Kookboek/Welkom!

Voorwoord en wegwijzer

Welkom bij het Kookboek van de Nederlandstalige Wikibooks! Dit Wikibook bevat recepten voor iedereen: beginnelingen en gevorderden, voor elke portemonnee, voor alle smaken, met gerechten uit de hele wereld, het meest uit Nederland en België, waaronder streekgerechten.

Wegwijzer

Op de voorpagina staan links naar de belangrijkste hoofdstukken.

Op die pagina is ook een zoekveld: voor zoeken op titel, ingrediënt of andere termen die in een recept kunnen voorkomen. Als er teveel hoofdstukken uit andere Wikibooks in de zoekresultaten verschijnen, voeg dan "Kookboek" toe aan het zoekveld.

Kookboek/Recepten is een index-pagina met bijna alle recepten die in dit kookboek zijn opgenomen.

Categorie:Kookboek - inhoud is een index-pagina en biedt een alfabetisch overzicht met alle pagina's in het kookboek, niet alleen recepten, maar ook beschrijvingen van ingrediënten, bereidingstechnieken, keukens/kookwijzen uit landen en streken, en keukenbenodigdheden.

Wie liever via een boomstructuur zoekt, kan dat doen via categorieën. De hoofdcategorie is Categorie:Kookboek. Vandaar uit kan men verder surfen.

Navigatie binnen een pagina

In de linkerkolom onderaan staat de inhoudsopgave van een pagina. Als die daar niet staat: klik bovenin, net links van de paginatitel, op de drie verticale puntjes en streepjes. Klik vervolgens op "Naar zijbalk verplaatsen".

Helemaal rechts staat ook een kolom met links. Vaak staan helemaal onderin die kolom links naar andere Wikimedia-projecten over hetzelfde onderwerp, zoals (de Nederlandse) Wikipedia, naar Wikimedia Commons (voor afbeeldingen) en/of naar het Wikidata item (met nog veel meer links naar relevante sites, zowel binnen de Wikimedia-familie als extern).

Rechts bovenaan naast de paginatitel staat vaak "N talen", waarbij "N" het aantal talen is. De links daaronder verwijzen naar hetzelfde onderwerp in kookboeken in andere talen.

Helemaal onderaan staan categorieën die meer pagina's bevatten over verwante onderwerpen.

Recepten naar niveau

Beginnelingen in het koken, mensen met weinig ervaring met koken, kunnen het beste beginnen met basisgerechten, zoals aardappelen, rijst- en pastagerechten (macaroni, spaghetti, lasagna, e.d.) en andere gerechten op niveau 1 en 2 in Categorie:Recepten naar niveau.

Bereidingstechnieken vind je in Categorie:Bereidingstechniek en ze staan vaak ook in de pagina's over de betreffende ingrdiënten vermeld.

Als je de eenvoudige recepten eenmaal een beetje onder de knie hebt, kun je moeilijker recepten uitproberen.

Raak niet gefrustreerd als een recept de eerste keer mislukt! Alle begin is moeilijk. Het prettigste is het als een ervaren kookster/koker je begeleidt en je bijvoorbeeld waarschuwt als er iets dreigt aan te branden.

Meedoen

De recepten zijn geschreven en bijgeschaafd door enthousiaste vrijwilligers. Iedereen kan bijdragen met nieuwe eigen recepten en aanvullingen of correcties in bestaande recepten. Zie het algemene Gebruikersportaal Wikibooks voor instructies. Als je er niet uitkomt: zie Wikibooks:Help. NB De laatste strohalm, een vraag stellen in de Lerarenkamer, biedt in de regel niet direct uitkomst: het kan langere tijd duren voordat er een antwoord komt. Als het meer dan een week duurt, benader dan een Moderator.

Een bestaand recept wijzigen

Het gemakkelijkste is om te beginnen met het wijzigen van een bestaand recept. Als je bijvoorbeeld iets ziet dat niet klopt, de bereidingswijze wilt uitbreiden of varianten wilt toevoegen:

• Zorg voor een account (dat kan ook die van Wikipedia zijn, anders: klik rechtsboven op "Account aanmaken"; zie Wikipedia:Gebruikersnaam voor meer informatie) en log in.
• Klik bovenaan op "Bewerken" en ga aan de slag, maar laat alle codes staan!
• Als de tekst gereed is: vermeld onderaan in de "Samenvatting" kort wat er is veranderd. Klik dan onderaan op "Bewerking ter controle bekijken", controleer of de wijziging goed overkomt (verbeter eventueel nog iets) en klik op "Wijzigingen publiceren".

