Leer jezelf ecologisch tuinieren/Gierst: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Linkfix ivm sjabloonnaamgeving met AWB |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Taxobox |
{{Taxobox |
||
| type= plant |
|||
| naam= Gierst |
| naam= Gierst |
||
| afbeelding= Panicum miliaceum0.jpg |
| afbeelding= Panicum miliaceum0.jpg |
||
| afbeeldingtekst= ''Panicum miliaceum'' |
| afbeeldingtekst= ''Panicum miliaceum'' |
||
| rijk= ''[[Planten|Plantae]]'' (Planten) |
| rijk= ''[[Planten|Plantae]]'' (Planten) |
||
| stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten) |
| stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten) |
||
| Regel 17: | Regel 18: | ||
| afbeeldingII = Hirsekoerner.jpg |
| afbeeldingII = Hirsekoerner.jpg |
||
| afbeeldingIItekst = ''Panicum miliaceum'' |
| afbeeldingIItekst = ''Panicum miliaceum'' |
||
| afbeeldingIII = Illustration Panicum miliaceum0.jpg |
| afbeeldingIII = Illustration Panicum miliaceum0.jpg |
||
}} |
|||
[[ |
[[Bestand:Sorghum.jpg|242px|thumb|Sorghum]] |
||
[[ |
[[Bestand:Setaria italica0.jpg|242px|thumb|Trosgierst]] |
||
[[ |
[[Bestand:Grain millet, early grain fill, Tifton, 7-3-02.jpg|242px|thumb|Parelgierst]] |
||
'''Gierst''' is een groep van [[graan]]gewassen met kleine korrels, die tot de [[grassenfamilie]] behoren. Meestal wordt echter met gierst de soort ''Panicum miliaceum'' bedoeld. De korrelopbrengst per ha is ongeveer 700 kg. |
'''Gierst''' is een groep van [[graan]]gewassen met kleine korrels, die tot de [[grassenfamilie]] behoren. Meestal wordt echter met gierst de soort ''Panicum miliaceum'' bedoeld. De korrelopbrengst per ha is ongeveer 700 kg. |
||
Verschillende gierstsoorten werden al in het vroege [[neolithicum]] in [[China]] verbouwd; er zijn sporen gevonden van gierstteelt uit 8300-6700 v.Chr. In die tijd kwam gierstteelt vaker voor dan rijst. Gierst werd vroeger ook in Europa als voedsel gebruikt. In vele gebieden van Afrika en Azië zijn de verschillende gierstsoorten het belangrijkste voedingsmiddel. Pluimgierst behoort tot de vroegste in Nederland aangetroffen cultuurgewassen; op de [[raatakkers]] (ook wel bekend als 'celtic fields') werd deze gierstsoort al vóór het begin van de jaartelling verbouwd. |
Verschillende gierstsoorten werden al in het vroege [[neolithicum]] in [[China]] verbouwd; er zijn sporen gevonden van gierstteelt uit 8300-6700 v.Chr. In die tijd kwam gierstteelt vaker voor dan rijst. Gierst werd vroeger ook in Europa als voedsel gebruikt. In vele gebieden van Afrika en Azië zijn de verschillende gierstsoorten het belangrijkste voedingsmiddel. Pluimgierst behoort tot de vroegste in Nederland aangetroffen cultuurgewassen; op de [[raatakkers]] (ook wel bekend als 'celtic fields') werd deze gierstsoort al vóór het begin van de jaartelling verbouwd. |
||
De korrels zijn [[gluten]]vrij en bestaan bij de meeste gierstsoorten voor 60 tot 80 % uit [[koolhydraat|koolhydraten]], 6 tot 20 % [[proteïne|eiwit]] met belangrijke [[aminozuur|aminozuren]] en 1 tot 6 % [[vet]]. |
De korrels zijn [[gluten]]vrij en bestaan bij de meeste gierstsoorten voor 60 tot 80 % uit [[koolhydraat|koolhydraten]], 6 tot 20 % [[proteïne|eiwit]] met belangrijke [[aminozuur|aminozuren]] en 1 tot 6 % [[vet]]. |
||
== Verteerbaarheid == |
== Verteerbaarheid == |
||
Gierst en [[sorghum]] bevatten meer onverteerbare stoffen ([[phytinezuur]], [[oxaalzuur]], [[kiezelzuur]]) dan andere graansoorten die gebruikt worden voor volkorenbrood. Omdat ongepelde gierst bitter smaakt is het beter deze graansoort niet in volkoren te verwerken. |
Gierst en [[sorghum]] bevatten meer onverteerbare stoffen ([[phytinezuur]], [[oxaalzuur]], [[kiezelzuur]]) dan andere graansoorten die gebruikt worden voor volkorenbrood. Omdat ongepelde gierst bitter smaakt is het beter deze graansoort niet in volkoren te verwerken. |
||
== Gebruik == |
== Gebruik == |
||
| Regel 38: | Regel 40: | ||
== Belangrijkste soorten == |
== Belangrijkste soorten == |
||
De belangrijkste soorten zijn: |
De belangrijkste soorten zijn: |
||
* Pluimgierst |
* Pluimgierst |
||
* Parelgierst |
