Quenya/Stamvormen: verschil tussen versies
kGeen bewerkingssamenvatting |
k sub |
||
Regel 3: | Regel 3: | ||
::'''elen''' / '''eleni''' "ster" |
::'''elen''' / '''eleni''' "ster" |
||
::'''talan''' / '''talami''' "vloer" |
::'''talan''' / '''talami''' "vloer" |
||
Waarom heeft '''talami''' een '''m''' in het meervoud? Op de pagina [[Quenya/Substantieven|Substantieven]] hebben we gezegd dat '''talam'''- de stam van '''talan''' was en dat we daarom '''talan (talam-)''' in woordenlijsten vinden. |
Waarom heeft '''talami''' een '''m''' in het meervoud? Op de pagina [[Quenya/Substantieven|Substantieven]] hebben we gezegd dat '''talam'''- de stam van '''talan''' was en dat we daarom '''talan (talam-)''' in woordenlijsten vinden. |
||
Regel 10: | Regel 9: | ||
De reden hiervoor is dat in modern Quenya een '''m''' niet langer toegelaten is op het einde van een woord (zie [[Quenya/Fonologie|Fonologie]]). Het woord ''talam'' evolueerde bijgevolg naar '''talan''' met '''talam'''- als stamvorm voor alle andere naamvallen en getallen. |
De reden hiervoor is dat in modern Quenya een '''m''' niet langer toegelaten is op het einde van een woord (zie [[Quenya/Fonologie|Fonologie]]). Het woord ''talam'' evolueerde bijgevolg naar '''talan''' met '''talam'''- als stamvorm voor alle andere naamvallen en getallen. |
||
Alle substantieven met een u-duaal die tot een van de categorieën op deze pagina behoren, gebruiken de stamvorm in het duaal maar verder zijn ze regelmatig (we gebruiken '''toron''', '''torn'''- "broer"): |
Alle substantieven met een u-duaal die tot een van de categorieën op deze pagina behoren, gebruiken de stamvorm in het duaal maar verder zijn ze regelmatig (we gebruiken '''toron''', '''torn'''- "broer"): |
||
::Nom. '''tornu''', Gen. '''tornuo''', Poss. '''tornuva''', Dat. '''tornun''', |
::Nom. '''tornu''', Gen. '''tornuo''', Poss. '''tornuva''', Dat. '''tornun''', |
||
::Abl. '''tornullo''', All. '''tornunna''', Loc. '''tornussë''', Instr. '''tornunen''', Resp. '''tornus'''. |
::Abl. '''tornullo''', All. '''tornunna''', Loc. '''tornussë''', Instr. '''tornunen''', Resp. '''tornus'''. |
||
De onregelmatige stamvormen kan je op een afzonderlijke pagina terugvinden: |
De onregelmatige stamvormen kan je op een afzonderlijke pagina terugvinden: |
||
[[Quenya/Speciale stamvormen|Speciale stamvormen]]. |
[[Quenya/Speciale stamvormen|Speciale stamvormen]]. |
||
== '''d'''/'''t'''-stammen == |
== '''d'''/'''t'''-stammen == |
||
Regel 29: | Regel 22: | ||
De tweede groep eindigt op –'''n''', –'''r''' of –'''s''' ze voegen -'''t''' bij om tot de stamvorm te komen. |
De tweede groep eindigt op –'''n''', –'''r''' of –'''s''' ze voegen -'''t''' bij om tot de stamvorm te komen. |
||
De pagina [[Quenya/Substantieven: d/t-stammen|Substantieven: d/t-stammen]] bevat een overzicht van alle gekende substantieven in deze categorie. |
De pagina [[Quenya/Substantieven: d/t-stammen|Substantieven: d/t-stammen]] bevat een overzicht van alle gekende substantieven in deze categorie. |
||
De adjectieven op –'''n''' behoren waarschijnlijk ook tot de '''d'''-stammen (PE 14 pg. 77): |
De adjectieven op –'''n''' behoren waarschijnlijk ook tot de '''d'''-stammen (PE 14 pg. 77): |
||
::'''i hwarindi''' "de scheven" |
::'''i hwarindi''' "de scheven" |
||
::'''hwarindi neri''' "scheve mannen" |
::'''hwarindi neri''' "scheve mannen" |
||
Als ze gebruikt worden als laatste verbogen woord (zie [[Quenya/Verbogen adjectieven|Verbogen adjectieven]]), dan krijgen ze de klinkers –'''e'''– of –'''i'''– tussen de stam en de uitgang: |
Als ze gebruikt worden als laatste verbogen woord (zie [[Quenya/Verbogen adjectieven|Verbogen adjectieven]]), dan krijgen ze de klinkers –'''e'''– of –'''i'''– tussen de stam en de uitgang: |
||
::'''harma furindessë''' "in een verborgen schat" |
::'''harma furindessë''' "in een verborgen schat" |
||
::'''urur úrindinen''' "met gloeiende vuren" |
::'''urur úrindinen''' "met gloeiende vuren" |
||
De verbuiging van de '''d'''- en '''t'''-stammen is regelmatig behalve in de possessief enkelvoud. Deze naamval maakt gebruik van de nominatief enkelvoud en de uitgang –'''wa''' (alle substantieven in deze categorie hebben u-dualen): |
De verbuiging van de '''d'''- en '''t'''-stammen is regelmatig behalve in de possessief enkelvoud. Deze naamval maakt gebruik van de nominatief enkelvoud en de uitgang –'''wa''' (alle substantieven in deze categorie hebben u-dualen): |
||
{| border="1" cellpadding = "5" |
{| border="1" cellpadding = "5" |
||
Regel 57: | Regel 43: | ||
! width="90px" | part. meerv. |
! width="90px" | part. meerv. |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''nominatief''' || fion || fiondi || fiondu || fiondeli |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''genitief''' || fiondo || fiondion || fionduo || fiondelion |
