Maatschappijleer/Maatschappijleer 5 vwo

https://nl.wikibooks.org/wiki/Maatschappijleer/Maatschappijleer_5_vwo

Leerdoelen

Informatievaardigheden

▢ Ik kan voor een vraag bruikbaar bronnenmateriaal verwerven en er gegevens uit selecteren.

▢ Ik kan (verworven) informatie verwerken o.a. met behulp van ICT en daaruit beredeneerde conclusies trekken.

▢ Ik kan een stelling, zowel mondeling als schriftelijk, nuanceren, verdedigen en bestrijden en daarbij gebruikmaken van argumentatie vaardigheden.

Benaderingswijzen

▢ Ik kan concrete maatschappelijke vraagstukken en ontwikkelingen analyseren en daarbij aannemelijk maken wat de relatie is tussen het vraag stuk/probleem en de rechtsstaat, parlementaire democratie, verzorgingsstaat en pluriforme samenleving.

▢ Ik kan concrete maatschappelijke vraagstukken en ontwikkelingen analyseren en daarbij beargumenteren of door het vraagstuk/probleem belangrijke waarden van de rechtsstaat, parlementaire democratie, verzorgingsstaat en pluriforme samenleving in het geding zijn.

▢ Ik kan concrete maatschappelijke vraagstukken en ontwikkelingen analyseren en daarbij beschrijven wat de relatie is tussen het maatschappelijke vraagstuk/probleem en sociale ongelijkheid in de samenleving.

Rechtsstaat

Vrijheidsrechten en plichten; het beginsel rechtsstaat

▢ Ik kan voorbeelden van vrijheidsrechten en plichten die inwoners van Nederland hebben, herleiden tot wetten en artikelen in de Grondwet.

▢ Ik kan de waarden noemen die aan die grondbeginselen ten grondslag liggen.

▢ Ik kan uitleggen wat de beginselen van de rechtsstaat zijn.

De praktijk van de rechtsstaat

▢ Ik kan aan de hand van voorbeelden de spanning weergeven tussen de beginselen van de rechtsstaat enerzijds en de praktijk zoals die door groepen burgers ervaren wordt anderzijds.

Internationale vergelijking en internationale organisaties

▢ Ik kan de waarden en praktijk van de rechtsstaat in Nederland vergelijken met die van enkele andere westerse landen

▢ Ik kan voorbeelden geven van internationale invloed op het Nederlandse beleid en de Nederlandse regelgeving ten aanzien van de praktijk van de rechtsstaat. (vwo)

Parlementaire democratie

Politieke rechten; de structuur van de democratie

▢ Ik kan voorbeelden van politieke rechten die inwoners van Nederland hebben, herleiden tot artikelen in de Grondwet.

▢ Ik kan de waarden noemen die aan democratie ten grondslag liggen.

▢ Ik kan de structuur van de representatieve democratie in Nederland uitleggen op gemeentelijk, provinciaal, landelijk niveau.

▢ Ik kan de structuur van de vertegenwoordiging op EU-niveau uitleggen.

De praktijk van de parlementaire democratie

▢ Ik kan de fasen in het proces van politieke besluitvorming op gemeentelijk, provinciaal en nationaal niveau beschrijven.

▢ Ik kan het verschil beschrijven tussen een parlementair stelsel en een presidentieel stelsel; alsmede tussen een meerderheidsstelsel en een stelsel van evenredige vertegenwoordiging. (vwo)

▢ Ik kan aangeven welke factoren de politieke participatie van burgers beïnvloeden en waarom niet een ieder van zijn of haar politieke rechten gebruik maakt.(vwo)

▢ Ik kan uitleggen dat er spanning bestaat tussen representatie en representativiteit. (vwo)

▢ Ik kan dilemma’s herkennen, die samenhangen met de uitgangspunten van de democratie en de hoofdlijnen van de politieke discussie hierover weergeven.

Internationale vergelijking en internationale organisaties

▢ Ik kan aangeven welke gevolgen de vorming van de Europese Unie heeft voor de politieke rechten van de Europese burger.

Verzorgingsstaat

Geschiedenis van de verzorgingsstaat

▢ Ik kan uitleggen onder invloed van welke factoren de verzorgingsstaat zich in Nederland heeft ontwikkeld na de tweede wereldoorlog en welke actoren erbij betrokken zijn.

Sociale rechten en plichten; kenmerken van een verzorgingsstaat

▢ Ik kan voorbeelden van sociale rechten en plichten die inwoners van Nederland hebben, herleiden tot wetten en artikelen in de Grondwet.

▢ Ik kan de waarden noemen die ten grondslag liggen aan de verzorgingsstaat.

▢ Ik kan kenmerken van de Nederlandse verzorgingsstaat beschrijven.

De praktijk van de verzorgingsstaat

▢ Ik kan hoofdlijnen aangeven van politieke discussies over de praktijk van de verzorgingsstaat.

