Maatschappijleer/Toelichting maatschappijleer
Samenleving
[bewerken]Samenleving en maatschappij
[bewerken]Met een samenleving bedoelen we een gemeenschap van mensen. Hiermee kan een buurt, stad, regio, werelddeel of de hele wereld worden bedoeld. Maar meestal hebben we het over de Nederlandse samenleving: alle mensen die zich binnen de landsgrenzen bevinden en de manier waarop zij met elkaar omgaan.
Bij het begrip maatschappij gaat het over de organisatie van het land. De wetten en regelgeving waarin de rechten en plichten van burgers en overheid zijn vastgelegd. Maar ook de taal, symbolen, instituties en instellingen.
| samenleving | maatschappij |
| een gemeenschap van mensen | organisatie van een land |
| individuen en omgangsvormen | rechten, plichten en instituties |
Sociale omgeving, familie en gezin
[bewerken]De mensen die je regelmatig ziet en met wie je dingen samen doet, zijn onderdeel van jouw sociale omgeving: zij hebben invloed op je gedrag. Denk hierbij aan vrienden, collega’s en teamgenoten. Maar ook personen die je regelmatig ontmoet in de sportschool, winkel of onderweg hebben een plek in je sociale omgeving. Bijvoorbeeld de buurtbewoner die je tegenkomt tijdens het uitlaten van de hond. Of de kassamedewerker bij de buurtwinkel waar je een boodschap haalt.
Met de familieleden heb je te maken met biologische banden en relaties die via personen- en familierecht zijn geregeld. Gevoelens van nabijheid en intimiteit spelen hierin vaak een belangrijke rol. Relaties binnen het gezin zijn vaak sterk en daardoor stabiel en langdurig. Ook is er binnen een gezin sprake van belangrijke verantwoordelijkheden zoals opvoeding, verzorging en ondersteuning die in de wet zijn vastgelegd.
| sociale omgeving | familie | gezin |
| mensen die je regelmatig ziet en met wie je samen dingen doet |
relaties op basis van biologische banden en rechtsrelaties |
één of meer volwassenen die zorg dragen voor één of meer kinderen |
Waarden, normen en gewoonten
[bewerken]Waarden zijn de principes of idealen van waaruit mensen leven. Normen zijn de leefregels die op deze waarden gebaseerd zijn. En gewoonten zijn de gedragingen die we gewend zijn.
Bij de waarde respect hoort bijvoorbeeld de norm: je staat op voor ouderen in het openbaar vervoer. En een voorbeeld van een gewoonte is eten rond een bepaalde tijd.
| waarden | normen | gewoonten |
| principes van waaruit men leeft | leefregels op basis van waarden | handelingen volgens een vast patroon |
Basiswaarden
[bewerken]In de Nederlandse samenleving staan drie basiswaarden centraal: vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit. Dit is terug te vinden in de grondwet:
- Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting
- Artikel 1: Gelijke behandeling en discriminatieverbod
- Artikel 20: Bestaanszekerheid; welvaart; sociale zekerheid
Vrijheid
[bewerken]Als je kunt doen en zeggen wat je wilt spreken we van vrijheid. In een samenleving wordt deze vrijheid begrensd door omgangsvormen en wetgeving. Roddelen wordt vaak gezien als ongewenst en diefstal is strafbaar.
Gelijkwaardigheid
[bewerken]Als iedereen dezelfde rechten heeft en in gelijke gevallen gelijk behandeld wordt, spreken we van gelijkwaardigheid. Alle mensen die zich in Nederland bevinden hebben grondrechten en discriminatie is verboden.
Solidariteit
[bewerken]Als er saamhorigheid is en mensen samen consequenties dragen, spreken we van solidariteit. Gezonde mensen betalen ziektekostenpremies die gebruikt worden voor de behandeling van zieken.