Dat is alles.

Zelf een recept toevoegen

Toegestane recepten:

• die je zelf hebt bedacht of
• waarvoor je schriftelijke toestemming van de bedenker hebt of
• waarvan de bedenker minimiaal 70 jaar geleden is overleden of
• die op websites staan waarop uitdrukkelijk is vermeld dat het recept mag worden verspreid voor commercieel gebruik en dan ook aangepast mag worden, d.w.z. met een geschikte licentie, dezelfde als voor afbeeldingen op Wikimedia Commons gelden. Voorbeelden: recepten uit zusterprojecten.

Controleer bovendien of er al een soortgelijk recept bestaat. Als dat wel zo is, kun je aan het bestaande recept, bij het kopje Varianten, jouw versie toevoegen. Als het bestaande recept veel afwikt, verzin dan een titel die ook aangeeft wat er bijzonder is ten opzichte van het bestaande recept, bijvoorbeeld met een bijzonder ingrediënt of bereidingswijze.

De procedure:

1. Zorg dat je bent ingelogd met je account/gebruikersnaam (mag ook die van Wikipedia zijn).
2. Ga naar de voorpagina en vul in het groene gedeelte, in de eerste balk, de naam van het recept in (achter "Kookboek/"). Klik op "Druk op de knop om het recept te schrijven".
3. Vul het sjabloon in. Volg daarbij de aanwijzingen daarvoor in Kookboek/Receptsjabloon.
   1. Afbeeldingen kun je vinden in Wikimedia Commons of je kunt er zelfgemaakte foto's uploaden, zie Handboek Wikimedia Commons voor uitleg en instructies, zowel voor het zoeken naar afbeeldingen als voor uploaden. De hoofdcategorie is Category:Food and drink, van daar uit kun je verder surfen. Als er in Commons geen afbeelding is te vinden: probeer (ook) Cookipedia eens (in het Engels), let op de licentie en als die in orde is, kun je een foto uploaden in Commons om te gebruiken; voeg dan ook Category:Images from Cookipedia toe.
4. Schrijf een korte inleiding, maximaal zo'n twee paragrafen. Met in ieder geval (voor zover van toepassing):
   1. wat het is (als dat niet duidelijk uit de naam blijkt), zoals: groentesoep, broodgerecht, visgerecht
   2. het soort recept, zoals lunchgerecht, eenpansmaaltijd, ovengerecht, salade
   3. herkomst: uit welk land of cultuur het gerecht afkomstig is
   4. ook achtergrondinformatie is hier welkom, zoals een korte geschiedenis van het gerecht of anekdotes.
5. Ga naar het Sjabloon:Recept en kopieer daaruit het onderste deel met de ==-tekens.
6. Beschrijf nu het (basis-)recept: benodigdheden, bereidingswijze, etc., steeds in het juiste format.
7. Desgewenst kun je hieronder toevoegen:
   1. Varianten: mogelijke vervangingen/wijzigingen van of toevoegingen aan het recept. Het kan gaan om ingrediënten en/of de bereidingswijze waardoor er een licht ander gerecht kan ontstaan.
   2. Een paragraaf over het bewaren van het gerecht. Zie Eten bewaren van het Voedingscentrum voor veilige bewaartermijnen.
   3. Een fotogalerij, zie Help:Fotogalerij voor instructies. Zie Index Handboek Wikimedia Commons voor meer mogelijkheden qua formaten.
8. Voeg onderaan aan elk recept toe:
   1. {{Navigatie recepten}}. Dit zorgt ervoor dat er een receptenindex onderaan de pagina verschijnt. NB.: Plaats eventuele "Noten en referenties" hieronder, anders staat de receptenindex er eerst.
   2. {{Sub}}.
   3. Ten minste één (andere) categorie, zie Categorie:Kookboek voor een overzicht. NB Klik op de categorieën "Nationale en etnische keukens" en "Recept" voor de juiste subcategorie. Het format is: [[Categorie:Naam categorie|Naam recept (zonder "Kookboek")]].
9. Druk onderaan op de knop "Bewerking ter controle bekijken". Controleer of alles klopt en of er geen ongewenste rode links zijn. Als die er wel zijn: controleer of er geen spelfouten zijn gemaakt.
10. Als je tevreden bent, kun je op de knop "Wijzigingen publiceren" drukken.
11. Desgewenst kun je nog een PDF-file van het recept maken door in de rechterkolom op de link "Downloaden als PDF" te klikken.
12. Voeg het recept ook handmatig toe aan:
    1. Kookboek/Recepten (dit is geen categorie maar een overzichtspagina) - alle recepten
    2. Kookboek/Drank als het om een drank gaat.
    3. Kookboek/Kruiden en specerijen als het om een kruidenmix gaat.
    4. Kookboek/Pastagerecht als het om een recept met pasta gaat.
    5. Kookboek/Vis- en zeevruchtrecepten als het om een gerecht met vis, schelp- of schaaldieren gaat.
13. Kijk of er een Wikidata-item voor bestaat (als het in het Nederlands niet lukt, probeer het dan met de overeenkomstige Engelse term). Zo ja: voeg het nieuwe recept daar aan toe. Scroll daarvoor in het Wikidata-item naar beneden, naar het kopje Wikibooks. Klik op bewerken, vul nl in op de plaats van "wiki" en kies voor Nederlands. Vermeld in het volgende veld het recept, bijvoorbeeld Kookboek/Naam recept, en klik op publiceren. Dit zorgt ervoor dat het recept ook gemakkelijk(er) vindbaar is in Wikipedia en andere Wikimedia-projecten. Zie Wikidata in Handboek Wikimedia Commons voor meer informatie.
14. Onderzoek of het recept past in een dagmenu, zie Een dagmenu veranderen (alleen voor recepten voor een hoofdmaaltijd).

