different nouns have an identical partitive plural:
- atar "father"/atan "man" → atalli "some fathers/men"
Nouns ending in t get an additional -e-.
- sarat "sign" → sarateli
Stem-forms
Lots of Quenya nouns have a stem-form that is used in almost all cases and number except the nominative singular. These forms can be found in the dictionary and have to be learned by heart.
Let's look at following examples:
- hen, hend- "eye" → hendi "eyes" → hendu "a pair of eyes"
- tál, tal- "foot" → tali "feet" → talu "a pair of feet"
- laman, lamn- "animal" → lamni "animals" → lamnet "a pair of animals"
Note that the endings of the plural and dual are based upon the stem-form and not on the nominative singular:
- pilin, pilind- "arrow" → pilindi "arrows" → pilindu "a pair of arrows"
A separate page is dedicated to an overview of stem-forms.
I-stems
I-stems are nouns with a nominative singular on -ë but that use a stem on -i in all other cases. In this document they are grouped together with four other classes of related nouns:
The Quenya nouns in -ë/-i can be divided into these groups:
- nouns in -ë with plural on -r (mallë, rotsë, tyávë, tyellë)
- nouns in -ë with plural on -i but that keep the -ë in the singular
- nouns in -ë with a stem on -i (real I-stems)
- nouns in -i
- nouns in -ië
More about these can be found on the page Quenya/I-stems.
U-stems
In the same way we can divide the nouns in -o/-u into several groups:
- nouns that keep the -o in all cases
- nouns with a stem on -u but with a nominative singular on -o (the real U-stems)
- nouns that keep the -u in all cases
We again refer to a separate page for further details: Quenya/U-stems.
Cases
Each of the cases is treated on a separate page:
- Nominative case
- Genitive case
- Possessive case
- Dative case
- Ablative case
- Allative case
- Locative case
- Instrumental case
- Respective case
Two special categories of nouns are:
>> Quenya >> Quenya/Substantieven