||
| fionduo || fiondelion |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''possessief''' || <u>fionwa</u> || fiondiva || fionduva || fiondelíva |
||
| fionduva || fiondelíva |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''datief''' || fionden || fiondin || fiondun || fiondelin |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''ablatief''' || fiondello || fiondillon(r) || fiondullo || fiondelillo(n)(r) |
||
| fiondullo || fiondelillo(n)(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''allatief''' || fiondenna || fiondinnar || fiondunna || fiondelinna(r) |
||
| fiondunna || fiondelinna(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''locatief''' || fiondessë || fiondissen || fiondussë || fiondelisse(n) |
||
| fiondussë || fiondelisse(n) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''instrumentalis''' || fiondenen || fiondinen || fiondunen || fiondelínen |
||
| fiondunen || fiondelínen |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''respectief''' || fiondes || fiondis || fiondus || fiondelis |
||
| fiondus || fiondelis |
|||
|} |
|} |
||
==Samengetrokken stammen== |
==Samengetrokken stammen== |
||
Een andere groep verliest de klinker van de tweede lettergreep. De stamvorm is daarom een samengetrokken vorm van de nominatief. |
Een andere groep verliest de klinker van de tweede lettergreep. De stamvorm is daarom een samengetrokken vorm van de nominatief. |
||
Volgende substantieven behoren tot deze groep: |
Volgende substantieven behoren tot deze groep: |
||
Regel 99: | Regel 74: | ||
::'''soron''', '''sorn'''- "arend" |
::'''soron''', '''sorn'''- "arend" |
||
::'''toron''', '''torn'''- "broer" |
::'''toron''', '''torn'''- "broer" |
||
Nogal wat naamvallen gebruiken echter de nominatief in plaats van de stamvorm om deze naamvallen te vormen. Ook in het partitief meervoud vertrekken we van de nominatief: |
Nogal wat naamvallen gebruiken echter de nominatief in plaats van de stamvorm om deze naamvallen te vormen. Ook in het partitief meervoud vertrekken we van de nominatief: |
||
{| border="1" cellpadding = "5" |
{| border="1" cellpadding = "5" |
||
Regel 114: | Regel 85: | ||
! width="90px" | part. meerv. |
! width="90px" | part. meerv. |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''nominatief''' || haran || harni || harnet || haralli |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''genitief''' || harno || harnion || <u>haranto</u> || harallion |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''possessief''' || <u>haranwa</u> || harniva || harnetwa || haralliva |
||
| harnetwa || haralliva |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''datief''' || harnen || harnin || harnent || harallin |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''ablatief''' || <u>harallo</u> || harnillon(r) || harelto || harallillo(n)(r) |
||
| harelto || harallillo(n)(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''allatief''' || <u>haranna</u> || harninnar || harnenta || harallinna(r) |
||
| harnenta || harallinna(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''locatief''' || <u>harandë</u> || harnissen || harnetsë || harallisse(n) |
||
| harnetsë || harallisse(n) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''instrumentalis''' || <u>harannen</u> || harninen || harnenten || harallinen |
||
| harninen || harnenten || harallinen |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''respectief''' || harnes || harnis || harnetes || harallis |
||
| harnetes || harallis |
|||
|} |
|} |
||
Er is in deze categorie een tweede groep waar de klinker + '''n''' in de nominatief beide verdwenen zijn: |
Er is in deze categorie een tweede groep waar de klinker + '''n''' in de nominatief beide verdwenen zijn: |
||
Regel 149: | Regel 112: | ||
en ook |
en ook |
||
::'''seler''', '''sell'''- "zus" |
::'''seler''', '''sell'''- "zus" |
||
In het enkelvoud zijn er slechts twee uitzonderingen: |
In het enkelvoud zijn er slechts twee uitzonderingen: |
||
{| border="1" cellpadding = "5" |
{| border="1" cellpadding = "5" |
||
Regel 162: | Regel 123: | ||
! width="90px" | part. meerv. |
! width="90px" | part. meerv. |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''nominatief''' || seler || selli || sellet || selli |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''genitief''' || sello || sellion || <u>selerto</u> || sellion |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''possessief''' || <u>selerwa</u> || selliva || selletwa || selliva |
||
| selletwa || selliva |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''datief''' || sellen || sellin || sellent || sellin |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''ablatief''' || sellello || sellillon(r) || sellelto || sellillo(n)(r) |
||