▢ Ik kan het proces beschrijven van een mogelijk terugtredende rol van de verzorgingsstaat en de wisselwerking die zich daarbij voordoet tussen politiek en samenleving. (vwo)

▢ Ik kan de relatie tussen de verzorgingsstaat en sociale ongelijkheid uitleggen.

Internationale vergelijking en internationale organisaties

▢ Ik kan een vergelijking maken tussen de Nederlandse verzorgingsstaat en die in een ander westers land. (vwo)

▢ Ik kan aangeven welke gevolgen de vorming van de Europese Unie heeft voor de sociale rechten van de Europese burger.

Pluriforme samenleving

Geschiedenis van de pluriforme samenleving

▢ Ik kan kan uitleggen onder invloed van welke factoren de huidige pluriforme samenleving in Nederland is ontstaan en welke actoren erbij betrokken zijn.

Grondrechten die horen bij de pluriforme samenleving

▢ Ik kan voorbeelden van grondrechten die horen bij de pluriforme samenleving, herleiden tot artikelen in de Grondwet.

▢ Ik kan de waarden noemen die ten grondslag liggen aan de grondrechten.

▢ Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen morele verplichtingen en plichten.

▢ Ik kan kenmerken van een pluriforme samenleving beschrijven.

De praktijk van de pluriforme samenleving

▢ Ik kan op basis van bronnen de verschillen in leefomstandigheden, gewoonten en gebruiken van (afstammelingen van) migranten enerzijds en de autochtone meerderheid van de bevolking anderzijds verklaren.

▢ Ik kan uitleggen welke verschijnselen verband houden met toenemende of afnemende sociale cohesie. (vwo)

▢ Ik kan het beleid van de politiek ten aanzien van etnische minderheden en vreemdelingen/asielzoekers terugvoeren op (inter)nationale documenten.

▢ Ik kan de standpunten van politieke partijen met betrekking tot vluchtelingen en migranten vergelijken en becommentariëren.

▢ Ik kan verschillende visies weergeven met het oog op de mogelijkheid om waarden te formuleren als basis voor verklaringen waarin aan alle mensen bepaalde rechten worden toegekend. (vwo)

Internationale vergelijking en internationale organisaties

▢ Ik kan aangeven welke gevolgen de Europese integratie heeft voor de Nederlandse cultuur en identiteit.

▢ Ik kan een vergelijking maken tussen de Nederlandse maatschappij en een ander West-Europees land naar posities en kansen van migranten. (vwo)

Lesoverzicht

Les	Domein	Hoofdstuk	Inhoud
1	Wat is maatschappijleer?	1 & 2	Maatschappelijke vraagstukken Kennis van zaken
2	Rechtsstaat	1 t/m 5	Oorsprong rechtsstaat Grondrechten Legaliteitsbeginsel Trias politica: scheiding en evenwicht van machten Rechtsgebieden
3	Rechtsstaat	6 t/m 9	Strafrecht: opsporing en vervolging Strafrecht: berechting De rechtsstaat in internationaal perspectief Big data: kansen en bedreigingen
4	Parlementaire democratie	1 t/m 3	Wat is democratie? Politieke stromingen Politieke partijen
5	Parlementaire democratie	4 t/m 6	Verkiezingen Regering en parlement Invloed op besluitvorming
6	Parlementaire democratie	7 t/m 9	Gemeente en provincie Internationale politiek Democratie en uitdagingen
7	Pluriforme samenleving	1 t/m 3	Verschil en verdraagzaamheid Cultuur en identiteit Immigratielanden vergeleken
8	Pluriforme samenleving	4 t/m 6	Motieven om te migreren Migratie als vergelijking en als verlies Patronen van integratie
9	Pluriforme samenleving	7 & 8	Bronnen van burgerschap Europese dilemma's
10	Verzorgingsstaat	1 t/m 3	Wat is een verzorgingsstaat? Ontstaan verzorgingsstaat Sociale partners en de overheid
11	Verzorgingsstaat	4 & 5	Verzorgingsstaat, de praktijk Werk en sociale mobiliteit
12	Verzorgingsstaat	6 & 7	Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt De verzorgingsstaat onder druk

Lesverloop

Onderstaande indeling is afgestemd op een les van 100 minuten.

Tijd	Activiteit
00.00	Aanvang les
00.05	Terugblik op de vorige les
00.10	Vragen naar aanleiding van de vorige les
00.20	Nieuwe lesinhoud
00.30	Opdracht bij de nieuwe lesinhoud
00.45	Klassikaal lezen
00.55	Klassikaal bespreken
01.00	Zelfstudie in groepjes
01.20	Uitwisselen
01.30	Klassikaal evalueren
01.35	Huiswerk
01.40	Einde les

Lesinhoud

• Les 1: Wat is maatschappijleer?
• Les 2: Rechtsstaat I
• Les 3: Rechtsstaat II
• Les 4: Parlementaire democratie I
• Les 5: Parlementaire democratie II
• Les 6: Parlementaire democratie III
• Les 7: Pluriforme samenleving I
• Les 8: Pluriforme samenleving II
• Les 9: Pluriforme samenleving III
• Les 10: Verzorgingsstaat I
• Les 11: Verzorgingsstaat II
• Les 12: Verzorgingsstaat III

Samenvatting

Samenvatting Thema's Maatschappijleer

Opdracht

Maak een samenvatting van een onderdeel uit Thema's Maatschappijleer. Schrijf de samenvatting in correct Nederlands, volledig in eigen woorden en gebruik tussen de 150 en 250 woorden. Doe dit door één van de onderdelen in de samenvatting hierboven te bewerken.