Een beschrijvingspagina toevoegen

Een andere pagina toevoegen, zoals de beschrijving van een ingrdiënt, bereidingstechniek, benodigdheden, keuken van een land of streek, gaat op vrijwel dezelfde manier:

1. Zoek of de nieuw te maken pagina al bestaat. Spel dat op de correcte manier, inclusief "Kookboek/" ervoor. Als het goed is, krijg je nu een rode link met de paginanaam. Klik daarop. Je kunt nu de nieuwe pagina maken.
2. Zoek in de Categorie:Sjablonen kookboek naar het juiste sjabloon en kopieer de inhoud naar de nieuwe pagina of voeg bovenaan {{Sjabloon:Bereidingstechniek}} toe (indien van toepassing). Vul het gekopieerde sjabloon in. Als er geen sjabloon is: plaats alleen een foto.
3. Maak de beschrijving compleet, met bijvoorbeeld:
   1. Een afbeelding van het onderwerp. Als het om een bereidingswijze gaat: zet dan de afbeelding links, met [[File:Naam.xxx|thumb|220px|left|Onderschrift]].
   2. Een inleiding en wetenswaardigheden over het onderwerp.
   3. Een paragraaf over het gebruik van het ingrediënt, keukengerei of bereidingstechniek: in/voor welke gerechten, welk soort gerechten of situaties? Hoe moet/kan een ingrediënt worden bereid? Hoe moet keukengerei worden gebruikt en onderhouden?
   4. Een paragraaf over het bewaren van het ingrediënt. Zie Eten bewaren van het Voedingscentrum voor veilige bewaartermijnen.
   5. Een fotogalerij, zie Help:Fotogalerij voor instructies. Zie Index Handboek Wikimedia Commons voor meer mogelijkheden qua formaten.
4. Als het om een plantaardig ingrediënt gaat (groente, vrucht, noot, kruid, specerij):
   1. Voeg een link toe in de Kookboek-pagina naar de overeenkomstige pagina in het Wikibook Leer jezelf ecologisch tuinieren, via Sjabloon:Tuinkalender. Geef eerst de naam van het ingrediënt (zonder "Kookboek/" ervoor, met als eerste letter een hoofdletter), daarna eventueel nogmaals de naam, al of niet in meervoud, met kleine letters.
   2. Voeg op die Tuinieren-pagina een link naar het ingrediënt in het Kookboek toe: Klik op "Bewerken" en zoek met <Ctrl-F> naar |kookboek=. Vul daarachter de naam van het ingrediënt in op dezelfde manier als hiervoor bij Product.
5. Voeg altijd ten minste één bovenliggende/hoofd-categorie toe, zie Categorie:Kookboek, zodat de pagina goed is terug te vinden.
6. Voeg onderaan {{Sub}} toe.
7. Controleer de inhoud en publiceer de nieuwe pagina.
