Franse literatuurgeschiedenis/Hedendaagse Franse literatuur

Hier volgt een overzicht van de bekendste en meest gelauwerde hedendaagse Franse auteurs en hun belangrijkste werken die in de 21e eeuw werden gepubliceerd of opgevoerd.

Hedendaagse Franse roman

De hedendaagse Franse roman is een dynamisch en divers literair genre, gekenmerkt door een grote verscheidenheid aan stijlen, thema's en vertelexperimenten. Vanaf het einde van de 20e eeuw tot op de dag van vandaag is de wereld getransformeerd door sociale, politieke en technologische veranderingen.

Kenmerken van de hedendaagse Franse roman

Een veelvoud aan vormen en invloeden

Sommige auteurs blijven vasthouden aan het realisme of de psychologische roman, terwijl anderen meer gefragmenteerde, hybride of experimentele vormen aannemen.
Autofictie (een combinatie van autobiografische verhalen en fictie) is een belangrijk genre, met auteurs als Annie Ernaux, Christine Angot en Édouard Louis.

Thema's geworteld in de moderniteit

Identiteit (sociaal, seksueel, cultureel) is een centraal thema.
Sociale ongelijkheid en problemen die verband houden met uitsluiting worden vaak besproken, met name door Didier Eribon en Maylis de Kerangal.
Herinnering en geschiedenis spelen een fundamentele rol, zoals bij Laurent Binet of Patrick Modiano.

Een vernieuwing van de vertelling

Er wordt veel gebruikgemaakt van de ik-vorm en introspectieve vertelstijl.
Sommige auteurs vervagen de grens tussen fictie en realiteit, zoals Emmanuel Carrère in L’Adversaire.
De digitale roman (e-book) en de invloed van nieuwe media veranderen ook de manier waarop verhalen worden verteld.

Enkele emblematische auteurs

Michel Houellebecq (Submission, Serotonin) – maatschappijkritiek en pessimisme over de moderniteit.
Leïla Slimani (Chanson douce) – psychologische thriller en maatschappijkritiek.
Virginie Despentes (Vernon Subutex) – een zuur portret van de hedendaagse samenleving.
Marie NDiaye (Trois femmes puissantes) – vragen over identiteit en vrouwelijkheid.

De hedendaagse Franse roman blijft zich dus ontwikkelen, weerspiegelt de vragen van onze tijd en vernieuwt daarbij voortdurend de vertelvormen.

Hedendaagse Franse poëzie

Onder hedendaagse (Franse) poëzie wordt alle recente poëzie verstaan, vanaf ongeveer de jaren 1950 tot heden. Het gaat dus niet om een literaire stroming, maar een literatuur die wordt gedefinieerd door de periode: hedendaags, dat wil zeggen behorend tot de huidige tijd. Hedendaagse poëzie wordt gekenmerkt door het veelvuldig gebruik van vrije verzen en vormen. "Moderne poëzie" is ouder: ze vormt een breuk met de zogenaamde "klassieke poëzie", maar is, net als alles wat in algemenere zin modern is, moeilijker te definiëren.

De hedendaagse Franse poëzie biedt een rijk en gevarieerd panorama, waarin nieuwe vormen, thema's en taalkundige experimenten worden verkend. Sinds de 20e eeuw heeft zij zich ontwikkeld onder invloed van verschillende stromingen, zoals het surrealisme, klankpoëzie, en meer recentelijk digitale of podium (performance)-poëzie.

Kenmerken

Formeel experimenteren: Veel dichters spelen met lay-out, ritme en klank, beïnvloed door klank- en visuele poëzie (Christian Prigent, Anne-Marie Albiach, Valère Novarino, Jean Daive).
Vermenging van genres: de grens tussen poëzie en proza vervaagt steeds meer. Sommige teksten zijn gebaseerd op essays, verhalen of zelfs de geesteswetenschappen.
Engagement en politiek: veel dichters snijden maatschappelijke thema's aan, zoals ecologie, feminisme, migratie en ongelijkheid.
Invloed van het digitale: sinds de opkomst van internet publiceren sommige dichters online. Ze onderzoeken door de computer gegenereerde poëzie en interactie met de lezer.

Stromingen

Hedendaagse poëzie kan worden samengevat in drie stromingen:

De poëzie van het alledaagse leven, waarbij de nadruk ligt op alledaagse elementen om hun buitengewone karakter naar voren te brengen. Jacques Prévert belichaamt in zijn bundel Paroles deze poëzie van het alledaagse leven.
Avant-gardepoëzie is vrij hermetisch. De auteurs werken aan de betekenis en de verhulling daarvan, wat het lezen complex maakt. Een groep kunstenaars werkte aan deze avant-gardistische poëzie in het tijdschrift Tel Quel. Een van de bekendste is de dichter en filosoof Philippe Beck.
La poésie à contrainte ('Beperkte poëzie') uitgevonden door OuLiPo (Ouvroir de littérature potentielle; Werkplaats van Potentiële Literatuur), een artistieke beweging gecreëerd door schrijvers en wiskundigen. Oulipo richt haar aandacht op het tegenovergestelde door wiskundige nauwkeurigheid te mengen met poëzie. De groepsleden dagen elkaar regelmatig uit. Tot deze groep behoren onder meer Jacques Roubaud en Raymond Queneau. Jacques Roubaud schreef onder andere Quelque chose noir, een dichtbundel waarin hij speelt met vaste vormen. Queneau componeert sonnetten met een beperkt aantal verzen. Door zijn verzen te combineren ontstaat een veelheid aan verschillende sonnetten. Deze poëzie heeft dus een speelse dimensie.

