Schaken voor gevorderden/Visualisatie: verschil tussen versies

Uit Wikibooks
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1: Regel 1:
== Leerbasis ==
Een van de eerste stappen in het leren van het leren van schaken is je te trainen in [[w:Visualisatie|visualisatie]]. Met visualisatie wordt hier bedoeld het kunnen creëren van een plaatje in je hoofd. In de Amerikaanse miniserie [[w:The_Queen%27s_Gambit_(miniserie)|The Queen's Gambit]] zien we de hoofdrolspeelster Beth Harmon dit doen op het plafond van haar slaapzaal. Grootmeesters in schaken zijn hier bijzonder sterk in wat terug te zien in [[w:Simultaanspel|simultaan]] schaken of geblindeerd schaken. Niet alleen maakt dit het brein mogelijk partijen in het hoofd bewust of onbewust te spelen, maar het sterkt ook het opslaan van een opstelling of partij. Met andere woorden je kunt makkelijker, sneller en veel meer schaakopstellingen onthouden. Visualiseren sterkt het geheugen enorm (zie [[w:Mnemotechniek|geheugenpaleis]]).
=== Basisvaardigheid ===
Een van de eerste stappen in het leren van het leren van schaken is je te trainen in [[w:Visualisatie|visualisatie]]. Met visualisatie wordt hier bedoeld het kunnen creëren van een plaatje in je hoofd. In de Amerikaanse miniserie [[w:The_Queen%27s_Gambit_(miniserie)|The Queen's Gambit]] zien we de hoofdrolspeelster Beth Harmon dit doen op het plafond van haar slaapzaal. Grootmeesters in schaken zijn hier bijzonder sterk in wat terug te zien in [[w:Simultaanspel|simultaan]] schaken of geblindeerd schaken. Niet alleen maakt dit het brein mogelijk partijen in het hoofd bewust of onbewust te spelen, maar het sterkt ook het opslaan van een opstelling of partij. Met andere woorden je kunt makkelijker, sneller en veel meer schaakopstellingen onthouden. Visualiseren sterkt het geheugen enorm (zie [[w:Mnemotechniek|geheugenpaleis]]). Als je visualiseren niet goed ontwikkelt dan is het leren van allerlei schaakposities en strategieen veel minder effectief. Het is alsof je door een kapotte versnellingsbak in de eerste versnelling naar Rome rijdt, terwijl je beter eerste de versnellingsbak kunt repareren. Visualisatie legt een noodzakelijke basis voor het leren van schaken.


=== Basisinzicht ===
Visualiseren is een krachtig hulpmiddel bij het leren. "Eén beeld zegt meer dan duizend woorden". Complexe systemen (zoals schaken) kun je beter doorgronden door het beschouwen in termen van objecten die met elkaar zijn verbonden (zie [[Onderwijsarchitect/Gereedschappen#Objectgeoriënteerd_onderwijs|Objectgeoriënteerd onderwijs]]). Visualisatietechnieken zijn belangrijk in het doorgronden van het onbewuste dat met complexiteit veel minder moeite heeft dan het bewuste. Vandaar dat in [[hypnotherapie]] visualisatietechnieken worden ingezet om mensen inzicht te geven in wat er onbewust speelt. Deze technieken zijn van cruciaal belang voor een topschaker om ook te beheersen.
Visualiseren is een krachtig hulpmiddel bij het leren. "Eén beeld zegt meer dan duizend woorden". Complexe systemen (zoals schaken) kun je beter doorgronden door het beschouwen in termen van objecten die met elkaar zijn verbonden (zie [[Onderwijsarchitect/Gereedschappen#Objectgeoriënteerd_onderwijs|Objectgeoriënteerd onderwijs]]). Visualisatietechnieken zijn belangrijk in het doorgronden van het onbewuste dat met complexiteit veel minder moeite heeft dan het bewuste. Vandaar dat in [[hypnotherapie]] visualisatietechnieken worden ingezet om mensen inzicht te geven in wat er onbewust speelt. Deze technieken zijn van cruciaal belang voor een topschaker om ook te beheersen.


== Methode ==
Je kunt merken als schaker dat investeren in beter visualiseren een uitkomst is, als je merkt dat je opstellingen goed kunt beoordelen en geschikte vervolgzetten kunt vinden, maar dat niet in je hoofd lukt of meerdere zetten vooruit, zonder dat je dat op een fysiek bord of computer simulatie voor je ziet.
Je kunt merken als schaker dat investeren in beter visualiseren een uitkomst is, als je merkt dat je opstellingen goed kunt beoordelen en geschikte vervolgzetten kunt vinden, maar dat niet in je hoofd lukt of meerdere zetten vooruit, zonder dat je dat op een fysiek bord of computer simulatie voor je ziet.



Versie van 22 nov 2020 15:45

Leerbasis

Basisvaardigheid

Een van de eerste stappen in het leren van het leren van schaken is je te trainen in visualisatie. Met visualisatie wordt hier bedoeld het kunnen creëren van een plaatje in je hoofd. In de Amerikaanse miniserie The Queen's Gambit zien we de hoofdrolspeelster Beth Harmon dit doen op het plafond van haar slaapzaal. Grootmeesters in schaken zijn hier bijzonder sterk in wat terug te zien in simultaan schaken of geblindeerd schaken. Niet alleen maakt dit het brein mogelijk partijen in het hoofd bewust of onbewust te spelen, maar het sterkt ook het opslaan van een opstelling of partij. Met andere woorden je kunt makkelijker, sneller en veel meer schaakopstellingen onthouden. Visualiseren sterkt het geheugen enorm (zie geheugenpaleis). Als je visualiseren niet goed ontwikkelt dan is het leren van allerlei schaakposities en strategieen veel minder effectief. Het is alsof je door een kapotte versnellingsbak in de eerste versnelling naar Rome rijdt, terwijl je beter eerste de versnellingsbak kunt repareren. Visualisatie legt een noodzakelijke basis voor het leren van schaken.