8. Kijk ook nu of er een Wikidata-item voor bestaat (klik op de Wikidata-link in de overeenkomstige Wikipedia-pagina en zoek anders anders in Wikidata zelf, als het in het Nederlands niet lukt, probeer het dan met de overeenkomstige Engelse term). Zo ja: voeg de nieuwe pagina daar aan toe. Scroll daarvoor in het Wikidata-item naar beneden, naar het kopje Wikibooks. Klik op bewerken, vul nl in op de plaats van "wiki" en kies voor Nederlands. Vermeld in het volgende veld de paginanaam, bijvoorbeeld Kookboek/Naam ingrediënt, en klik op publiceren. Dit zorgt ervoor dat de pagina ook gemakkelijk(er) vindbaar is in Wikipedia en andere Wikimedia-projecten. Zie Wikidata in Handboek Wikimedia Commons voor meer informatie.
9. Als het om een bereidingstechniek gaat, die nog niet is opgenomen in het sjabloon: voeg hem aan het Sjabloon:Bereidingstechniek toe.
10. Als het om een beschrijvingspagina van een keuken gaat: voeg hem toe aan Kookboek/Lijst van keukens.
11. Als het om een ingrediëntenpagina gaat:
    1. Als het om een (tuin)kruid, specerij, kruidenmix of andere smaakmaker gaat: Voeg die toe op Kookboek/Kruiden en specerijen.
    2. Voor alle soorten ingrediënten: kopieer en voeg dan bovendien als paragraaf toe (met xxx = naam ingrediënt):

== Recepten met xxx ==
<DynamicPageList>
category= KB-xxx
mode=unordered
order=ascending
suppresserrors = true
ordermethod = sortkey
</DynamicPageList>

Voor een ingrediënt met veel recepten (automatische kolommen):

== Recepten met xxx ==
{{Kolommen automatisch|inhoud=
<DynamicPageList>
category=KB-xxx
mode=unordered
order=ascending
suppresserrors = true
ordermethod = sortkey
</DynamicPageList>
}}

Als je hierna toch nog 1 kolom in plaats van 2 of 3 ziet: leeg de cache (dmv een purge: klik op "bewerken", verander "action=edit" in de URL in "action=purge", en druk de "Enter"-toets).

Een categorie toevoegen

Wees terughoudend met het toevoegen van een nieuwe categorie. Kijk eerst of er geen andere of soortgelijke categorie dienst kan doen. Doe het alleen als het echt nodig is, overleg eventueel in de Lerarenkamer.

1. Zoek of de nieuw te maken categorie al bestaat. Spel dat op de correcte manier, zet "Categorie:" ervoor (inclusief de dubbele punt), niet "Kookboek/". Als het goed is, krijg je nu een rode link met de categorienaam. Controleer of de naam correct is. Zo ja: klik erop. Je kunt nu de nieuwe categorie maken.
2. Kopieer het sjabloon uit een soortgelijke categorie, en pas die aan.
3. Vermeld een korte beschrijving of definitie van het onderwerp, één of twee regels is genoeg. Doel: om absoluut duidelijk te maken waar de categorie over gaat en welke onderwerpen er wel en niet in thuishoren.
4. Voeg ten minste één bovenliggende/hoofd-categorie toe, zie Categorie:Kookboek, zodat de pagina goed is terug te vinden.
5. Controleer de inhoud en publiceer de nieuwe categorie.

Meer informatie

• Wikibooks:Welkom - Algemene welkomspagina van de Nederlandstalige Wikibooks, met o.a meer links naar informatie, hulp en tips.
• Omrekenen van eenheden