Leer jezelf ecologisch tuinieren/Els: verschil tussen versies
imported>Synthebot k robot Anders: sv:Alsläktet |
→Gebruik: kleurverschil zwarte/grauwe els hout, gebruik als heipaal |
||
| Regel 39: | Regel 39: | ||
Net als de [[wilg]] kunnen elzen goed geknot worden. |
Net als de [[wilg]] kunnen elzen goed geknot worden. |
||
Elzenhout is zacht hout met een rustige nerf en een rossige kleur. Het is ideaal om te bewerken, voor het snijden van houten lepels, schalen en andere producten. het is geen handelshout maar valt in de categorie "boeren gebruikshout" |
Elzenhout is zacht hout met een rustige nerf en een rossige (zwarte els) of lichtbruin/gele (grauwe els) kleur. Het is ideaal om te bewerken, voor het snijden van houten lepels, schalen en andere producten. het is geen handelshout maar valt in de categorie "boeren gebruikshout". Aan de lucht is het niet duurzaam, maar onder water is het vrijwel onbeperkt houdbaar - elzen funderingspalen werden vroeger o.a. onder Amsterdam gebruikt. |
||
=== Medicinaal gebruik === |
=== Medicinaal gebruik === |
||
| Regel 45: | Regel 45: | ||
Volgens een oud volksgebruik zijn elzenknopjes een effectief middel tegen [[reuma]]. Hiervoor moeten de knoppen na het plukken worden gedroogd, waarna er [[thee (drank)|thee]] van kan worden gezet.<ref>Nijkamp J., Rook R., Slijper H. en Zweers K. (1976). ''De 12 maanden van het jaar.'' Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum.</ref> |
Volgens een oud volksgebruik zijn elzenknopjes een effectief middel tegen [[reuma]]. Hiervoor moeten de knoppen na het plukken worden gedroogd, waarna er [[thee (drank)|thee]] van kan worden gezet.<ref>Nijkamp J., Rook R., Slijper H. en Zweers K. (1976). ''De 12 maanden van het jaar.'' Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum.</ref> |
||
Een geconcentreerd [[maceraat]] van de knoppen (bourgeons) van de zwarte els (''Alnus glutinosa'') wordt eveneens met succes gebruikt in de [[Edelsteentherapie|gemmotherapie]] (edelsteentherapie) ter verlichting van reumapijnen. De knoppen van de witte els (''Alnus incarnata'') zou deze eigenschappen nog sterker bezitten. <ref>bibip 28-11-2007</ref> |
Een geconcentreerd [[maceraat]] van de knoppen (bourgeons) van de zwarte els (''Alnus glutinosa'') wordt eveneens met succes gebruikt in de [[Edelsteentherapie|gemmotherapie]] (edelsteentherapie) ter verlichting van reumapijnen. De knoppen van de witte els (''Alnus incarnata'') zou deze eigenschappen nog sterker bezitten. <ref>bibip 28-11-2007</ref> |
||
== Soorten & cultivars == |
== Soorten & cultivars == |
||
Versie van 14 apr 2008 13:27
| Els | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| geslacht | |||||||||||||||||
| Alnus Mill. (1754) | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
 Elzenhaantjes | |||||||||||||||||
 Geknotte els |
Het geslacht els (Alnus) bevat ongeveer 30 soorten op het Noordelijk halfrond. Het is een vochtminnende loofboom die bloeit voordat de bladeren verschijnen. In de Benelux komen er twee soorten van voor, de zwarte en de grauwe els. De bladeren lijken op die van de hazelaar. Ze vallen groen van de boom en vertonen dus geen herfstkleur.
De els is eenhuizig en heeft dus zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen, katjes genoemd. De mannelijke katjes zijn langwerpig en hangen, de vrouwelijke katjes staan min of meer rechtop. Na de bevruchting groeien deze laatsten uit tot groene ribbelige kegeltjes, en rijpen in de herfst tot de zogenoemde elzeproppen (kegels zonder zaad), die nog wel een jaar aan de boom kunnen blijven zitten.
Ecologie
Elzen kunnen uitstekend tegen vochtige omgevingen, en ze staan dan ook veelal langs de waterkant of op moerassige grond.
Elzen leven in symbiose met bacteriën uit het geslacht Rhizobium die zorgen voor de binding van stikstof uit de lucht. Deze levensgemeenschap bevindt zich in knolletjes aan de wortels. De knolletjes kunnen vuistgroot worden. De els functioneert als groenbemester. Na het omzagen van een els krijg je na 5 minuten kleur verandering die kan varieën van rood tot bruin. Deze kleur wordt voornamelijk gevormd door koolstofmonoxide.
Elzenhaantje
Het belangrijkste bladetende insect op Els is het elzenhaantje (Agelastica alni).
Gebruik
De els wordt samen met de Italiaanse populier in windsingels langs boomgaarden geplant. Doordat de fruitbomen in de luwte staan treedt er minder wind- en stormschade aan de vruchten op wat de oogst ten goede komt. Een windsingel groeit tot een bepaalde hoogte waarna de bomen getopt worden. Op Terschelling werden elzen in elzenhagen rond akkertjes geplant om deze akkertjes te beschermen tegen het stuivende duinzand.
Net als de wilg kunnen elzen goed geknot worden.
Elzenhout is zacht hout met een rustige nerf en een rossige (zwarte els) of lichtbruin/gele (grauwe els) kleur. Het is ideaal om te bewerken, voor het snijden van houten lepels, schalen en andere producten. het is geen handelshout maar valt in de categorie "boeren gebruikshout". Aan de lucht is het niet duurzaam, maar onder water is het vrijwel onbeperkt houdbaar - elzen funderingspalen werden vroeger o.a. onder Amsterdam gebruikt.
Medicinaal gebruik
Sjabloon:Disclaimer medisch lemma klein Volgens een oud volksgebruik zijn elzenknopjes een effectief middel tegen reuma. Hiervoor moeten de knoppen na het plukken worden gedroogd, waarna er thee van kan worden gezet.[1]
Een geconcentreerd maceraat van de knoppen (bourgeons) van de zwarte els (Alnus glutinosa) wordt eveneens met succes gebruikt in de gemmotherapie (edelsteentherapie) ter verlichting van reumapijnen. De knoppen van de witte els (Alnus incarnata) zou deze eigenschappen nog sterker bezitten. [2]
Soorten & cultivars
- Hartbladige els of Italiaanse els (Alnus cordata, syn. Alnus cordifolia)
- Japanse els (Alnus japonica)
- Witte els, grauwe els (Alnus incana, syn. Alnus indica)
- Alnus incana 'Aurea'
- Alnus incaca 'Laciniata'
- Zwarte els (Alnus glutinosa)
- Alnus glutinosa 'Aurea'
- Alnus glutinosa 'Imperialis'
- Alnus glutinosa 'Incisa'
- Alnus glutinosa 'Laciniata'