* Parelgierst |
||
| Regel 59: | Regel 61: | ||
: 8. ''Digitaria'' |
: 8. ''Digitaria'' |
||
:: 8a. ''[[Digitaria exilis]]'' Fonio |
:: 8a. ''[[Digitaria exilis]]'' Fonio |
||
:: 8b. ''Digitaria sanguinalis'' [[Harig vingergras|Bloedgierst]] |
:: 8b. ''Digitaria sanguinalis'' [[Harig vingergras|Bloedgierst]] |
||
: 9. ''[[Coix lacryma-jobi]]'' (L.), Jobstranen |
: 9. ''[[Coix lacryma-jobi]]'' (L.), Jobstranen |
||
: 10. ''Urochloa'' |
: 10. ''Urochloa'' |
||
:: 10a. ''[[Urochloa deflexa]]'' (Schumach., H. Scholz) syn. ''Brachiaria deflexa'' , Guinea-Gierst |
:: 10a. ''[[Urochloa deflexa]]'' (Schumach., H. Scholz) syn. ''Brachiaria deflexa'' , Guinea-Gierst |
||
| Regel 71: | Regel 73: | ||
* [[Teff]] |
* [[Teff]] |
||
{{Navigatie graansoorten}} |
|||
{{Graan}} |
|||
[[Categorie:Graan]] |
[[Categorie:Graan]] |
||
Versie van 4 nov 2009 20:43
| Gierst | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Panicum miliaceum | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||
| Panicum L. (1753) | |||||||||||||||||
 Panicum miliaceum | |||||||||||||||||
 |
Gierst is een groep van graangewassen met kleine korrels, die tot de grassenfamilie behoren. Meestal wordt echter met gierst de soort Panicum miliaceum bedoeld. De korrelopbrengst per ha is ongeveer 700 kg.
Verschillende gierstsoorten werden al in het vroege neolithicum in China verbouwd; er zijn sporen gevonden van gierstteelt uit 8300-6700 v.Chr. In die tijd kwam gierstteelt vaker voor dan rijst. Gierst werd vroeger ook in Europa als voedsel gebruikt. In vele gebieden van Afrika en Azië zijn de verschillende gierstsoorten het belangrijkste voedingsmiddel. Pluimgierst behoort tot de vroegste in Nederland aangetroffen cultuurgewassen; op de raatakkers (ook wel bekend als 'celtic fields') werd deze gierstsoort al vóór het begin van de jaartelling verbouwd.
De korrels zijn glutenvrij en bestaan bij de meeste gierstsoorten voor 60 tot 80 % uit koolhydraten, 6 tot 20 % eiwit met belangrijke aminozuren en 1 tot 6 % vet.
Verteerbaarheid
Gierst en sorghum bevatten meer onverteerbare stoffen (phytinezuur, oxaalzuur, kiezelzuur) dan andere graansoorten die gebruikt worden voor volkorenbrood. Omdat ongepelde gierst bitter smaakt is het beter deze graansoort niet in volkoren te verwerken.
Gebruik
De gepelde gierstkorrel kan net zoals rijst gegeten worden. Parelgierst wordt het meeste gegeten als couscous. Gierst wordt ook verwerkt tot meel, griesmeel, vlokken en popcorn. Ook wordt het, evenals vogelzaad, gebruikt als vulling voor jongleerballetjes.
Vezel
Van gierst wordt naast de zaden ook de stengel voor het winnen van vezel gebruikt.
Belangrijkste soorten
De belangrijkste soorten zijn:
- Pluimgierst
- Parelgierst
- Vingergierst
- Trosgierst
Sorghum en teff zijn granen met kleine korrels, die door sommigen tot de giersten worden gerekend en door anderen niet.
Soorten
- 1. Sorghum bicolor (L., Moench), Sorghum; wordt ook sorgo, durra, kafferkoren, kafir genoemd
- 2. Panicum
- 2a. Panicum hirticaule (J. Presl), Sowigierst
- 2b. Panicum miliaceum (L.), Gierst of Pluimgierst, ook: Gele- of Goudgierst (engl.: proso millet)
- 2c. Panicum sumatrense (Roth), Kutkigierst
- 3. Setaria italica (L., P. Beauv.), Trosgierst of Vogelgierst (engl.: foxtail millet)
- 4. Pennisetum glaucum (L.) R. Br., Parelgierst (engl.: pearl millet)
- 5. Paspalum scrobiculatum (L.), Kodogierst
- 6. Echinochloa esculenta (A. Braun), H. Scholz, Japanse gierst
- 7. Eleusine coracana (L., Gaertn.), Vingergierst (engl.: finger millet)
- 8. Digitaria
- 8a. Digitaria exilis Fonio
- 8b. Digitaria sanguinalis Bloedgierst
- 9. Coix lacryma-jobi (L.), Jobstranen
- 10. Urochloa
- 10a. Urochloa deflexa (Schumach., H. Scholz) syn. Brachiaria deflexa , Guinea-Gierst
- 10b. Urochloa ramosa (L., R. D. Webster) syn. Panicum ramosa, Bruine gierst
Wilde planten in Nederland
Nieuw in Nederland in het wild is Zuid-Afrikaanse gierst (Panicum schinzii). Daarnaast komen in Nederland pluimgierst (Panicum miliaceum) (verwilderd), kale gierst (Panicum dichotomiflorum), draadgierst (Panicum capillare) en bloedgierst in het wild voor.