Onderwijs in relatie tot P2P/Arbeid

arbeid (de; m)

1 moeite, inspanning van geestelijke of lichamelijke aard; beroepsbezigheid: aan de arbeid gaan

2 (natuurkunde) de uitwerking van een kracht (Van Dale Uitgevers, 2014).

Bauwens (2014) legt de focus op de economische arbeid. Dit is alle geestelijke en lichamelijke inspanning van mensen ten diensten van de productie. Als beloning voor arbeid krijgt men loon. (Bos, 2014)

Arbeid en P2P

In het boek wordt verschillende keren verwezen naar het concept arbeid. Het hoofdstuk ‘De economie van peer to peer’ geeft aan hoe onze manier van arbeid leveren zou kunnen veranderen met de visie op een peer to peer samenleving. Hieronder worden enkele grote verschillen tussen arbeid in een kapitalistische samenleving en arbeid in een peer to peer samenleving toegelicht.

Arbeid in een kapitalistische samenleving : Dit is de hedendaagse opvatting van arbeid waarbij personen werken in ruil voor geld. De uitwisseling van arbeid tegen een loon en van geld tegen goederen zijn in theorie altijd neutrale transacties. Dit wordt ook wel eens een win-win transactie genoemd, beide partijen zijn tevreden. Om een bepaald werk te kunnen doen moet men bepaalde referenties of diploma’s hebben. Het is een hiërarchisch systeem waarbij controle wordt uitgevoerd op de kwaliteit of de aard van het werk. Je hebt toestemming nodig om een taak te kunnen uitvoeren of je voert ze uit op bevel (Bauwens, 2013). De economie in een kapitalistisch systeem is gebaseerd op groei en winst. Oneindige groei is onmogelijk in een eindige omgeving, en de grenzen van de groei zijn bereikt. Dat betekent dat het voor het kapitalisme alsmaar moeilijker wordt om zijn problemen op te lossen via groei (Lievens, 2012).

Arbeid in een peer to peer samenleving: Mensen werken samen op vrijwillige basis mee aan een sociaal doel. Ze streven eenzelfde ideaal na en het is gericht op het produceren van directe nuttige gebruikswaarde voor de maatschappij. Niet enkel de partijen die bijdragen winnen (win-win), maar ook de groep (win-win-win) en de hele samenleving (win-win-win-win) (Bauwens, 2013, p.28). Binnen een peerproductie wordt modulair gewerkt. Iedereen werkt aan de module waar hij of zij het beste in beslagen is. Via open source is het mogelijk om met verschillende mensen uit verschillende landen te werken aan eenzelfde project (Bauwens, 2013, p.33). Het systeem is volledig transparant. Iedereen kan zien welke taken er reeds gedaan zijn en taken die nog moeten gebeuren. Doordat dit systeem transparant is kan de gemeenschap het werk dat geleverd wordt controleren. Men heeft geen referenties of diploma’s nodig hebt om een taak te mogen uitvoeren, men werkt mee aan een sociaal doel vanuit een intrinsieke motivatie (Bauwens, 2013).

Voorbeeld

Een voorbeeld van een materiële samenwerking met een peer to peer visie is de wikispeed-auto. Een auto ontwikkeld door peers die allen gepassioneerd zijn door de uitdaging om de ‘ultieme’ auto te bouwen. Samen hebben ze, een auto ontwikkeld die mooier, goedkoper en veel milieu-vriendelijker is dan het gemiddelde toonzaalmodel (Stouthuysen ,2013). Voor de productie van de auto zijn geen peperdure machines nodig . Het is al mogelijk om een wikispeed-auto te produceren in een kleine garage uitgerust met een aantal micromachines. De productie verloopt dus gedistribueerd in microfabrieken. Zowel het design als de productie is modulair: de auto wordt als legoblokjes in elkaar geknutseld en elk blokje is vervangbaar, wat de duurzaamheid onderstreept (Bauwens, 2014, p.34).

Theoretische duiding

Tot zo’n 12 000 jaar geleden voorzagen jagen en voedsel verzamelen in de belangrijkste menselijke behoeften. Voedselverzamelaars en jagers leefden in kleine gemeenschappen van hoogstens enkele tientallen mensen die nauw moesten samenwerken, wilden zij overleven(Lucassen, 2012).

De komst van de landbouw droeg bij tot een ander soort arbeidsverhouding. De landbouwarbeid maakte immers overproductie en dus voorraadvorming mogelijk. Daarmee vond er ook meer en meer arbeidsspecialisatie plaats. Zo kwamen er professionele pottenbakkers, spinners, wevers, timmerlieden, steenbakkers, metselaars, transporteurs, smeden, priesters… (Lucassen, 2012).

De ontwikkeling van arbeidsspecialisatie binnen landbouwsamenlevingen nam duizenden jaren in beslag en leidde op zijn vroegst rond 7000 jaar geleden in het Midden-Oosten tot de eerste steden en stadstaten (Lucassen, 2012).

Met de opkomst van staten ontstaan de voorwaarden voor ten minste twee nieuwe soorten arbeidsverhoudingen: slavernij en loonarbeid. De oudste categorie van loonarbeiders zijn soldaten. Slaven zijn krijgsgevangenen die niet gedood worden, zij werkten in functie van hun heer. Tegelijkertijd ontstonden er ook warenmarkten waar men goederen kocht en verkocht (Lucassen, 2012).

Met de val van het Romeinse Rijk wordt het klassieke patroon doorbroken. Binnen het Romeinse Rijk ontstond een nieuw systeem dat steunde op een herlokalisering van de productie op feodale domeinen. Lijfeigenen werkten maar een deel van hun tijd voor de heer. Ze werkten ook voor zichzelf. De lijfeigene stond een deel van de vrucht van zijn arbeid af aan de heer en kreeg in ruil bescherming tegen de gevaren van de buitenwereld (Bauwens, 2014).