| sellelto || sellillo(n)(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''allatief''' || sellenna || sellinnar || sellenta || sellinna(r) |
||
| sellenta || sellinna(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''locatief''' || sellessë || sellissen || selletsë || sellisse(n) |
||
| selletsë || sellisse(n) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''instrumentalis''' || <u>selernen</u> || sellinen || sellenten || sellinen |
||
| sellinen || sellenten || sellinen |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''respectief''' || selles || sellis || selletes || sellis |
||
| selletes || sellis |
|||
|} |
|} |
||
== Verdubbelde stammen == |
|||
==Verdubbelde stammen== |
|||
Er zijn buiten deze ook substantieven op -'''t''' die een verdubbelde stam hebben, maar deze kan je vinden op de pagina [[Quenya/Speciale stamvormen|Speciale stamvormen]]. |
Er zijn buiten deze ook substantieven op -'''t''' die een verdubbelde stam hebben, maar deze kan je vinden op de pagina [[Quenya/Speciale stamvormen|Speciale stamvormen]]. |
||
=== Verdubbelde stammen op '''ss''' === |
|||
===verdubbelde stammen op '''ss'''=== |
|||
Een aantal woorden verdubbelen de eind-'''s''': |
Een aantal woorden verdubbelen de eind-'''s''': |
||
::'''calas''', '''calass'''- "koper" |
::'''calas''', '''calass'''- "koper" |
||
::'''coimas''', '''coimass'''- "lembas" |
::'''coimas''', '''coimass'''- "lembas" <sup>[1]</sup> |
||
::'''eques''', '''equess'''- "uitspraak" |
::'''eques''', '''equess'''- "uitspraak" |
||
::'''falas''', '''falass'''- "kust" |
::'''falas''', '''falass'''- "kust" |
||
Regel 210: | Regel 160: | ||
::'''nes''', '''ness'''- "weide" |
::'''nes''', '''ness'''- "weide" |
||
::'''niquis''', '''niquiss'''- "rijm, ijsaanslag" |
::'''niquis''', '''niquiss'''- "rijm, ijsaanslag" |
||
::'''nís''', '''niss'''- "vrouw" |
::'''nís''', '''niss'''- "vrouw" <sup>[2]</sup> |
||
::'''oinalis''', '''oinaliss'''- "zalf" |
::'''oinalis''', '''oinaliss'''- "zalf" |
||
::'''olos''', '''oloss'''- "sneeuw" ^^^ |
::'''olos''', '''oloss'''- "sneeuw" ^^^<sup>[3]</sup> |
||
::'''sintilis''', '''sintiliss'''- "schittering (van een kristal)" |
::'''sintilis''', '''sintiliss'''- "schittering (van een kristal)" |
||
::'''tiris''', '''tiriss'''- "wacht" |
::'''tiris''', '''tiriss'''- "wacht" |
||
Regel 219: | Regel 169: | ||
De eigennaam '''Tulcas''' behoort ook tot deze groep. |
De eigennaam '''Tulcas''' behoort ook tot deze groep. |
||
<small> |
<small> |
||
<sup>[1]</sup> '''coimas''' heeft ook de stemvorm '''coimast'''-. |
|||
</small> |
</small> |
||
<small> |
<small> |
||
<sup>[2]</sup> De lange '''í''' wordt kort voor dubbele medeklinkers. |
|||
</small> |
</small> |
||
<small> |
<small> |
||
<sup>[3]</sup> Dit woord heeft ook '''olossë''' als nominatief. Het mag niet verward worden met '''olos''' "droom" dit woord heeft een onregelmatige stamvorm (see [[Quenya/Speciale stamvormen|Speciale stamvormen]]). |
|||
</small> |
</small> |
||
{| border="1" cellpadding = "5" |
{| border="1" cellpadding = "5" |
||
Regel 244: | Regel 190: | ||
! width="90px" | part. meerv. |
! width="90px" | part. meerv. |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''nominatief''' || falas || falassi || falasset || falasseli |
||
| falasset || falasseli |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''genitief''' || falasso || falassion || <u>falasto</u> || falasselion |
||
| <u>falasto</u> || falasselion |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''possessief''' || falasseva || falassiva || falassetwa || falasselíva |
||
| falassetwa || falasselíva |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''datief''' || falassen || falassin || falassent || falasselin |
||
| falassent || falasselin |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''ablatief''' || falassello || falassillon(r) || falasselto || falasselillo(n)(r) |
||
| falasselto || falasselillo(n)(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''allatief''' || falassenna || falassinnar || falassenta || falasselinna(r) |
||
| falassenta || falasselinna(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''locatief''' || <u>falassë</u> || <u>falassen</u> |
||
| falassetsë || falasselisse(n) |
| falassetsë || falasselisse(n) |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''instrumentalis''' || falassenen || falassinen || falssenten || falasselínen |
||
| falssenten || falasselínen |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''respectief''' || falasses || falassis || falassetes || falasselis |
||
| falassetes || falasselis |
|||
|} |
|} |
||
Het woord '''solor''' "branding" heeft als stamvorm '''soloss'''- en volgt eveneens deze verbuiging behalve de possessief enkelvoud '''solorwa'''. |