Andere dichters die niet exact tot deze stromingen kunnen worden gerekend zijn onder meer Yves Bonnefoy, Claude Roy, Victor Segalen, Jacques Réda.

Hedendaagse poëzie is in Frankrijk nog steeds grotendeels onbekend en er zijn maar weinig mensen die een auteur uit de 21e eeuw kunnen noemen. Dat komt vooral door de media, die er nauwelijks aandacht aan besteden, en door het feit dat het onderwijs zich nog steeds beperkt tot de grote klassiekers. Toch is de hedendaagse Franse poëzie springlevend, aangestuurd door honderden kleine uitgeverijen en een veelheid aan evenementen. Ook al ligt ze niet in de boekhandels, gebruikt ze hedendaagse wegen om gehoord en gelezen te worden zoals blogs, websites, markten, enz.

Binnen de hedendaagse Franse poëzie nemen vrouwen een prominente plaats in. Valérie Rouzeaus "Pas revoir", dat zij schreef na de dood van haar vader in 1999, werd in verschillende talen vertaald. Rim Battal wordt beschouwd als de dichter van intimiteit en vrouwelijkheid. Ook Sophie Martins eerste boek “Classés sans suite”, een verhaal in versvorm over haar romantische teleurstellingen, werd zeer goed ontvangen.

Ondanks de verscheidenheid aan stijlen hebben al deze dichters twee punten gemeen: de terugkeer naar de lyriek en naar de realiteit van de wereld in een taal waarin onderzoek en experiment centraal staan.

Hedendaags Frans theater

In het theater worden hedendaagse toneelstukken gezien als een weerspiegeling van onze tijd. Ze behandelen onderwerpen die relevant en betekenisvol zijn voor het publiek van vandaag. Het hedendaagse theater in Frankrijk is een bloeiend vakgebied dat gekenmerkt wordt door een grote diversiteit aan esthetiek, vormen en thema's. Het maakt deel uit van een context waarin de grenzen tussen disciplines (dans, performance, film, digitale kunst) vervagen, waardoor hybride en innovatieve creaties de overhand krijgen. In het hedendaagse theater zijn ook nieuwe vormen van verhalen vertellen ontstaan, zoals documentair theater, dat elementen uit de realiteit gebruikt om een verhaal te vertellen, en immersief theater, dat het publiek betrekt bij de actie van het toneelstuk.

Kenmerken van hedendaags theater

Hedendaagse toneelstukken behandelen onderwerpen die relevant en betekenisvol zijn voor het publiek van vandaag. Thema's zijn bijvoorbeeld politiek, familie- en liefdesrelaties, discriminatie en marginalisering:

Politieke thema's staan dan ook vaak centraal in hedendaagse toneelstukken, waarin thema's als oorlog,migratie]], het milieu en mensenrechten aan bod komen.
Familie en romantische relaties zijn ook terugkerende thema's in het hedendaagse theater, waarin vaak de complexe dynamiek van het familie- en liefdesleven wordt onderzocht (bijvoorbeeld door Jean-Luc Lagarce).
Bovendien worden hedendaagse toneelstukken vaak gekenmerkt door een realistische behandeling van deze thema's, waarbij kwesties als gender, seksualiteit en macht op complexe en genuanceerde wijze worden onderzocht.

Iconische auteurs en regisseurs

Joël Pommerat: Bekend om zijn visuele werk en het herschrijven van sprookjes, bijv. Cendrillon (Assepoester, 2011).
Wajdi Mouawad: Libanees-Canadese auteur met invloed in Frankrijk. Hij onderzoekt ballingschap, oorlog en herinnering (Incendies, 2003).
Pascal Rambert: toneelschrijver en regisseur, hij drukte zijn stempel op het theater met Clôture de l’amour.
Philippe Quesne: Maker van poëtische en visuele voorstellingen die de relatie tussen de mens en zijn omgeving in vraag stellen.
Milo Rau: Een geëngageerde regisseur die documentaire en theater combineert om politieke thema's aan te kaarten.
Yasmina Reza is een van de bekendste Franse toneelschrijvers van haar generatie. In haar werken onderzoekt zij vaak menselijke relaties en groepsdynamiek. Een bekend werk van haar is 'Art', dat zowel in Frankrijk als in het buitenland groot succes heeft gehad.

Hedendaagse theaterlocaties en festivals

Festival van Avignon: Een van de onmisbare evenementen voor hedendaags theater, met een vernieuwend, internationaal programma.
Théâtre de la Colline (Parijs): een mekka voor hedendaagse toneelschrijvers.
Théâtre de l’Odéon en de Comédie-Française: Hoewel ze verbonden zijn met de traditie, integreren deze theaters ook moderne creaties.
Nationale Dramacentra (CDN) en Nationale Podia: Zij ondersteunen hedendaagse theatercreaties in heel Frankrijk.

Het hedendaagse Franse theater is dan ook voortdurend in beweging en onderhevig aan talloze invloeden en grote maatschappelijke kwesties.