Vanaf de tiende eeuw vond een technologische revolutie plaats die de productiviteit omhoog stuwde. Dankzij betere landbouwmethode en andere factoren verdubbelde de bevolking. De handel floreerde, er werden voor het eerst universiteiten opgericht en de kunst en architectuur beleefden, met de bouw van de eerste kathedralen, hoogdagen ( Bauwens, 2013).

Met de overschakeling van het feodalisme naar het kapitalisme gebeurde er iets nieuws. De ideologie van het nieuwe systeem steunde niet langer op het concept van de levensschuld (binnen de slavernij) of beschermingsschuld ( binnen het feodalisme), maar op een contract. Het basisidee was dat mensen alleen nog ‘voor zichzelf’ gingen werken en voor de rest gelijke waarden zou uitwisselen. Dat klopte natuurlijk niet volledig met de werkelijkheid, maar in vergelijking met het oude systeem zat er toch een zekere waarheid in. Het kapitalistisme is op zijn beurt ook niet de ideale samenlevingsvorm. Die vorm van samenleving bestaat niet en zal ook nooit bestaan. De samenleving zal zich altijd aanpassen aan de maatschappelijke noden (Bauwens, 2013).

Bauwens’ boek (2013) geeft aan dat de huidige samenleving zich klaarmaakt voor opnieuw een kantelmoment. Hierbij kan men niet voorbijgaan aan de analogie van Bauwens theorie met het marxisme. Karl Marx was in de 19de eeuw één van de pioniers die kritiek had op het kapitalisme dat het eigen belang verdedigd. “Het marxisme neemt een dubbele houding aan tegenover arbeid. Enerzijds wordt beklemtoond dat arbeid humaniseert: als men deelneemt aan het arbeidsproces kan men zich ontplooien, is men betrokken bij belangrijke processen, leeft men een geregeld leven, bouwt men solidariteit op, maakt men iets, kan men iets, heeft men en ervaart men zijn plaats in de klassenstrijd. Anderzijds worden arbeiders door kapitalisten uitgebuit. Arbeiders hebben enkel hun arbeidskracht te verkopen, kapitalisten zijn bezitters van de productiemiddelen, en arbeiders zijn bijgevolg afhankelijk van de bezittende klasse. Ze moeten hard werken, en ze krijgen daar veel te weinig voor terug” (MOH, n.d., p.4). Karl Marx was tevens ook grondlegger van het socialisme. Dit is gebaseerd op een klasseloze samenleving waarin de productie democratisch wordt gepland en ten dienste staat van de behoeften van meerderheid (links socialistische partij, n.d.).

Externe links

Dit is een link naar een pagina op het blog van de p2p foundation. Op de pagina wordt het concept arbeid besproken binnen het kader van een p2p samenleving. http://blognl.p2pfoundation.net/?cat=185

Voor meer informatie over hoe de economie kan binnen een peer to peer samenleving kan opgevat worden. http://www.plan-c.eu/2013/06/14/wat-is-de-peer-to-peer-economie/

Deze link bevat meer informatie over het marxisme en de kritieken die het uit op het kapitalistisme. http://www.marxisme.be/n/?cat=758

Deze link bevat informatie over de overgang van een kapitalistische samenleving naar een peer to peer samenleving. Het verwijst ook naar het belang van het internet en de aanpassingen die men gaat moeten maken binnen onze huidige vorm van arbeid om over te schakelen naar een peer to peer samenleving. http://blognl.p2pfoundation.net/?tag=p2p

Dit is de link naar de pagina van de wikispeedorganisatie. Dit is een heel mooi voorbeeld van een materiële peer to peer samenwerking. http://wikispeed.org/

Referenties

Bauwens, M. en Lievens, J.(2013). De wereld redden. Antwerpen: Houtekiet.

Benschop (2014). Arbeid: een lastig en omstreden begrip. Retrieved from: http://www.sociosite.net/labor/arbeid/

Bos, S. (2014,3 september). Economische begrippen. Retrieved from: http://www.economische-begrippen.nl/arbeid/

Leyssens, J. (2013, 14 juni). Wat is de peer to peer economie. Retrieved from: http://www.plan-c.eu/2013/06/14/wat-is-de-peer-to-peer-economie/

Lievens, J. (2012, 6 januari). #Occupy, Peer-to-peer en marxisme: overeenkomsten en verschillen. Retrieved from: http://www.dewereldmorgen.be/blogs/jean-lievens/2012/01/06/occupy-peer-peer-en-marxisme-overeenkomsten-en-verschillen

Links socialistische partij, (n.d.). Kapitalisme versus socialisme. Retrieved from: http://www.marxisme.be/n/?cat=758

Lucassen. J.M.W.G. (2012, 6 juli). Een geschiedenis van de arbeid in grote lijnen. Retrieved from : http://socialhistory.org/sites/default/files/docs/publications/geschiedenis-arbeid-grote-lijnen_.pdf

MOH, (n.d.). arbeid. Retrieved from: http://www.arbeidinbeeld.be/arbeid/Arbeid.pdf

Stouthuysen, P. ( 2013, 14 juni ). Krachtige koppeling: peer-to-peer en product-dienst combinaties. Retrieved from: http://www.plan-c.eu/2013/06/14/product-dienst-combinaties-en-peer-to-peer/

Van Dale uitgevers, (2014). Betekenis ‘arbeid’. Retrieved from: http://www.vandale.be/en/opzoeken?pattern=arbeid&lang=nn