Het woord '''solor''' "branding" heeft als stamvorm '''soloss'''- en volgt eveneens deze verbuiging behalve de possessief enkelvoud '''solorwa'''. |
||
=== Verdubbelde stammen op '''ll'''/'''nn''' === |
|||
===verdubbelde stammen op '''ll'''/'''nn'''=== |
|||
Eind-'''l''' en -'''n''' kunnen ook verdubbeld worden: |
Eind-'''l''' en -'''n''' kunnen ook verdubbeld worden: |
||
Regel 287: | Regel 222: | ||
::'''sil''', '''sill'''- "maan" |
::'''sil''', '''sill'''- "maan" |
||
::'''tol''', '''toll'''- "eiland" ^ |
::'''tol''', '''toll'''- "eiland" ^ |
||
::'''ailin''', '''ailinn'''- "meer" |
::'''ailin''', '''ailinn'''- "meer" |
||
::'''cailen''', '''cailenn'''- "keel" |
::'''cailen''', '''cailenn'''- "keel" |
||
Regel 306: | Regel 240: | ||
::'''túrin''', '''túrinn'''- "provincie" |
::'''túrin''', '''túrinn'''- "provincie" |
||
::'''wilin''', '''wilinn'''- "vogel" |
::'''wilin''', '''wilinn'''- "vogel" |
||
De eigennaam '''Silmaril''' behoort ook tot deze categorie. |
De eigennaam '''Silmaril''' behoort ook tot deze categorie. |
||
<small> |
<small> |
||
^ De naamvallen van '''tol''' worden gevormd door –'''o'''– tussen de stam en de uitgang te plaatsen (zie [[Quenya/Speciale stamvormen|Speciale stamvormen]]). |
^ De naamvallen van '''tol''' worden gevormd door –'''o'''– tussen de stam en de uitgang te plaatsen (zie [[Quenya/Speciale stamvormen|Speciale stamvormen]]). |
||
</small> |
</small> |
||
De uitzonderlijke naamvallen zijn: possessief enkelvoud, allatief of ablatief enkelvoud en meervoud, en alle naamvallen van het partitief meervoud. |
De uitzonderlijke naamvallen zijn: possessief enkelvoud, allatief of ablatief enkelvoud en meervoud, en alle naamvallen van het partitief meervoud. |
||
{| border="1" cellpadding = "5" |
{| border="1" cellpadding = "5" |
||
Regel 328: | Regel 257: | ||
! width="90px" | part. meerv. |
! width="90px" | part. meerv. |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''nominatief''' || amil || amilli || amillet || amilli |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''genitief''' || amillo || amillion || <u>amilto</u> || amillion |
||
| <u>amilto</u> || amillion |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''possessief''' || <u>amilwa</u> || amilliva || amilletwa || amilliva |
||
| amilletwa || amilliva |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''datief''' || amillen || amillin || amillent || amillin |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''ablatief''' || <u>amillo</u> || <u>amillon(r)</u> || amillelto || amillillo(n)(r) |
||
| amillelto || amillillo(n)(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''allatief''' || amillenna || amillinnar || amillenta || amillinna(r) |
||
| amillenta || amillinna(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''locatief''' || amillessë || amillissen || amilletsë || amillisse(n) |
||
| amilletsë || amillisse(n) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''instrumentalis''' || amillenen || amillinen || amillenten || amillinen |
||
| amillenten || amillinen |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''respectief''' || amilles || amillis || amilletes || amillis |
||
| amilletes || amillis |
|||
|} |
|} |
||
{| border="1" cellpadding = "5" |
{| border="1" cellpadding = "5" |
||
Regel 364: | Regel 284: | ||
! width="90px" | part. meerv. |
! width="90px" | part. meerv. |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''nominatief''' || olwen || olwenni || olwennet || olwelli |
||
| olwennet || olwelli |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''genitief''' || olwenno || olwennion || <u>olwento</u> || olwellion |
||
| <u>olwento</u> || olwellion |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''possessief''' || <u>olwenwa</u> || olwenniva || olwennetwa || olwelliva |
||
| olwennetwa || olwelliva |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''datief''' || olwennen || olwennin || olwennent || olwellin |
||
| olwennent || olwellin |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''ablatief''' || olwennello || olwennillon(r) || olwennelto || olwellillo(n)(r) |
||
| olwennelto || olwellillo(n)(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''allatief''' || <u>olwenna</u> || <u>olwennar</u> || olwennenta || olwellinna(r) |
||
| olwennenta || olwellinna(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''locatief''' || olwennessë || olwennissen || olwennetsë || olwellisse(n) |
||
| olwennetsë || olwellisse(n) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''instrumentalis''' || olwennenen || olwenninen || olwennenten || olwellinen |
||
| olwennenten || olwellinen |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''respectief''' || olwennes || olwennis || olwennetes || olwellis |
||
| olwennetes || olwellis |
|||
|} |
|} |
||
=== Verdubbelde stammen op '''rr''' === |
|||
