Modelspoorwegbouw

Inleiding

Modelbaan

Modelspoorwegbouw is een verzamelterm voor een aantal totaal verschillende hobby's, varierend van het op een regenachtige zondagmiddag uitleggen van een treinbaantje op de vloer tot het (soms jarenlang) bouwen aan een uitgebreide modelspoorweg, het daarbij behorende landschap en de inrichting daarvan.

Modulebaan

Een andere mogelijkheid is b.v. het bouwen aan een z.g. modulebaan, waarbij op gezette tijden de door verschillende mensen gebouwde delen tijdelijk tot één grote baan worden samengevoegd. Niet zelden worden op zulke bijeenkomsten nauwgezette vervoersplannen en dienstregelingen tot uitvoer gebracht.

Ook worden soms diorama's gebouwd, waarin weliswaar rails en een trein aanwezig kunnen zijn, maar waarbij de nadruk ligt op de inrichting van het landschap, de z.g. scenery.

Dit boek wil een verzameling zijn van benodigde gegevens en gebruikte technieken, gebaseerd op door fabrikanten verstrekte informatie en de ervaringen van modelspoorbouwers.

Inhoud

• Veiligheid en regelgeving

Modeltreinen

Techniek

Rails

2-rail

Veruit de meeste fabrikanten maken gebruik van een 2-railsysteem, d.w.z. dat de beide spoorstaven van elkaar geïsoleerd op de dwarsliggers zijn, en de stroomtoevoer - doorgaans gelijkstroom - via deze beide plaatsvindt. De polariteit van de spanning is bepalend voor de rijrichting van de trein.
Een bezwaar van dit systeem is dat bij het aanleggen van een keerlus de polariteit van de voedingsspanning voor de rest van de baan omgekeerd moet kunnen worden.

3-rail

Märklin rails, met middengeleider

Tegenwoordig is Märklin nog de enige fabrikant die een 3-railsysteem hanteert, in de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw hanteerde ook Electrotren dit systeem. Het wordt gevoed door een wisselspanning van maximaal 16 volt. Het omschakelen van de rijrichting gebeurt door het kortstondig toevoeren van een z.g. overspanning (24 volt), waardoor een in de locomotief gemonteerd relais aanspreekt en de veldspoelen van de motor ompoolt.
Ook Trix Express reed op drie rails, maar werd gevoed met gelijkspanning. Een ander verschil was dat de beide spoorstaven van elkaar geïsoleerd waren, waardoor via de drie beschikbare geleiders, twee locomotieven onafhankelijk van elkaar bestuurd konden worden.
De rails zien er wat minder "natuurlijk" uit, door de aanwezigheid van de middenrail of puntkontakten. Kruispunten en wissels moeten zodanig geconstrueerd zijn dat kortsluiting door het sleepkontakt voorkomen wordt.

Voor zowel 2- als 3-railsystemen is ook digitale besturing mogelijk, waarbij continu een (gemoduleerde) spanning op de rails aanwezig is.

Voeding

• Analoog, gelijkspanning
• Analoog, wisselspanning
• Delta
• Digitaal

Merken

• Fleischmann
• Märklin
• Trix

Scenery

...

Links

Fabrikanten

• Fleischmann (duits)
• Märklin
• Märklin (duits)
• Piko (duits)
• Roco (duits)
• Trix (duits)

Importeurs in Nederland

• Piko, Lematec, Epoche

Projecten

• ...

Forums

• 3rail Forum.nl
• BeneluxSpoor
• marklin-users.net (Engels)
• Forum Märklin (Frans)

Diversen

• MOROP (NEM normen)