Houd bij het schrijven ook rekening met:

• tussenkopjes
• witregels en tekstafbreking
• opmaakstijlen als vet en cursief
• gebruik van afbeeldingen

Als je meer wilt weten over Wikibooks en hoe je teksten kunt opmaken, kijk dan op de hoofdpagina van Wikibooks of ga direct naar de instructies: https://nl.wikibooks.org/wiki/Wikibooks:Instructies.

Onderwerpen bij de opdracht

ML.1.1 Samenleven en afspraken maken*
ML.1.2 De vier thema's van maatschappijleer
ML.1.3 De kernconcepten*
ML.2.1 Betrouwbaarheid van informatie
ML.2.2 Beeldvorming en gevolgen*
ML.2.3 Beïnvloeding door de media
DR.1 Idee en oorsprong va de rechtsstaat*
DR.1.1 Wat is een rechtsstaat?*
DR.1.2 Hoe is de rechtsstaat ontstaan?*
DR.1.3 De eerste rechtsstaten
DR.2.1 Ontstaan van de Grondwet*
DR.2.2 Wat staat er in de grondwet
DR.2.3 Wat zijn grenzen van onze vrijheid
DR.3.1 Legaliteitsbeginsel en de rechtsstaat
DR.4.1 Ontstaan en doel van de trias politica*
DR.4.2 De drie machten in Nederland
DR.5.1 Burger tegenover burger
DR.6.1 De rechtsstaat en het strafrecht*
DR.6.2 Het strafproces*
DR.6.3 Veiligheid, vrijheid
DR.7.1 Voor de rechter*
DR.7.2 De straf*
DR.8.2 Nederland en de VS vergeleken*
PD.1.1 De wereld bedekt met staten
PD.1.2 Het belang van politiek
PD.1.3 Democratie*
PD.1.4 Dictatuur*
PD.2.1 Wat is een ideologie?
PD.2.2 De drie hoofdstromingen*
PD.2.3 Andere politieke richtingen*
PD.3 Politieke partijen*
PD.4.1 Hoe kiezen wij?*
PD.4.2 Na de verkiezingen
PD.5.1 De regering*
PD.5.2 Het parlement*
PD.5.3 Van wetsvoorstel tot wet*
PD.5.4 Wie heeft de meeste macht?
PD.6.1 Strijden met woorden
PD.6.2 Het systeem van politieke besluitvorming
PD.6.3 Politieke actoren*
PD.7.1 Decentralisatie
PD.7.2 De provincie
PD.7.3 Gemeente*
PD.8.1 De Europese Unie*
PD.8.2 De Verenigde Naties*
PD.8.3 De NAVO
PD.9.1 Democratie is niet vanzelfsprekend
PD.9.2 Randvoorwaarden voor democratie
PS.1.1 De langzame eenwording van Nederland*
PS.1.2 Zijn wij tolerant?
PS.1.3 Democratie van natte voeten
PS.2.1 Wat is een cultuur?*
PS.2.2 De functies van een cultuur*
PS.2.3 Hoe wordt cultuur overgedragen?*
PS.2.4 Waarin verschillen culturen?*
PS.2.5 De betekenis van vooroordelen
PS.3.1 Lange geschiedenis van immigratie
PS.3.2 Terminologie
PS.3.3 Internationale vergelijkingen*
PS.4 Motieven om te migreren*
PS.4.1 Arbeidsmigranten
PS.4.2 Postkoloniale migranten
PS.4.5 Internationale verdragen*
PS.5.1 Verandering van generaties
PS.6.1 Drie reacties op verandering*
PS.6.2 Vermijding en segregatie
PS.7.2 Wat moeten we weten als burger?
PS.8.2 Hoe kijken we naar vluchtelingen?*
PS.8.3 Kan Europa één gemeenschap worden?
VZS.1.1 Nederland als verzorgingsstaat*
VZS.1.2 Tussen plan en vrije markt
VZS.1.3 Drie typen verzorgingsstaten*
VZS.2.1 Het begin van de verzorgingsstaat
VZS.2.2 Opbouw van de verzorgingsstaat*
VZS.2.3 Uitbouw van de verzorgingsstaat*
VZS.3.1 Hoofdrolspelers
VZS.4.1 Onderwijs
VZS.5.1 Waarom werken we?
VZS.6.1 Vraag een aanbod van arbeid