===verdubbelde stammen op '''rr'''=== |
|||
::'''condor''', '''condorr'''- "krijger" |
::'''condor''', '''condorr'''- "krijger" |
||
Regel 404: | Regel 313: | ||
::'''milnar''', '''milnarr'''- "akker" |
::'''milnar''', '''milnarr'''- "akker" |
||
::'''neldor''', '''neldorr'''- "beuk" |
::'''neldor''', '''neldorr'''- "beuk" |
||
Ze worden als volgt verbogen: |
Ze worden als volgt verbogen: |
||
Regel 416: | Regel 324: | ||
! width="90px" | part. meerv. |
! width="90px" | part. meerv. |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''nominatief''' || lar || larri || larret || lalli |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''genitief''' || larro || larrion || <u>larto</u> || lallion |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''possessief''' || <u>larwa</u> || larriva || larretwa || lalliva |
||
| larretwa || lalliva |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''datief''' || larren || larrin || larrent || lallin |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''ablatief''' || larrello || larrillon(r) || larrelto || lallillo(n)(r) |
||
| larrelto || lallillo(n)(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''allatief''' || larrenna || larrennar || larrenta || lallinna(r) |
||
| larrenta || lallinna(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''locatief''' || larressë || larrissen || larretsë || lallisse(n) |
||
| larretsë || lallisse(n) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''instrumentalis''' || larrenen || larrinen || larrenten || lallinen |
||
| larrenten || lallinen |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''respectief''' || larres || larris || larretes || lallis |
||
| larretes || lallis |
|||
|} |
|} |
||
== '''m'''-stammen == |
|||
=='''m'''-stammen== |
|||
Zoals verteld in de inleiding van deze pagina is de letter '''m''' niet langer toegelaten op het einden van een woord en verandert in een '''n''' in de nominatief: |
Zoals verteld in de inleiding van deze pagina is de letter '''m''' niet langer toegelaten op het einden van een woord en verandert in een '''n''' in de nominatief: |
||
Regel 453: | Regel 352: | ||
::'''ran''', '''ram'''- "geluid" |
::'''ran''', '''ram'''- "geluid" |
||
::'''talan''', '''talam'''- "vloer" |
::'''talan''', '''talam'''- "vloer" |
||
Deze woorden hebben een uitzonderlijke locatief, instrumentalis en partitief meervoud: |
Deze woorden hebben een uitzonderlijke locatief, instrumentalis en partitief meervoud: |
||
{| border="1" cellpadding = "5" |
{| border="1" cellpadding = "5" |
||
Regel 466: | Regel 363: | ||
! width="90px" | part. meerv. |
! width="90px" | part. meerv. |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''nominatief''' || men || memi || memet || melli |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''genitief''' || memo || memion || <u>mento</u> || mellion |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''possessief''' || memeva || memiva || memetwa || melliva |
||
| memetwa || melliva |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''datief''' || memen || memin || mement || mellin |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''ablatief''' || memello || memillon(r) || memelto || mellillo(n)(r) |
||
| memelto || mellillo(n)(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''allatief''' || memenna || meminnar || mementa || mellinna(r) |
||
| mementa || mellinna(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''locatief''' || <u>mendë</u> || memissen || memetsë || mellisse(n) |
||
| memetsë || mellisse(n) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''instrumentalis''' || <u>memnen</u> || meminen || mementen || mellinen |
||
| meminen || mementen || mellinen |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''respectief''' || memes || memis || memetes || mellis |
||
|} |
|} |
||
De woorden met stamvorm op -'''ng''' gedragen zich net als deze woorden: |
De woorden met stamvorm op -'''ng''' gedragen zich net als deze woorden: |
||
Regel 499: | Regel 389: | ||
Maar de instrumentalis is regelmatig: '''fengenen'''. |
Maar de instrumentalis is regelmatig: '''fengenen'''. |
||
== '''c'''-stammen == |
|||
=='''c'''-stammen== |
|||
Vier woorden eindigden oorspronkelijk op -'''c''', deze letter is niet meer toegelaten op het einde van een woord: |
Vier woorden eindigden oorspronkelijk op -'''c''', deze letter is niet meer toegelaten op het einde van een woord: |
||
Regel 509: | Regel 396: | ||
::'''oryat''', '''oryac'''- "das (dier)" |
::'''oryat''', '''oryac'''- "das (dier)" |
||
::'''quesset''', '''quessec'''- "kussen" |
::'''quesset''', '''quessec'''- "kussen" |
||
{| border="1" cellpadding = "5" |
{| border="1" cellpadding = "5" |
||
Regel 520: | Regel 405: | ||
! width="90px" | part. meerv. |
