Leer jezelf ecologisch tuinieren/Leeuwenklauw

Leeuwenklauw (Aphanes) is een plantengeslacht met ongeveer 20 soorten in de rozenfamilie (Rosaceae). Planten van dit geslacht komen voor in Europa, Azië en Australië. Een onderzoek uit 2003 gaf aan dat leeuwenklauw mogelijk tot het geslacht Alchemilla (vrouwenmantel) behoort. Het zijn slanke, eenjarige kruiden. De planten zijn sterk vertakt en hebben diep gelobde bladeren op korte bladstelen die bedekt zijn met zacht haar. De kleine groene tot gele bloemen zonder bloemblaadjes groeien in groepen omringd door getande steunblaadjes.

De naam Aphanes betekent onopvallend in het Grieks en verwijst naar de onopvallende bloemen.

Kenmerken

Bij de Europese soorten bevinden de bloemen zich in vier tot tien (zelden tot 20) clusters. Er zijn vier kelkblaadjes. Afhankelijk van de taxonomie is de buitenste kelk klein, ontbreekt zelfs of is bijna even groot als de kelkblaadjes. De bloemen hebben geen kroonbladeren. De enige meeldraad zit vast aan de binnenrand van de platte schijf.

Systematiek

Het geslacht Aphanes wordt gesitueerd in de familie Rosaceae, subfamilie Rosoideae en de groep Potentilleae. Hierbinnen wordt het soms samen met de soorten van Lachemilla en Alchemilla in een aparte subgroep Alchemillinae geplaatst.

Het geslacht omvat twintig soorten. Volgens Rothmaler is het geslacht verdeeld in drie secties:

• Aphanes sectie Quadridentatae: de bloemen van deze soorten hebben geen buitenkelk. Deze planten groeien in Oost-Afrika.
• Aphanes sectie Inaequidentatae: De bloemen van deze soorten hebben een kleine buitenkelk. Deze planten groeien in het gehele verspreidingsgebied van het geslacht. Deze sectie omvat ook alle Europese soorten. Soorten zijn onder andere:
  • A. arvensis L. - grote leeuwenklauw, ook wel akkerleeuweklauw.
  • A. australis - kleine leeuwenklauw
  • A. minutiflora, uit het Middellandse Zeegebied.
• Aphanes sectie Aequidentatae: De buitenkelk van de bloemen is ongeveer even groot als de kelk. Planten uit deze groep groeien in de Andes ten zuiden van de keerkring.

Moleculair biologische studies hebben aangetoond dat Aphanes een monofyletische groep is. Het is de zustergroep van de Euraziatische vrouwenmantel (Alchemilla).

• De eerste versies van dit artikel zijn gemaakt op basis van vertalingen van het Engelstalige artikel Aphanes en het Duitstalige artikel Ackerfrauenmantel, onder de CC-BY-SA licentie.