Basisinzicht

Visualiseren is een krachtig hulpmiddel bij het leren. "Eén beeld zegt meer dan duizend woorden". Complexe systemen (zoals schaken) kun je beter doorgronden door het beschouwen in termen van objecten die met elkaar zijn verbonden (zie Objectgeoriënteerd onderwijs). Visualisatietechnieken zijn belangrijk in het doorgronden van het onbewuste dat met complexiteit veel minder moeite heeft dan het bewuste. Vandaar dat in hypnotherapie visualisatietechnieken worden ingezet om mensen inzicht te geven in wat er onbewust speelt. Deze technieken zijn van cruciaal belang voor een topschaker om ook te beheersen.

Methode

Je kunt merken als schaker dat investeren in beter visualiseren een uitkomst is, als je merkt dat je opstellingen goed kunt beoordelen en geschikte vervolgzetten kunt vinden, maar dat niet in je hoofd lukt of meerdere zetten vooruit, zonder dat je dat op een fysiek bord of computer simulatie voor je ziet.

Hoe kunnen we ons brein trainen om beter opstellingen in ons hoofd voor te stellen als ook de beweging van de schaakstukken van de ene naar de andere opstelling? Dit is nodig - behalve bij oefenen met een ander of de computer - omdat de spelregels geen ruimte bieden om tijdens een wedstrijd de stukken terug te verplaatsen. Je kunt dus alleen fantaseren over allerlei schaakcombinaties, zonder dat je die mag uitproberen tijdens de schaakpartij door de fysieke schaakstukken aan te raken.

Oefening

Fixeer je aandacht op de beginopstelling. Kijk er zo lang naar totdat ie in je hoofd "verschijnt" als je je ogen dicht doet.

a b c d e f g h
8{{{square}}} black rook{{{square}}} black knight{{{square}}} black bishop{{{square}}} black queen{{{square}}} black king{{{square}}} black bishop{{{square}}} black knight{{{square}}} black rook8
7{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn7
6{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king6
5{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king5
4{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king4
3{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king3
2{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn2
1{{{square}}} white rook{{{square}}} white knight{{{square}}} white bishop{{{square}}} white queen{{{square}}} white king{{{square}}} white bishop{{{square}}} white knight{{{square}}} white rook1
a b c d e f g h
Beginopstelling

Probeer de opstelling voor te stellen na de volgende zetten (wacht na elke zet totdat je scherp in je hoofd de nieuwe opstelling hebt):

  1. c4 e6
  2. d4 d5
  3. Nc3 c6

Oplossing

a b c d e f g h
8{{{square}}} black rook{{{square}}} black knight{{{square}}} black bishop{{{square}}} black queen{{{square}}} black king{{{square}}} black bishop{{{square}}} black knight{{{square}}} black rook8
7{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn7
6{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king6
5{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king5
4{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king4
3{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} white knight{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king3
2{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn2
1{{{square}}} white rook{{{square}}} black king{{{square}}} white bishop{{{square}}} white queen{{{square}}} white king{{{square}}} white bishop{{{square}}} white knight{{{square}}} white rook1
a b c d e f g h
Visualisatie na drie zetten: Semi-Slav Defense: Accelerated Move Order

Deze oefening kun je goed met jezelf doen door alleen schaakzetten te verzamelen (zonder uiteraard plaatjes van de opstelling). Probeer het aantal zetten steeds verder uit te breiden.

Laten we vanuit deze opstelling nog drie zetten verder gaan:

  1. e3 Nd7
  2. b3 Ngf6
  3. Bb2 Bd6

Oplossing

a b c d e f g h
8{{{square}}} black rook{{{square}}} black king{{{square}}} black bishop{{{square}}} black queen{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black rook8
7{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black knight{{{square}}} black king{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn{{{square}}} black pawn7
6{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black pawn{{{square}}} black bishop{{{square}}} black pawn{{{square}}} black knight{{{square}}} black king{{{square}}} black king6
5{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king5
4{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king4
3{{{square}}} black king{{{square}}} white pawn{{{square}}} white knight{{{square}}} black king{{{square}}} white pawn{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king3
2{{{square}}} white pawn{{{square}}} white bishop{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn{{{square}}} white pawn2
1{{{square}}} white rook{{{square}}} black king{{{square}}} black king{{{square}}} white queen{{{square}}} white king{{{square}}} white bishop{{{square}}} white knight{{{square}}} white rook1
a b c d e f g h
Visualisatie na zes zetten: Semi-Slav Defense: Accelerated Move Order

De scherper je in je hoofd de opstellingen kunt vormen, des te beter ben je in visualiseren. Om een goede schaker te worden is het van belang dat die scherpte sterk ontwikkeld is. Een manier om dat ook te ontwikkelen is blind te spelen. Als vanuit de beginopstelling nieuwe opstellingen visualiseren te lastig is, vanwege de vele stukken, dan kan men ook starten het eindspel, met steeds meer overgebleven stukken.

Naarmate men beter wordt in het scherp visualiseren van steeds meer schaakzetten, dan is het ook van belang dit te versnellen. Immers, schaken is ook aan denktijd verbonden. De eerste selectie van zetten die het overwegen waard zijn, wordt gedaan door het onbewuste.

Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.