! width="90px" | part. meerv. |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''nominatief''' || filit || filici || filicu || filiceli |
||
| filicu || filiceli |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''genitief''' || filico || filicion || filicuo || filicelion |
||
| filicuo || filicelion |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''possessief''' || <u>filiqua</u> || filiciva || filicuva || filicelíva |
||
| filicuva || filicelíva |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''datief''' || filicen || filicin || filicun || filicelin |
||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''ablatief''' || filicello || filicillon(r) || filicullo || filicelillo(n)(r) |
||
| filicullo || filicelillo(n)(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''allatief''' || filicenna || filicinnar || filicunna || filicelinna(r) |
||
| filicunna || filicelinna(r) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''locatief''' || <u>filixë</u> || filicissen || filicussë || filicelisse(n) |
||
| filicussë || filicelisse(n) |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''instrumentalis''' || <u>filincen</u> || filicinen || filicunen || filicelínen |
||
| filicinen || filicunen || filicelínen |
|||
|----- |
|----- |
||
| |
| '''respectief''' || filices || filicis || filicus || filicelis |
||
| filicus || filicelis |
|||
|} |
|} |
||
De locatief van '''nelet''' is '''neletsë''', maar verder wordt het verbogen als de andere drie woorden. |
De locatief van '''nelet''' is '''neletsë''', maar verder wordt het verbogen als de andere drie woorden. |
||
Regel 555: | Regel 431: | ||
>> [[Quenya]] >> [[Quenya/Substantieven]] >> [[Quenya/Stamvormen]] |
>> [[Quenya]] >> [[Quenya/Substantieven]] >> [[Quenya/Stamvormen]] |
||
{{sub}} |
|||
[[Category:Quenya|Substantieven]] |
Versie van 24 sep 2016 16:36
Een aantal wijzigingen die we in modern Quenya terugvinden, lijken op het eerste zicht nogal onregelmatig. Als we echter eens naar hun origine in Oud-Elfs kijken dan kunnen we ze wel verklaren. Bekijk volgende voorbeelden:
- aran / arani "koning"
- elen / eleni "ster"
- talan / talami "vloer"
Waarom heeft talami een m in het meervoud? Op de pagina Substantieven hebben we gezegd dat talam- de stam van talan was en dat we daarom talan (talam-) in woordenlijsten vinden.
Maar als we dit woord opzoeken in een Oud-Elfse woordenlijst dan vinden we talam. De stamvorm is dus eigenlijk gewoon de Oud-Elfse vorm van het woord en de basisvorm talan is eigenlijk de onregelmatigheid.
De reden hiervoor is dat in modern Quenya een m niet langer toegelaten is op het einde van een woord (zie Fonologie). Het woord talam evolueerde bijgevolg naar talan met talam- als stamvorm voor alle andere naamvallen en getallen.
Alle substantieven met een u-duaal die tot een van de categorieën op deze pagina behoren, gebruiken de stamvorm in het duaal maar verder zijn ze regelmatig (we gebruiken toron, torn- "broer"):
- Nom. tornu, Gen. tornuo, Poss. tornuva, Dat. tornun,
- Abl. tornullo, All. tornunna, Loc. tornussë, Instr. tornunen, Resp. tornus.
De onregelmatige stamvormen kan je op een afzonderlijke pagina terugvinden: Speciale stamvormen.
d/t-stammen
De eerste groep eindigt op –n, –r of –l. Hun stamvormen worden gevormd door een extra –d–.
De tweede groep eindigt op –n, –r of –s ze voegen -t bij om tot de stamvorm te komen.
De pagina Substantieven: d/t-stammen bevat een overzicht van alle gekende substantieven in deze categorie.
De adjectieven op –n behoren waarschijnlijk ook tot de d-stammen (PE 14 pg. 77):
- i hwarindi "de scheven"
- hwarindi neri "scheve mannen"
Als ze gebruikt worden als laatste verbogen woord (zie Verbogen adjectieven), dan krijgen ze de klinkers –e– of –i– tussen de stam en de uitgang:
- harma furindessë "in een verborgen schat"
- urur úrindinen "met gloeiende vuren"
De verbuiging van de d- en t-stammen is regelmatig behalve in de possessief enkelvoud. Deze naamval maakt gebruik van de nominatief enkelvoud en de uitgang –wa (alle substantieven in deze categorie hebben u-dualen):
enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
---|---|---|---|---|
nominatief | fion | fiondi | fiondu | fiondeli |
genitief | fiondo | fiondion | fionduo | fiondelion |
possessief | fionwa | fiondiva | fionduva | fiondelíva |
datief | fionden | fiondin | fiondun | fiondelin |
ablatief | fiondello | fiondillon(r) | fiondullo | fiondelillo(n)(r) |
allatief | fiondenna | fiondinnar | fiondunna | fiondelinna(r) |
locatief | fiondessë | fiondissen | fiondussë | fiondelisse(n) |
instrumentalis | fiondenen | fiondinen | fiondunen | fiondelínen |
respectief | fiondes | fiondis | fiondus | fiondelis |
Samengetrokken stammen
Een andere groep verliest de klinker van de tweede lettergreep. De stamvorm is daarom een samengetrokken vorm van de nominatief.
