Onderzoekend leren

Basis

Bij onderzoekend leren gaat het om een manier van kijken naar en benaderen van de wereld. Het gaat niet om uitroeptekens - zoals gebruikelijk in het reguliere onderwijs - maar om vraagtekens bij alles te stellen; een wetenschappelijke houding. Het sluit aan bij de natuurlijke verwondering en nieuwsgierigheid van kinderen, of eigenlijk bij alle mensen als dat niet inmiddels door onderwijs is afgeleerd. Het sluit aan bij de fantasie-wereld waarin ze leven en die de basis is voor creatie en productie. Innovatief zijn is waar kunstmatige intelligentie mensen niet spoedig zal overtreffen en daarom zo van waarde is voor jonge mensen om een plek te bemachtigen in de toekomstige samenleving. Omdat ieder mens uniek is, betekent creatief zijn vooral jezelf leren kennen op persoonlijk vlak en wat je wilt betekenen voor de ander.

Ontwerpend

Onderzoekend leren wordt vaak gecombineerd met ontwerpend leren, waardoor deze stijl van leren als productief kan worden gezien. Ontwerpend leren impliceert dat de lerende zelf een oplossing voor de eigen vragen en uitdagingen ontwerpt of maakt. En als het vragen stellen leidt tot een eigen (kennis)creatie die aan de samenleving wordt toegevoegd (innovatie), dan is er sprake van ondernemend leren. Onderzoekend leren ontwikkelt en vraagt abstract denken en metacognitieve vaardigheden. Ontwerpend leren doet een beroep op praktische vaardigheden.

Technologie

Een combinatie die populair is in het basisonderwijs is "wetenschap en technologie" wat verwarrend is omdat de titel suggereert dat men wetenschap en technologie als onderwerp heeft, maar in de werkelijkheid bedoeld men een onderzoekende en ondernemende houding te stimuleren om daarmee technologische vaardigheden te ontwikkelen. Men zou beter kunnen spreken van onderzoekend leren door technologie. De combinatie komt voort uit de maatschappelijke wens om interesse voor en beheersing van (natuur)wetenschappelijke kernbegrippen te kweken bij kinderen. Technologie lijkt er wat bij geraapt te zijn, maar geeft in populaire woorden aan dat men uiteindelijk innovatie nastreeft. In dit boek zien we onderzoeken en ontwerpen als generieke werkwijzen die zich niet tot natuurwetenschappen en technologie, maar daar wel goed kunnen worden toegepast, bijvoorbeeld als pilot op eens school. Zo zien we in het voortgezet onderwijs deze combinatie terug in het technasium.

Vrijheid

Onderzoekend leren geeft de lerende een bepaalde mate van regie. De gegeven vrijheid wordt mede bepaald of de leraar een thema aanreikt of de leerling zijn eigen natuurlijke verwondering kan volgen. Omdat het eerste vaak in de dagelijkse praktijk het startpunt is, kan onderzoekend leren in de meeste toepassingen niet worden gezien als vrij leren.

Zelfonderzoek

Zelfonderzoek geeft stimulans aan de persoonlijke ontwikkeling; de wetenschap over jezelf! Als er ruimte in het onderwijs is voor jezelf leren kennen en daar op aansluiten als het gaat om leren, dan kan zelfonderzoek wel worden gezien als vrij leren.