Volgende substantieven behoren tot deze groep:
- coron, corn- "bal"
- feren, fern- "beuk"
- haran, harn- "leider"
- huan, hún- "hond"
- laman, lamn- "dier (viervoeter)"
- soron, sorn- "arend"
- toron, torn- "broer"
Nogal wat naamvallen gebruiken echter de nominatief in plaats van de stamvorm om deze naamvallen te vormen. Ook in het partitief meervoud vertrekken we van de nominatief:
enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
---|---|---|---|---|
nominatief | haran | harni | harnet | haralli |
genitief | harno | harnion | haranto | harallion |
possessief | haranwa | harniva | harnetwa | haralliva |
datief | harnen | harnin | harnent | harallin |
ablatief | harallo | harnillon(r) | harelto | harallillo(n)(r) |
allatief | haranna | harninnar | harnenta | harallinna(r) |
locatief | harandë | harnissen | harnetsë | harallisse(n) |
instrumentalis | harannen | harninen | harnenten | harallinen |
respectief | harnes | harnis | harnetes | harallis |
Er is in deze categorie een tweede groep waar de klinker + n in de nominatief beide verdwenen zijn:
- calmar, calmarn- "lichtkind"
- halatir, halatirn- "ijsvogel"
- mëar, mëarn- "etter"
- pur, purn- "(kunstmatig) vuur"
- tavar, tavarn- "natuurgeest"
en ook
- seler, sell- "zus"
In het enkelvoud zijn er slechts twee uitzonderingen:
enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
---|---|---|---|---|
nominatief | seler | selli | sellet | selli |
genitief | sello | sellion | selerto | sellion |
possessief | selerwa | selliva | selletwa | selliva |
datief | sellen | sellin | sellent | sellin |
ablatief | sellello | sellillon(r) | sellelto | sellillo(n)(r) |
allatief | sellenna | sellinnar | sellenta | sellinna(r) |
locatief | sellessë | sellissen | selletsë | sellisse(n) |
instrumentalis | selernen | sellinen | sellenten | sellinen |
respectief | selles | sellis | selletes | sellis |
Verdubbelde stammen
Er zijn buiten deze ook substantieven op -t die een verdubbelde stam hebben, maar deze kan je vinden op de pagina Speciale stamvormen.
Verdubbelde stammen op ss
Een aantal woorden verdubbelen de eind-s:
- calas, calass- "koper"
- coimas, coimass- "lembas" [1]
- eques, equess- "uitspraak"
- falas, falass- "kust"
- indis, indiss- "bruid"
- inwilis, inwiliss- "fee"
- is, iss- "lichte sneeuw"
- itis, itiss- "insectenbeet"
- lis, liss- "honing"
- nes, ness- "weide"
- niquis, niquiss- "rijm, ijsaanslag"
- nís, niss- "vrouw" [2]
- oinalis, oinaliss- "zalf"
- olos, oloss- "sneeuw" ^^^[3]
- sintilis, sintiliss- "schittering (van een kristal)"
- tiris, tiriss- "wacht"
- tolos, toloss- "wrat, pukkel"
- tyos, tyoss- "hoest"
De eigennaam Tulcas behoort ook tot deze groep.
[1] coimas heeft ook de stemvorm coimast-.
[2] De lange í wordt kort voor dubbele medeklinkers.
[3] Dit woord heeft ook olossë als nominatief. Het mag niet verward worden met olos "droom" dit woord heeft een onregelmatige stamvorm (see Speciale stamvormen).
enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
---|---|---|---|---|
nominatief | falas | falassi | falasset | falasseli |
genitief | falasso | falassion | falasto | falasselion |
possessief | falasseva | falassiva | falassetwa | falasselíva |
datief | falassen | falassin | falassent | falasselin |
ablatief | falassello | falassillon(r) | falasselto | falasselillo(n)(r) |
allatief | falassenna | falassinnar | falassenta | falasselinna(r) |
locatief | falassë | falassen | falassetsë | falasselisse(n) |
instrumentalis | falassenen | falassinen | falssenten | falasselínen |
respectief | falasses | falassis | falassetes | falasselis |
Het woord solor "branding" heeft als stamvorm soloss- en volgt eveneens deze verbuiging behalve de possessief enkelvoud solorwa.
Verdubbelde stammen op ll/nn
Eind-l en -n kunnen ook verdubbeld worden:
- amil, amill- "moeder"
- aranel, aranell- "prinses"
- horinel, horinell- "dennennaald"
- miril, mirill- "juweel"
- riel, riell- "bloemenmeisje"
- sil, sill- "maan"
- tol, toll- "eiland" ^
- ailin, ailinn- "meer"
- cailen, cailenn- "keel"
- calimban, calimbann- "barbaarse landen"
- campin, campinn- "heup"
- colman, colmann- "toppunt"
- elwen, elwenn- "hart"
- helin, helinn- "viooltje"
- irin, irinn- "dorp"
- irmin, irminn- "bewoonde wereld"
- latúcen, latúcenn- "tin"
- licin, licinn- "hoorn"
- mindon, mindonn- "torentje"
- olwen, olwenn- "tak, staf"
- onin, oninn- "aambeeld"
- pequen, pequenn- "kam"
- tamin, taminn- "hoogoven"
- túrin, túrinn- "provincie"
- wilin, wilinn- "vogel"
De eigennaam Silmaril behoort ook tot deze categorie.
^ De naamvallen van tol worden gevormd door –o– tussen de stam en de uitgang te plaatsen (zie Speciale stamvormen).
De uitzonderlijke naamvallen zijn: possessief enkelvoud, allatief of ablatief enkelvoud en meervoud, en alle naamvallen van het partitief meervoud.
enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
---|---|---|---|---|
nominatief | amil | amilli | amillet | amilli |
genitief | amillo | amillion | amilto | amillion |
possessief | amilwa | amilliva | amilletwa | amilliva |
datief | amillen | amillin | amillent | amillin |
ablatief | amillo | amillon(r) | amillelto | amillillo(n)(r) |
allatief | amillenna | amillinnar | amillenta | amillinna(r) |
locatief | amillessë | amillissen | amilletsë | amillisse(n) |
instrumentalis | amillenen | amillinen | amillenten | amillinen |
respectief | amilles | amillis | amilletes | amillis |
enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
---|---|---|---|---|
nominatief | olwen | olwenni | olwennet | olwelli |
genitief | olwenno | olwennion | olwento | olwellion |
possessief | olwenwa | olwenniva | olwennetwa | olwelliva |
datief | olwennen | olwennin | olwennent | olwellin |
ablatief | olwennello | olwennillon(r) | olwennelto | olwellillo(n)(r) |
allatief | olwenna | olwennar | olwennenta | olwellinna(r) |
locatief | olwennessë | olwennissen | olwennetsë | olwellisse(n) |
instrumentalis | olwennenen | olwenninen | olwennenten | olwellinen |
respectief | olwennes | olwennis | olwennetes | olwellis |
Verdubbelde stammen op rr
- condor, condorr- "krijger"
- hostar, hostarr- "stam"
- indor, indorr- "bruidegom"
- lamandar, lamandarr- "veehouder"
- lar, larr- "plaats, streek"
- maquar, maquarr- "(menselijke) kaak"
- milnar, milnarr- "akker"
- neldor, neldorr- "beuk"
Ze worden als volgt verbogen:
enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
---|---|---|---|---|
nominatief | lar | larri | larret | lalli |
genitief | larro | larrion | larto | lallion |
possessief | larwa | larriva | larretwa | lalliva |
datief | larren | larrin | larrent | lallin |
ablatief | larrello | larrillon(r) | larrelto | lallillo(n)(r) |
allatief | larrenna | larrennar | larrenta | lallinna(r) |
locatief | larressë | larrissen | larretsë | lallisse(n) |
instrumentalis | larrenen | larrinen | larrenten | lallinen |
respectief | larres | larris | larretes | lallis |
m-stammen
Zoals verteld in de inleiding van deze pagina is de letter m niet langer toegelaten op het einden van een woord en verandert in een n in de nominatief:
- artan, artam- "hamer"
- ilin, ilim- "melk"
- men, mem- "bek"
- quin, quim- "wijfje (van dieren)"
- ran, ram- "geluid"
- talan, talam- "vloer"
Deze woorden hebben een uitzonderlijke locatief, instrumentalis en partitief meervoud:
enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
---|---|---|---|---|
nominatief | men | memi | memet | melli |
genitief | memo | memion | mento | mellion |
possessief | memeva | memiva | memetwa | melliva |
datief | memen | memin | mement | mellin |
ablatief | memello | memillon(r) | memelto | mellillo(n)(r) |
allatief | memenna | meminnar | mementa | mellinna(r) |
locatief | mendë | memissen | memetsë | mellisse(n) |
instrumentalis | memnen | meminen | mementen | mellinen |
respectief | memes | memis | memetes | mellis |
De woorden met stamvorm op -ng gedragen zich net als deze woorden:
- falaswin, falaswing- "golftop"
- fen, feng- "riet"
Enkel in de locatief (fendë) en het partitief meervoud (felli) wijken ze af. Maar de instrumentalis is regelmatig: fengenen.
c-stammen
Vier woorden eindigden oorspronkelijk op -c, deze letter is niet meer toegelaten op het einde van een woord:
- filit, filic- "vogeltje"
- nelet, nelc- "tand"
- oryat, oryac- "das (dier)"
- quesset, quessec- "kussen"
enkelvoud | meervoud | duaal | part. meerv. | |
---|---|---|---|---|
nominatief | filit | filici | filicu | filiceli |
genitief | filico | filicion | filicuo | filicelion |
possessief | filiqua | filiciva | filicuva | filicelíva |
datief | filicen | filicin | filicun | filicelin |
ablatief | filicello | filicillon(r) | filicullo | filicelillo(n)(r) |
allatief | filicenna | filicinnar | filicunna | filicelinna(r) |
locatief | filixë | filicissen | filicussë | filicelisse(n) |
instrumentalis | filincen | filicinen | filicunen | filicelínen |
respectief | filices | filicis | filicus | filicelis |
De locatief van nelet is neletsë, maar verder wordt het verbogen als de andere drie woorden.
>> Quenya >> Quenya/Substantieven >> Quenya/Stamvormen